Είναι αρχές Αυγούστου του 2008, η οικονομική κρίση στην Ελλάδα δεν έχει ακόμα ενσκήψει και οι δρόμοι στη Θεσσαλονίκη έχουν αρχίσει να αδειάζουν λόγω των θερινών αδειών. Ωστόσο, στο μεγάλο τυπογραφείο στο κέντρο της πόλης επικρατεί αναβρασμός. Στον χώρο της παραγωγής, η ένταση του ήχου προσεγγίζει τα 60 ντεσιμπέλ, καθώς όλες οι εκτυπωτικές μηχανές δουλεύουν στο «φουλ»: πολύχρωμα και γυαλιστερά φύλλα χαρτιού, μέρος εταιρικών και προϊοντικών καταλόγων ή διαφημιστικά φυλλάδια, βγαίνουν σε μεγάλους αριθμούς από τις μηχανές, καθώς η ημέρα των εγκαινίων της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) πλησιάζει και οι εταιρείες θέλουν να γεμίσουν τα περίπτερά τους με έντυπα ικανά να δελεάσουν και να ενημερώσουν τους επισκέπτες της μεγάλης διοργάνωσης του Σεπτεμβρίου.
Περίπου δεκαπέντε χρόνια μετά, η εικόνα των πρώτων ημερών του Αυγούστου είναι πολύ διαφορετική. Τα τυπογραφεία της πόλης δεν τυπώνουν πια για τη ΔΕΘ από τις πρώτες ημέρες του μήνα. Τα έντυπα που διανέμονται στα περίπτερα της ΔΕΘ και πέριξ του εκθεσιακού κέντρου της ΔΕΘ-Helexpo AE έχουν περιοριστεί σημαντικά, δίνοντας σε μεγάλο βαθμό τη θέση τους στην παντοδυναμία τεσσάρων λέξεων -«Βρείτε μας στο Ιντερνετ»- και των QR codes (των γραμμωτών κωδικών δύο διαστάσεων, που σκανάροντάς τους με ένα έξυπνο κινητό, ο χρήστης μπορεί να «βγει» απευθείας στην ιστοσελίδα της εταιρείας). Το αντικείμενο που δημιουργεί η ΔΕΘ για τα τυπογραφεία της Θεσσαλονίκης μπορεί να έχει μειωθεί σημαντικά, αλλά δεν έχει εκλείψει, καθώς και φέτος -όπως τις προηγούμενες χρονιές- δεν θα λείψουν οι άνθρωποι που μοιράζουν διαφημιστικά και κάρτες έξω από τις πύλες όπου θα φιλοξενηθεί η 88η ΔΕΘ, στις 7 έως 15 Σεπτεμβρίου.
Το 3%-4% του τζίρου των τυπογραφείων
«Σήμερα, τα έντυπα για τη ΔΕΘ εισφέρουν μόνο το 3%-4% του τζίρου των τυπογραφείων και παρότι δεν έχω υπόψη μου επίσημα στατιστικά στοιχεία ειδικά για τη συγκεκριμένη έκθεση, μπορώ να σας πω ότι αυτό που λέμε commercial printing (εμπορική εκτύπωση) γενικά, έχει μειωθεί κατά 30%-40% σε όγκο τα τελευταία 15 χρόνια. Ίσως στην περίπτωση της ΔΕΘ, η μείωση του τζίρου να είναι της τάξης του 50%-60%» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο τυπογράφος Γιώργιος Μήλιος.
