Την άποψη ότι μετά το Ταμείο Ανάκαμψης (NextGenerationEU) που λήγει το 2026, η ΕΕ χρειάζεται ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο κοινού δανεισμού που θα απαντά στους νέους κοινούς ευρωπαϊκούς στόχους, όπως η άμυνα, οι τεχνολογίες αιχμής και η καθαρή τεχνολογία, εκφράζει ο Επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και σε άλλα τρία ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης στις Βρυξέλλες.
Λίγες ημέρες πριν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάσει την ενδιάμεση έκθεσή της για την εφαρμογή των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας των κρατών-μελών, ο Π. Τζεντιλόνι λέει ότι «βρισκόμαστε στα μισά του δρόμου». Επισημαίνει ότι η πλειοψηφία των επενδύσεων έρχεται τα τρία τελευταία χρόνια και εκφράζει την ικανοποίησή του που τα σχέδια ανάκαμψης έχουν ήδη καταφέρει να περιορίσουν την απόκλιση στην ανάπτυξη μεταξύ των κρατών-μελών. Για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, ο Ιταλός Επίτροπος τονίζει ότι εφόσον εγκριθούν, η εφαρμογή τους θα ξεκινήσει το 2025, κάτι το οποίο σημαίνει ότι το φθινόπωρο τα κράτη-μέλη θα πρέπει να υποβάλουν τα πολυετή σχέδια προσαρμογής τους.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Στις χειμερινές οικονομικές προβλέψεις της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βλέπει την ελληνική οικονομία να αναπτύσσεται με έναν από τους ταχύτερους ρυθμούς στην Ευρώπη. Ποιά είναι η νέα πρόκληση για την Ελλάδα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες με υψηλό επίπεδο ανάπτυξης σύμφωνα με την πρόβλεψή μας για το 2024, κάτι το οποίο δεν είναι τυχαίο, νομίζω, αν κοιτάξει κανείς όλη τη διαδρομή και τη δύσκολη κατάσταση πριν από δέκα χρόνια. Μετά την πανδημία ήρθε μια αρκετά ισχυρή ανάπτυξη που συνεχίζεται ως τον ορίζοντα των οικονομικών μας προβλέψεων, το 2025.
Τώρα η Ελλάδα, όπως και όλα τα κράτη-μέλη, έχει μπροστά της να εφαρμόσει το δύσκολο, δεύτερο μισό του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, κατά το οποίο πραγματοποιούνται οι περισσότερες επενδύσεις. Το επίπεδο εφαρμογής του ελληνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μέχρι στιγμής είναι καλό. Εκταμιεύθηκε η τρίτη πληρωμή στα τέλη Δεκεμβρίου. Επίσης, τη χρονιά που πέρασε, κυρίως μετά τις πυρκαγιές, δουλέψαμε πολύ για τον αναπροσανατολισμό μέρους των κονδυλίων για να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση. Νομίζω, ότι μετά από αυτό τον αναπροσανατολισμό των κονδυλίων, μπορούμε να αναμένουμε μια γρήγορη και ομαλή εξέλιξη στην εφαρμογή του ελληνικού σχεδίου ανάκαμψης.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Την ερχόμενη εβδομάδα η Επιτροπή θα παρουσιάσει την ενδιάμεση έκθεση για την εφαρμογή των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που χρηματοδοτεί το Ταμείο Ανάκαμψης (Next Generation EU). Ποιά είναι τα συμπεράσματά σας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Είμαστε περίπου στα μισά του δρόμου. H μεγάλη πρόκληση είναι η προσπάθεια που πρέπει να γίνει για να εφαρμοστούν τα προγράμματα στα επόμενα δυόμισι χρόνια που απομένουν, μέχρι τον Ιούνιο του 2026. Έχουμε ήδη δαπανήσει περίπου τα 224 δις. ευρώ και ο μεγάλος όγκος των επενδύσεων πρέπει να γίνει την τελευταία τριετία.
Να σημειώσουμε ότι τα τρία πρώτα χρόνια, οι προσπάθειες σε αρκετά κράτη-μέλη έπρεπε να επικεντρωθούν στις μεταρρυθμίσεις. Επίσης το 2023 έπρεπε να γίνει ανασχεδιασμός για να προστεθούν τα κεφάλαια για το REPowerEU, για τη μείωση των ορυκτών καυσίμων. Όμως ο μεγάλος όγκος των επενδύσεων έρχεται τα τελευταία τρία χρόνια. Και αυτός είναι λόγος και ανησυχίας και αισιοδοξίας. Είναι πολύ σημαντική η προσπάθεια που πρέπει να γίνει τα υπόλοιπα 2,5 χρόνια. Η επιτυχία του NextGenerationEU είναι σημαντική για να μπορούμε να συζητήσουμε ποιο θα είναι το επόμενο βήμα.
