Όλες οι έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από την χρήση των αυτοκινήτων θα μειωθεί δραστικά αν ο στόλος των οχημάτων έχει καλύτερα περιβαλλοντικά κριτήρια. Η πρώτη επιλογή για την επίτευξη του στόχου είναι τα αμιγώς ηλεκτρικά αυτοκίνητα τα οποία όμως δεν έχουν την αναμενόμενη ανταπόκριση από τους υποψήφιους αγοραστές αυτοκινήτων κυρίως λόγω των υψηλών τιμών πώλησης, της περιορισμένης αυτονομίας και τις ελλείψεις στο δίκτυο φόρτισης τους.
Ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η ρύπανση της ατμόσφαιρας, δηλαδή,η προσθήκη ουσιών (ρύπων) στην ατμόσφαιρα που υπό φυσιολογικές συνθήκες δε θα υπήρχαν. Στη σύγχρονη εποχή, συχνά η ρύπανση είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η ανθρωπογενής ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλείται κυρίως από τρεις ανθρώπινες δραστηριότητες, τη βιομηχανία, τις μεταφορές και τα νοικοκυριά. Σε μια τυπική πόλη, η βιομηχανία ευθύνεται για το 50% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα μέσα μεταφοράς για το 35%, ενώ τα νοικοκυριά για το 15%. Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι πιθανό να φτάσει σε επίπεδα που δημιουργούν ανεπιθύμητες συνθήκες διαβίωσης. Για την περιγραφή της κατάστασης αυτής έχει επικρατήσει ο όρος νέφος.
Η ρύπανση της ατμόσφαιρας αποτελεί σοβαρό υγειονομικό, περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, γιατί τα αέρια που τη ρυπαίνουν, όπως το διοξείδιο του άνθρακα έχουν σοβαρές συνέπειες, όπως την υπερθέρμανση της γης, αναπνευστικά προβλήματα και άλλα προβλήματα υγείας. Η τρύπα του όζοντος προκλήθηκε από τη χρήση των χλωροφθορανθράκων, απαγορευμένων σήμερα χημικών ενώσεων που χρησιμοποιούνταν στην ψυκτική και τα σπρέι.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση γίνεται κυρίως από οξείδια, όπως οξείδια του αζώτου, του θείου, του άνθρακα και άλλα, και από αιθάλη (άκαυστος άνθρακας σε αέρια μείγμα αέρα). Τα οξείδια του αζώτου προκαλούν το φωτοχημικό νέφος, συνήθως στα κέντρα μεγαλουπόλεων ή και στις γύρω περιοχές. Τα οξείδια του θείου και του άνθρακα αντιδρούν με τους υδρατμούς των νεφών δημιουργώντας όξινη βροχή, η οποία προσβάλλει τα δάση, ενώ το θειϊκό οξύ (συστατικό της όξινης βροχής) προσβάλλει τα μάρμαρα μετατρέποντάς τα σε γύψο. Το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά και άλλα αέρια που παράγονται από ατελείς καύσεις, όπως άκαυστοι υδρογονάνθρακες, συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στις πόλεις που βρίσκονται κοντά σε εργοστάσια παραγωγής ενέργειας όπου γίνεται καύση ορυκτών καυσίμων, όπως το πετρέλαιο ή ο λιγνίτης, υπάρχουν αρκετά αναπνευστικά περιστατικά, ενώ τα κρούσματα καρκίνου του πνεύμονα είναι αυξημένα.
Τα αιωρούμενα σωματίδια αποτελούν έναν σημαντικό ρύπο της εποχής μας και επηρεάζουν μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού από οποιονδήποτε άλλο ρύπο. Προκαλούνται από διάφορες κατηγορίες πηγών και διαθέτουν μεγάλο εύρος μορφολογικών, χημικών και φυσικών χαρακτηριστικών. Συνήθως η ταξινόμηση τους γίνεται ανάλογα με την αεροδυναμική διάμετρο, σε PM10 (αεροδυναμική διάμετρος μικρότερη των 10 μm) και PM2.5 (αεροδυναμική διάμετρος μικρότερη των 2,5 μm). Τα PΜ10 σωματίδια μπορούν να προσκολληθούν βαθειά μέσα στους πνεύμονες ενώ τα ακόμα μικρότερα και πιο επιβλαβή σωματίδια PM2.5 μπορούν να διαπεράσουν τους πνεύμονες και να εισχωρήσουν στην κυκλοφορία του αίματος. Χρόνια έκθεση σε σωματιδιακή ρύπανση συμβάλλει στην αύξηση του κινδύνου για ανάπτυξη καρδιαγγειακών και αναπνευστικών νοσημάτων καθώς και καρκίνου του πνεύμονα.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστεί και με πολιτικές αποφάσεις σε κεντρικό ή περιφερειακό επίπεδο. Μία απόπειρα έγινε με το Πρωτόκολλο του Κιότο σε διεθνές επίπεδο και άλλες δραστηριότητες του ΟΗΕ. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης καθιερώθηκε ο καταλύτης στα αυτοκίνητα και ο ιονισμός στις καμινάδες των εργοστασίων. Οι καταλύτες αποτρέπουν την εκπομπή των άκαυστων αερίων και οξειδίων που παράγουν οι μηχανές εσωτερικής καύσης, ενώ ο ιονισμός στις καμινάδες μειώνει την εκπομπή των βλαβερών αερίων κατά 90%. Επιπλέον στην αντιμετώπιση της ρύπανσης συμβάλλει και η στροφή στις καθαρές πηγές ενέργειας.
