Οι θερμικοί κινητήρες των αυτοκινήτων εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες αέριων ρύπων που επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα και δημιουργούν προβλήματα στην υγεία μας. Οι κινητήρες εσωτερικής καύσης καταναλώνουν βενζίνη, πετρέλαιο είτε υγραέριο.
Αυτές τις ημέρες στο εκρηκτικό κοκτέιλ που μας περιβάλει προστίθενται και οι επικίνδυνοι ρύποι από τα αυτοκίνητα με θερμικό κινητήρα.
Οι αέριοι ρύποι από τα αυτοκίνητα, η αφρικανική σκόνη, η γύρη και οι υψηλές θερμοκρασίες, δημιουργούν ακραίες συνθήκες που επηρεάζουν όλους μας και κυρίως τις ευπαθείς ομάδες.
Ο τομέας των μεταφορών της Ευρώπης που περιλαμβανουν τα οχηματα κάθε τυπου, την διεθνή αεροπορία και τη ναυτιλία, θα αποτελέσει σχεδόν το ήμισυ των εκπομπών της ευρωπαϊκής ηπείρου το 2030, δείχνει η νέα ανάλυση Transport & Environment (T&E).
Οι εκπομπές από τις ευρωπαϊκές μεταφορές έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από ένα τέταρτο από το 1990 και η ανάλυση της T&E διαπιστώνει ότι ενώ οι εκπομπές σε άλλες πήγες ήδη μειώνονται, οι εκπομπές από τις μεταφορές συνεχίζουν να αυξάνονται. Η Ευρώπη πρέπει να αρχίσει να αντιμετωπίζει σοβαρά το πρόβλημα των εκπομπών ρύπων στις μεταφορές, εάν θέλει να πετύχει την απαλλαγή από το CO2, ανακοίνωσε η T&E.
Σύμφωνα με τις τρέχουσες πολιτικές για το κλίμα, το μερίδιό των ευρωπαϊκών μεταφορών θα μπορούσε να φτάσει το 44% του συνόλου των εκπομπών έως το 2030, από 29% που είναι σήμερα.
Τα αυτοκίνητα που καίνε βενζίνη και ντίζελ είναι η συντριπτική πηγή εκπομπών από τις μεταφορές, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το 40%. Η εξάρτηση από τα αυτοκίνητα έχει αυξηθεί από τη δεκαετία του 1990, χάρη στην κατασκευή αυτοκινητοδρόμων και τον αυξανόμενο στόλο αυτοκινήτων. Μόλις πρόσφατα σημειώνεται μείωση των μέσων εκπομπών των αυτοκινήτων καθώς αυξάνεται ο αριθμός των αμιγώς ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Οι εκπομπές των αερομεταφορών έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια – ταχύτερα από οποιονδήποτε άλλο τομέα μεταφορών.
Η ανάλυση εξετάζει τον αντίκτυπο των κλιματικών κανονισμών της ΕΕ στην αντιμετώπιση των εκπομπών από τις μεταφορές και διαπιστώνει ότι θα μειώσουν τις εκπομπές των μεταφορών κατά μόλις 25% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 το 2040 και κατά 62% το 2050. Αυτοκίνητα και φορτηγά που αγοράζονται τώρα και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2030 θα εξακολουθούν να κυκλοφορούν στους ευρωπαϊκούς δρόμους, καίγοντας βενζίνη και ντίζελ για τα επόμενα χρόνια.
Οι φιλόδοξοι και δεσμευτικοί στόχοι πωλήσεων ηλεκτρικών οχημάτων για εταιρείες που διαθέτουν μεγάλους στόλους οχημάτων είναι το κλειδί για την επιτάχυνση της μετάβασης σε μηδενικές εκπομπές ρύπων. Η άμεση ηλεκτροδότηση των οδικών μεταφορών είναι περισσότερο από 2 φορές πιο αποτελεσματική από την ενέργεια υδρογόνου και 4 φορές πιο αποτελεσματική από τη χρήση ηλεκτρονικών καυσίμων.
Αφρικανική σκόνη ονομάζεται η αιολική ορυκτή σκόνη από την έρημο Σαχάρα. Η έρημος έχει έκταση εννέα εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, από τον Ατλαντικό ωκεανό έως την Ερυθρά Θάλασσα, από τη Μεσόγειο θάλασσα μέχρι την κοιλάδα του ποταμού Νίγηρα και την περιοχή του Σουδάν στο νότο.
Η Σαχάρα είναι η μεγαλύτερη πηγή αιολικής σκόνης στον κόσμο. Η σκόνη της Σαχάρας παράγεται συχνά από φυσικές διεργασίες, όπως οι ανεμοθύελλες και δεν φαίνεται να επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Η σκόνη που πέφτει στον Ατλαντικό Ωκεανό και τη Μεσόγειο Θάλασσα έχει μικρό ποσοστό διαλυτού σιδήρου. Παράγοντες που συμβάλλουν στη διαλυτότητα της σκόνης είναι το μέγεθος των σωματιδίων, η μεταλλική σύνθεση της σκόνης, η θερμοκρασία του νερού και το pH του. Αφρικανική σκόνη έχει βρεθεί στη Σκανδιναβία, την Ιαπωνία και σε άλλες περιοχές.
Ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η ρύπανση της ατμόσφαιρας, δηλαδή, η προσθήκη ουσιών (ρύπων) στην ατμόσφαιρα που υπό φυσιολογικές συνθήκες δε θα υπήρχαν. Στη σύγχρονη εποχή, συχνά η ρύπανση είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η ανθρωπογενής ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλείται κυρίως από τρεις ανθρώπινες δραστηριότητες, τη βιομηχανία, τις μεταφορές και τα νοικοκυριά. Σε μια τυπική πόλη, η βιομηχανία ευθύνεται για το 50% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα μέσα μεταφοράς για το 35%, ενώ τα νοικοκυριά για το 15%. Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι πιθανό να φτάσει σε επίπεδα που δημιουργούν ανεπιθύμητες συνθήκες διαβίωσης. Για την περιγραφή της κατάστασης αυτής έχει επικρατήσει ο όρος νέφος.
Η ρύπανση της ατμόσφαιρας αποτελεί σοβαρό υγειονομικό, περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, γιατί τα αέρια που τη ρυπαίνουν, όπως το διοξείδιο του άνθρακα έχουν σοβαρές συνέπειες, όπως την υπερθέρμανση της γης, αναπνευστικά προβλήματα και άλλα προβλήματα υγείας. Η τρύπα του όζοντος προκλήθηκε από τη χρήση των χλωροφθορανθράκων, απαγορευμένων σήμερα χημικών ενώσεων που χρησιμοποιούνταν στην ψυκτική και τα σπρέι.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση γίνεται κυρίως από οξείδια, όπως οξείδια του αζώτου, του θείου, του άνθρακα από αιθάλη κ.α. Τα οξείδια του αζώτου προκαλούν το φωτοχημικό νέφος, συνήθως στα κέντρα μεγαλουπόλεων ή και στις γύρω περιοχές. Τα οξείδια του θείου και του άνθρακα αντιδρούν με τους υδρατμούς των νεφών δημιουργώντας όξινη βροχή, η οποία προσβάλλει τα δάση, ενώ το θειϊκό οξύ (συστατικό της όξινης βροχής) προσβάλλει τα μάρμαρα μετατρέποντάς τα σε γύψο. Το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά και άλλα αέρια που παράγονται από ατελείς καύσεις, όπως άκαυστοι υδρογονάνθρακες, συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στις πόλεις που βρίσκονται κοντά σε εργοστάσια παραγωγής ενέργειας όπου γίνεται καύση ορυκτών καυσίμων, όπως το πετρέλαιο ή ο λιγνίτης, υπάρχουν αρκετά αναπνευστικά περιστατικά, ενώ τα κρούσματα καρκίνου του πνεύμονα είναι αυξημένα.
Τα αιωρούμενα σωματίδια αποτελούν έναν σημαντικό ρύπο της εποχής μας και επηρεάζουν μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού από οποιονδήποτε άλλο ρύπο. Προκαλούνται από διάφορες κατηγορίες πηγών και διαθέτουν μεγάλο εύρος μορφολογικών, χημικών και φυσικών χαρακτηριστικών. Συνήθως η ταξινόμηση τους γίνεται ανάλογα με την αεροδυναμική διάμετρο, σε PM10 (αεροδυναμική διάμετρος μικρότερη των 10 μm) και PM2.5 (αεροδυναμική διάμετρος μικρότερη των 2,5 μm). Τα PΜ10 σωματίδια μπορούν να προσκολληθούν βαθειά μέσα στους πνεύμονες ενώ τα ακόμα μικρότερα και πιο επιβλαβή σωματίδια PM2.5 μπορούν να διαπεράσουν τους πνεύμονες και να εισχωρήσουν στην κυκλοφορία του αίματος. Χρόνια έκθεση σε σωματιδιακή ρύπανση συμβάλλει στην αύξηση του κινδύνου για ανάπτυξη καρδιαγγειακών και αναπνευστικών νοσημάτων καθώς και καρκίνου του πνεύμονα.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστεί και με πολιτικές αποφάσεις σε κεντρικό ή περιφερειακό επίπεδο. Μία απόπειρα έγινε με το Πρωτόκολλο του Κιότο σε διεθνές επίπεδο και άλλες δραστηριότητες του ΟΗΕ. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής ένωσης καθιερώθηκε ο καταλύτης στα αυτοκίνητα και ο ιονισμός στις καμινάδες των εργοστασίων. Οι καταλύτες αποτρέπουν την εκπομπή των άκαυστων αερίων και οξειδίων που παράγουν οι μηχανές εσωτερικής καύσης, ενώ ο ιονισμός στις καμινάδες μειώνει την εκπομπή των βλαβερών αερίων κατά 90%. Επιπλέον στην αντιμετώπιση της ρύπανσης συμβάλλει και η στροφή στις καθαρές πηγές ενέργειας.
Σπύρος Ρέκκας