Προσθέτει ότι η μεγάλη αλλαγή συντελέστηκε πριν από επτά έως δέκα χρόνια, εξαιτίας κυρίως της ψηφιακής τεχνολογίας. «Παλαιότερα για εμάς τους τυπογράφους ο μήνας των διακοπών ήταν ο Ιούλιος. Ήδη από την 1η Αυγούστου έπρεπε οπωσδήποτε να είμαστε πίσω, για να προετοιμαστούμε για τη ΔΕΘ, για τους καταλόγους, τα έντυπα των εφημερίδων ή των ραδιοφωνικών σταθμών με τις συνεντεύξεις πολιτικών ενόψει ΔΕΘ, τα διαφημιστικά κτλ. Πλέον, δεν υπάρχει αυτός ο πανικός. Η κινητικότητα για τη ΔΕΘ περιορίζεται στην τρίτη, ίσως και στην τέταρτη μόνο εβδομάδα του Αυγούστου» λέει, αποδίδοντας αυτό το φαινόμενο στην ψηφιακή τεχνολογία, που αφενός αντικαθιστά σε κάποιες περιπτώσεις το έντυπο και αφετέρου κάνει πολύ πιο γρήγορη την παραγωγή του, αφού όλη η προετοιμασία και ο σχεδιασμός πριν από την εκτύπωση γίνεται σε έναν υπολογιστή.
Στροφή στην εκτύπωση συσκευασίας και την κυτιοποιία
Η πανδημία χτύπησε και αυτή τον κλάδο. Δεκάδες εκθέσεις και συνέδρια ακυρώθηκαν, με αποτέλεσμα να μηδενιστεί η ανάγκη για τυπωμένα προγράμματα ή πρακτικά συνεδριακών εκδηλώσεων είτε εταιρικούς και προϊοντικούς καταλόγους και διαφημιστικά φυλλάδια για εκθεσιακές διοργανώσεις.
Για να αντιμετωπίσει τους «δράκους» των διαδοχικών κρίσεων και αλλαγών, η εκτυπωτική βιομηχανία αναζήτησε έσοδα από άλλες πηγές, γεγονός που πυροδότησε στροφή των τυπογραφείων στην εκτύπωση συσκευασιών και την κυτιοποιία. «Ποσοστό 20%-30% των τυπογραφείων εκτιμώ πως έχουν ήδη στραφεί στη συσκευασία και την κυτιοποιία. Δεν μπορούμε φυσικά να ανταγωνιστούμε τις μεγάλες κυτιοποιίες, οι οποίες εξυπηρετούν κυρίως μεγάλες εταιρείες-πελάτες, αλλά μπορούμε να απευθυνθούμε στους μικρούς παραγωγούς, για παράδειγμα του αγροδιατροφικού τομέα, που τυπώνουν σακουλάκια για βότανα ή άλλα αντίστοιχα προϊόντα. Ως τυπογραφεία εμπορικής εκτύπωσης είμαστε συν τοις άλλοις πολύ πιο ευέλικτοι ως προς του χρόνους παράδοσης» εξηγεί ο κ.Μήλιος, ο οποίος διευκρινίζει ότι η στροφή αυτή απαιτεί και επενδύσεις, καθώς πρόκειται για έναν εντελώς διαφορετικό κλάδο, σε σχέση με το παραδοσιακό αντικείμενο των τυπογραφείων.
Σήμερα, σημειώνει, στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν περίπου 10-15 μεγάλα τυπογραφεία, αλλά το αντικείμενό τους έχει μειωθεί. Ωστόσο, παρότι το χαρτί λιγοστεύει …αντιστέκεται σθεναρά. «Το χαρτί λιγοστεύει, αλλά όχι με τον ρυθμό που προβλέπαμε και φοβόμασταν. Εχει φοβερές αντιστάσεις το χαρτί. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις ΗΠΑ, βάσει μελετών, ο τζίρος των βιβλίων σε hardcopy έχει αυξηθεί. Το χαρτί αξιοποιεί διαφορετικά το φως, το αντανακλά αντί να το εκπέμπει όπως οι οθόνες κι αυτό έχει διαφορετική απήχηση στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ενδεικτικό είναι ότι η αποτύπωση (μιας πληροφορίας) από επιφάνεια με αντανακλώμενο φως (το χαρτί) υπολογίζεται πως είναι περίπου 17% μεγαλύτερη σε σχέση με εκείνη από μια επιφάνεια που εκπέμπει φως (τις οθόνες)» καταλήγει ο κ.Μήλιος._
Αλεξάνδρα Γούτα
