Η ανεξάρτητη διαβίωση των ατόμων με αναπηρία και η συμπερίληψη τους στην κοινότητα αποτελεί τον σημαντικότερο στρατηγικό πυλώνα της Σύμβασης των ΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Ειδικότερα, η διασφάλιση του δικαιώματος των ατόμων με αναπηρία να ζουν σύμφωνα με τις δικές τους επιλογές και επιθυμίες και να εντάσσονται πλήρως σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας, ερείδεται στο αρ.19 της Σύμβασης και αποτελεί κομβικό ορόσημο στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γιατί εισάγεται πλέον θεσμικά το δικαιωματικό μοντέλο θεώρησης της αναπηρίας, με το οποίο όλα τα συμβαλλόμενα κράτη οφείλουν να εναρμονίσουν τις πολιτικές τους. Η ανεξάρτητη διαβίωση των ατόμων με αναπηρία, ως ο ακρογωνιαίος λίθος του δικαιωματικού μοντέλου, καλύπτει όλο το φάσμα των καθημερινών δραστηριοτήτων ενός ατόμου και η έμπρακτη διασφάλιση της αντανακλά την ποιότητα της δημοκρατίας μας. Γιατί η αναπηρία είναι κατεξοχήν ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης και αυτοκαθορισμού για όλους χωρίς διακρίσεις είναι θεμελιώδες πανανθρώπινο δικαίωμα.
Η δυνατότητα των ατόμων με αναπηρία που τον χρειάζονται να έχουν πρόσβαση στην υπηρεσία του προσωπικού βοηθού συνιστά τον πυρήνα του δικαιώματος τους στην ανεξάρτητη διαβίωση και την κοινωνική τους συμπερίληψη.
Ο προσωπικός βοηθός αποτελεί το πλέον ισχυρό μέσο για την πραγμάτωση της ανεξάρτητης διαβίωσης και υποστηρίζει το άτομο με αναπηρία σε όλες τις δραστηριότητες που εκείνο δε μπορεί να εκτελέσει λόγω των λειτουργικών του περιορισμών, παρέχοντας του ουσιαστική αυτονομία και τη δυνατότητα να αποφασίζει το ίδιο ελεύθερα για τη ζωή του.
Στη χώρα μας μέχρι πρόσφατα, η διαβίωση των ατόμων με αναπηρία και η διαχείριση της καθημερινότητας τους βασιζόταν στο οικογενειοκεντρικό μοντέλο. Αυτό αλλάζει πλέον οριστικά με τη θεσμοθέτηση της υπηρεσίας του προσωπικού βοηθού με το ν.4837/2021. Με τη μεταρρυθμιστική αυτή πολιτική, υλοποιείται η δέσμευση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη προς το αναπηρικό κίνημα, η οποία εξειδικεύτηκε στις προγραμματικές δεσμεύσεις της ΝΔ το 2019.
Το πιλοτικό πρόγραμμα «προσωπικός βοηθός για τα άτομα με αναπηρία» βρίσκεται πλέον σε εξέλιξη σε όλες τις περιφέρειες της Χώρας, οι ωφελούμενοι αξιολογούνται σταδιακά και κάθε άτομο με αναπηρία που του απονέμεται προσωπική βοήθεια έχει πλέον τη δυνατότητα να επιλέξει τον προσωπικό βοηθό με τον οποίο θα συνεργαστεί, μέσα από το σχετικό μητρώο προσωπικών βοηθών.
Ο προσωπικός βοηθός καθοδηγείται από το άτομο με αναπηρία, με βάση της εξατομικευμένες του ανάγκες, στόχους και επιλογές.
Συμβάλλει στην πρόληψη και αποτροπή της ιδρυματοποίησης και της απομόνωσης, είτε αυτή λαμβάνει χώρα σε κλειστές δομές, είτε ακόμη και μέσα στα σπίτια. Βασισμένη στο δικαιωματικό μοντέλο προσέγγισης της αναπηρίας, η υπηρεσία του προσωπικού βοηθού είναι το μέσο μετάβασης των ατόμων με αναπηρία από την περιθωριοποίηση στην ορατότητα και σηματοδοτεί την ενεργή και ισότιμη συμμετοχή τους σε όλες τις πτυχές του κοινωνικού ιστού. Έτσι, επιτυγχάνεται ευχερέστερα η ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας, αφού με τη συμβολή του προσωπικού βοηθού αίρονται σε σημαντικό βαθμό τα εμπόδια που περιορίζουν την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στην απασχόληση. Ως αποτέλεσμα της ενίσχυσης της ορατότητας των ατόμων με αναπηρία στο κοινωνικό γίγνεσθαι, θα είναι η πλήρης εξοικείωση της κοινωνίας με την αναπηρία, η εξάλειψη των παγιωμένων στερεοτύπων και η έμπρακτη αποδοχή της αναπηρίας ως πτυχής της ανθρώπινης ποικιλομορφίας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο θεσμός του προσωπικού βοηθού συμβάλλει στην αποδοχή των ατόμων με αναπηρία από την κοινωνία και στην ενίσχυση του βαθμού ενσυναίσθησης όλων μας, έτσι ώστε να μη δημιουργούμε εμπόδια και να διαμορφώνουμε στο μέτρο που μας αναλογεί συνθήκες προσβασιμότητας και συμπερίληψης για τα άτομα με αναπηρία.
Επιπρόσθετα, ο προσωπικός βοηθός συντελεί στην αποδέσμευση του οικογενειακού περιβάλλοντος από την υποστήριξη του ατόμου με αναπηρία, παρέχοντας στο άτομο πραγματική ανεξαρτησία, ενώ δημιουργείται ένα πρόσφορο έδαφος για καλλιέργεια προσωπικών σχέσεων με όρους ισοτιμίας και εξωστρέφειας.
Τέλος, η θεσμοθέτηση του προσωπικού βοηθού συνιστά μια διπλή κοινωνική επένδυση, γιατί αφενός δημιουργείται ένα νέο επάγγελμα με αμοιβή και ασφάλιση και αφετέρου αξιοποιούνται ενεργά και παραγωγικά οι ικανότητες, οι δεξιότητες και τα ταλέντα των ατόμων με αναπηρία.
Η μεταρρυθμιστική αυτή πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη αποτελεί το εφαλτήριο για την ποιοτική μετάβαση της Χώρας σε μια συνεκτική εθνική στρατηγική για τη διαβίωση των ατόμων με αναπηρία στην κοινότητα, με σεβασμό στις επιθυμίες και τις ανάγκες τους και την κοινωνική τους συμπερίληψη, αίροντας τα εμπόδια και καταπολεμώντας τις διακρίσεις, στη βάση της κοινωνικής ισότητας και της αξιοπρέπειας του ατόμου.
* Ο Γιώργος Σταμάτης είναι βουλευτής Επικρατείας της ΝΔ.
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ-ΜΠΕ δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του Πρακτορείου.
