Το 1947 γεννιέται στο Vallauris της Νότιας Γαλλίας η φιλία του Pablo Picasso με τον αριστερό πολιτικό εξόριστο Eugenio Arias, ο οποίος είχε ανοίξει ένα κουρείο – τόπο συνάντησης αντιστασιακών. Το 1948 ο Picasso χαρίζει στον Arias ένα σκίτσο που απεικονίζει το κεφάλι ενός φαύνου που παίζει τρομπέτα. Το 1959 ο Picasso φιλοτεχνεί το Tres Torres, το οποίο αφιερώνει στον Arias.
Η φιλία του Pablo Picasso και του Eugenio Arias, δύο ανθρώπων που έζησαν εξόριστοι σε έναν τόπο, στον οποίο αισθάνονταν ότι δεν τους καταλάβαιναν όσο θα ήθελαν, ο πολιτικός τους ακτιβισμός για την ελευθερία, οι κοινές τους ανησυχίες, τα ενδιαφέροντά τους και η αγάπη για την πατρίδα τους, την Ισπανία αναδεικνύονται στη νέα, διεθνή έκθεση του MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης- Συλλογή Κωστάκη στη Θεσσαλονίκη με τίτλο «Pablo Picasso: Εξορία και Νοσταλγία» που εγκαινιάζεται αύριο και θα διαρκέσει έως τον Νοέμβριο.
Στην έκθεση παρουσιάζονται για πρώτη φορά εκτός Ισπανίας προσωπικά έργα του ζωγράφου, αδημοσίευτα σκίτσα, χαρακτικά και εικονογραφημένα βιβλία από συλλογή που φυλασσόταν στο σπίτι της οικογένειας των κληρονόμων Arias και το 2016 δωρίστηκε από τις Madeleine και Pauline Arias στο Μουσείο που έχει δημιουργηθεί στο σπίτι, στο οποίο γεννήθηκε ο Picasso, Museo Casa Natal Picasso στη Μάλαγα.
«Η έκθεση είναι ένας ύμνος στην τέχνη και τη φιλία» τόνισε η Madeleine Arias, σύζυγος του γιου του Eugenio Arias κατά τη διάρκεια ξενάγησης δημοσιογράφων στους χώρους της έκθεσης στο MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη.
Ήταν μια φιλία ανάμεσα σε δύο άντρες, ανάμεσα στον μυθικό επαναστάτη της ζωγραφικής, στην ακμή της δόξας του και έναν απλό κουρέα, ξένο στον κόσμο της τέχνης, που είχαν πολλά κοινά, την αγάπη τους για την Ισπανία, τη δέσμευση τους κατά του Φράνκο και την πίστη τους στις αξίες της Ισπανικής Δημοκρατίας επισήμανε η Madeleine Arias προσθέτοντας ότι η έκθεση αποκαλύπτει μια λιγότερο γνωστή πτυχή του Picasso, το πιο προσωπικό του έργο, έναν Picasso της καθημερινότητας, ανάμεσα στην αφοσίωση στην ελευθερία και την ειρήνη, στη νοσταλγία για τη γενέτειρά του και τη γενναιοδωρία της φιλίας του με τον συμπατριώτη του.
Η έκθεση είναι η ιστορία της φιλίας του MOMus με τον Δημόσιο Οργανισμό Διοίκησης του Σπιτιού-Μουσείου Pablo Ruiz Picasso και Άλλων Μουσειακών και Πολιτιστικών Φορέων της Μάλαγα και της φιλίας του ζωγράφου, ποιητή, πολιτικού, Pablo Picasso και του κουρέα, συνεξόριστου, αντιστασιακού Eugenio Arias, τόνισε ο Χοσέ Μαρία Λούνα Αγκιλάρ (José María Luna Aguilar), Διευθυντής του Museo Casa Natal Picasso στη Μάλαγα.
Ο Eugenio Arias είχε μία μεγάλη συλλογή, την οποία θα μπορούσε να πουλήσει, αλλά την δώρισε στη γενέτειρά του, στο Buitrago del Lozoya έξω από τη Μαδρίτη, όπου δημιουργήθηκε Μουσείο αφιερωμένο στον Picasso, σημείωσε.
Η οικογένεια του Arias όμως κράτησε κάποια αντικείμενα, τα οποία δώρισε στο Museo Casa Natal Picasso και τα οποία «ταξίδεψαν» στη Θεσσαλονίκη ως ανταπόδοση της μεγάλης έκθεσης με τίτλο «Ουτοπία και Πρωτοπορία. Ρωσική τέχνη στη συλλογή Κωστάκη του MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης» με 450 έργα που εγκαινιάστηκε στις 4 Ιουλίου στη Μάλαγα.