Η έκθεση «Οχήματα στους ευρωπαϊκούς δρόμους» της ACEA( Ευρωπαϊκή Ένωση Κατασκευαστών Αυτοκινήτων) είναι η βασική δημοσίευση για τα πιο πρόσφατα δεδομένα για τα οχήματα που κυκλοφορούν στους δρόμους της Ευρώπης.
Εκτός από την αποκάλυψη του αριθμού των οχημάτων στους δρόμους της Ευρώπης, αυτή η έκθεση περιλαμβάνει επίσης άλλα βασικά δεδομένα, όπως η μέση ηλικία του οχήματος, οι τύποι ισχύος των οχημάτων, η ιδιοκτησία οχήματος και άλλα. Συμπληρώνοντας τις τακτικές ενημερώσεις πωλήσεων αυτοκινήτων, βαν, φορτηγών και λεωφορείων της ACEA, αυτή η έκθεση παρέχει μια πλήρη εικόνα του στόλου των οχημάτων στους δρόμους της Ευρώπης.
Σημαντικά στοιχεία από την έκθεση«Οχήματα στους ευρωπαϊκούς δρόμους» της ACEA: Υπάρχουν 252 εκατ. αυτοκίνητα στους δρόμους της ΕΕ το 2022, αύξηση 1% από το προηγούμενο έτος 2021. Παρά το γεγονός ότι οι πωλήσεις ηλεκτρικών μπαταριών έφθασαν σε ιστορικά υψηλά το 2022, μόνο το 1,2% των αυτοκινήτων στους δρόμους της ΕΕ είναι ηλεκτρικά με μπαταρία. Υπάρχουν πάνω από 30 εκατ. φορτηγά στους δρόμους της ΕΕ, αύξηση 1,5% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η Γαλλία πρωτοπορεί με τον μεγαλύτερο αριθμό φορτηγών σε κυκλοφορία.
Πάνω από 6,5 εκατ. φορτηγά κυκλοφορούν τώρα στους δρόμους της ΕΕ, αύξηση σχεδόν 2% από το προηγούμενο έτος. Κατά μέσο όρο, τα φορτηγά παραμένουν τα παλαιότερα από όλους τους τύπους οχημάτων με 14 χρόνια.
Σήμερα υπάρχουν πάνω από 720.000 λεωφορεία στους δρόμους της ΕΕ. Τα ηλεκτρικά μοντέλα με μπαταρία αποτελούν πάνω από το 10% των λεωφορείων σε τρεις χώρες της ΕΕ (Ιρλανδία, Λουξεμβούργο και Ολλανδία).
Η Πολωνία έχει τον μεγαλύτερο αριθμό αυτοκινήτων ανά 1.000 κατοίκους, ενώ η Λετονία ακολουθεί με τα λιγότερα.
Η έκθεση καταδεικνύει ότι, ενώ οι νομοθετικοί στόχοι μπορούν να βοηθήσουν στην καθοδήγηση της αλλαγής, αυτό είναι μόνο μέρος του παζλ για την απελευθέρωση των ανθρακούχων οδικών μεταφορών. Η Ευρώπη χρειάζεται ένα ευρύ σύνολο συνθηκών πλαισίου, όπως χρέωση υποδομών και αγοραπωλησίες και φορολογικά κίνητρα, για να τονωθεί η ζήτηση για νέα μοντέλα και να αναπληρωθούν τα οχήματα στους δρόμους της Ευρώπης με τα καθαρότερα και πιο πράσινα μοντέλα.
Σπύρος Ρέκκας