«Έχουμε κάνει μία πολύ ενδιαφέρουσα προγραμματική συμφωνία με τον Δημόσιο Οργανισμό Διοίκησης του Σπιτιού-Μουσείου Pablo Ruiz Picasso και Αλλών Μουσειακών και Πολιτιστικών Φορέων της Μάλαγα στο πλαίσιο κινήσεων δικτύωσης με μουσεία και ιδρύματα του εξωτερικού που έχουν στην κατοχή τους συλλογές ιστορικών ευρωπαϊκών πρωτοποριών» ανέφερε η Μαρία Τσαντσάνογλου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια MOMus-Μουσείου Μοντέρνας και συντονίστρια της έκθεσης.
Κυρίαρχη θέση στην έκθεση έχει δέσμη φύλλων από την ισπανική συντηρητική και φιλομοναρχική εφημερίδα ABC που όμως είχε τα καλύτερα ρεπορτάζ για τις ταυρομαχίες, τις οποίες αγαπούσαν οι δύο φίλοι. Στις σελίδες της εφημερίδας ο Picasso έχει παρέμβει με σχέδια και επισημάνσεις στο περιθώριο των χρονικών των ταυρομαχιών και με χειρόγραφο το επώνυμο «Arias», ως προσφώνηση προς τον παραλήπτη αυτής της ιδιαίτερης αλληλογραφίας που έλαβε χώρα μεταξύ 1962 και 1968. Σχέδια στα αποκόμματα των εφημερίδων, στα οποία απεικονίζονται ταυρομάχοι και σκηνές αρένας, με μαρκαδόρους, κραγιόνια ή χρωματιστά μολύβια, υπογραμμίσεις για την ανάδειξη ενός άρθρου αποτελούν μία ιδιότυπη αλληλογραφία ανάμεσα στους δύο φίλους και ένα είδος καλλιτεχνικής χειρονομίας βασισμένης στον αυθορμητισμό, εξήγησε ο Κάρλος Φερρέρ Μπαρρέρα (Carlos Ferrer Barrera), επιμελητής της έκθεσης, υπεύθυνος του Τμήματος Εκθέσεων και Πολιτιστικών Προγραμμάτων του, Museo Casa Natal Picasso.
Το βιβλίο των επισκεπτών του κουρείου του Eugenio Arias, σημαντικά εικονογραφημένα βιβλία όπως το Sueño y mentira de Franco (Το όνειρο και το ψέμα του Φράνκο) (1937) και άλλες εκδόσεις που αντικατοπτρίζουν τη συμμετοχή και την αλληλεγγύη του καλλιτέχνη με τον ισπανικό λαό, καθώς χρησιμοποίησε τα ποιήματά του και τις εικονογραφήσεις για τον αγώνα εναντίον του Ισπανού δικτάτορα περιλαμβάνονται στην έκθεση. Με την αντιστασιακή του λογοτεχνία και την εικονογράφηση του βοήθησε γνωστούς αντιστασιακούς και αντιναζιστές ποιητές και συγγραφείς, να διαδώσουν την υπόθεση. Για πρώτη φορά δημοσιεύονται στα ελληνικά, σε μετάφραση της ΄Αντρης Μιχαήλ, δύο ποιήματα σουρεαλιστικής γραφής του Picasso.
Ποίημα του καλλιτέχνη αφιερωμένο του 1952 στον Νίκο Μπελογιάννη και πορτρέτο του, περιλαμβάνονται επίσης στην έκθεση μαζί με φωτογραφίες, χαρακτικά και λιθογραφίες από τη συλλογή του Museo Casa Natal Picasso.
Επίσης παρουσιάζεται αντίγραφο του βιβλίου Dibujos y Εscrutons, που έγραψε ο Picasso και εκδόθηκε το 1961 από τον Camilo José Cela, Ισπανό συγγραφέα που τιμήθηκε το 1989 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας Το αντίγραφο επιζωγραφίστηκε από τον Picasso το 1966 ως δώρο γενεθλίων ειδικά για τον φίλο του Eugenio Arias. Ανάμεσα στις σελίδες του υπάρχουν δύο χειρόγραφες σημειώσεις και 35 σελίδες με σχέδια, αραβουργήματα και διακοσμητικές πινελιές με μαρκαδόρο και το εμβληματικό πορτρέτο «Γενειοφόρος άνδρας», μια κλασσική ανδρική μορφή ζωγραφισμένη από τον καλλιτέχνη με κυκλικές χρωματιστές πινελιές που μοιάζουν να ακολουθούν τις τρίχες της γενειάδας.
Η έκθεση θα είναι ανοιχτή για το κοινό από αύριο 12 Ιουλίου έως τις 10 Νοεμβρίου 2024 στο Μουσείο του MOMus, στη Μονή Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη. Η είσοδος στην έκθεση θα είναι ελεύθερη για τους επισκέπτες την πρώτη μέρα λειτουργίας της, Παρασκευή 12 Ιουλίου 2024 (10:00-18:00).
Κατερίνα Γιαννίκη