Το NGEU σχεδιάστηκε ουσιαστικά για δύο λόγους: για αλληλεγγύη (εν μέσω πανδημίας αποφασίστηκε αυτός ο κοινός δανεισμός) αλλά και για να αποφευχθεί ο κίνδυνος απόκλισης στην ανάπτυξη μεταξύ των κρατών μελών. Και ειλικρινά, από αυτή την άποψη, μπορούμε ήδη να πούμε ότι τα σχέδια ανάκαμψης έχουν καταφέρει να περιορίσουν την απόκλιση στην ανάπτυξη μεταξύ των κρατών μελών. Οι χώρες που λαμβάνουν μεγαλύτερο ποσό χρηματοδότησης μέσω του RRF ως ποσοστό του ΑΕΠ τους, είναι οι χώρες με χαμηλότερο επίπεδο ανάπτυξης. Κατά τη γνώμη μου, αυτό δεν είναι τυχαίο. Η διάθεση αυτών των κεφαλαίων έστειλε και ένα θετικό μήνυμα στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Μπορεί να παραταθεί η ισχύς του NGEU μετά το 2026, όπως έχουν ζητήσει κάποιες χώρες;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Υπάρχει μια προθεσμία. Νομικά, μέρος της απόφασης που ελήφθη τότε δεν μπορεί να επεκταθεί και ειδικά σε ό,τι αφορά την απόφαση να αντλήσουμε κοινό χρήμα από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, αυτή έχει σαφή προθεσμία. Για να αλλάξει αυτή η προθεσμία πρέπει να ζητηθεί η έγκριση 27 ή 29 εθνικών κοινοβουλίων. Προσωπικά δεν θα επένδυα πολιτικό κεφάλαιο σε αυτό, αλλά συμμερίζομαι πλήρως την άποψη ότι μετά το NGEU πρέπει να συζητήσουμε το συντομότερο δυνατόν – πριν την 1η Ιανουαρίου του 2027 – τί θα ακολουθήσει.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο κοινού δανεισμού επομένως;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αυτό θα συζητηθεί στον επόμενο νομοθετικό κύκλο. Είναι ξεκάθαρο ότι έχουμε κάποιους κοινούς ευρωπαϊκούς στόχους και αυτό θα άξιζε τουλάχιστον εν μέρει κοινή χρηματοδότηση. Για παράδειγμα η άμυνα, οι τεχνολογίες αιχμής, η καθαρή πράσινη τεχνολογία. Γνωρίζετε ότι η Πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρότεινε κάτι παρόμοιο πριν από ένα χρόνο, πρότεινε ένα ευρωπαϊκό κυρίαρχο ταμείο, το οποίο σήμερα είναι περιορισμένο και είναι το πρόγραμμα STEP, αλλά θα μπορούσε να είναι ένα πρώτο βήμα.
Πρόκειται για μια στρατηγική συζήτηση και είναι σωστό να αντιμετωπιστεί από το νέο πολιτικό κύκλο της Επιτροπής, του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Στρατηγικά, οικονομικά, πολιτικά, η μέθοδος που χρησιμοποιήσαμε με το NGEU δεν μπορεί να είναι μια παρένθεση. Γιατί αλλιώς είτε θα αλλάξουμε εντελώς τους μηχανισμούς μας για τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις ή θα μείνουμε χωρίς εργαλεία για κοινά προγράμματα. Επομένως, το ζήτημα τί θα υπάρχει μετά το NGEU είναι κρίσιμο και η συζήτηση νομίζω ότι θα πρέπει να ξεκινήσει ήδη του χρόνου. Ο παγκόσμιος αγώνας για την καθαρή τεχνολογία συνεχίζεται και αυτό δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει κάθε κράτος μέλος μόνο του.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πριν από μία εβδομάδα, τα κράτη μέλη της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία στη μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ. Πότε θα εφαρμοστούν οι νέοι κανόνες και ποιά θα είναι τα επόμενα βήματα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η διαδικασία είναι πολύ ξεκάθαρη. Οι νέοι κανόνες θα πρέπει να εγκριθούν με ψηφοφορία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στα μέσα Απριλίου και την επόμενη μέρα από το Συμβούλιο (Coreper). Μετά από αυτό, θα επιβεβαιώσουμε με τα κράτη μέλη την εφαρμογή των νέων κανόνων από το 2025. Η πλειονότητα των κρατών μελών συμφωνεί να ξεκινήσουν να εφαρμόζονται οι νέοι κανόνες ήδη το 2025, με τετραετή ή επταετή σχέδια προσαρμογής. Αυτό σημαίνει ότι φέτος το καλοκαίρι και το φθινόπωρο θα έχουμε πολύ δουλειά με τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών-μελών και της Επιτροπής για τα πολυετή σχέδια. Δεν έχει αποφασιστεί πότε θα πρέπει τα κράτη-μέλη να υποβάλουν τα μεσοπρόθεσμα σχέδιά τους, γιατί οι κανόνες δεν έχουν ακόμη τεθεί σε ισχύ, αλλά λογικά το φθινόπωρο (Σεπτέμβρης-Νοέμβρης), μετά το καλοκαιρινό διάλειμμα, θα λάβουμε τα σχέδια.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Σχετικά με τα 50 δισ. ευρώ που προγραμματίζονται από την ΕΕ για την Ουκρανία τα τέσσερα επόμενα χρόνια, έχουμε ίσως εικόνα πώς θα γίνεται ο κοινοτικός έλεγχος της διάφανης διαχείρισης από τις Ουκρανικές Αρχές αυτών των κονδυλίων;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ασφαλώς, και ξέρετε φυσικά πως εμείς χτίζουμε πάνω στην εμπειρία που έχουμε τόσα χρόνια στην διαχείριση Μακροοικονομικών προγραμμάτων βοηθείας μας. Μπορεί να μην είναι ακριβώς η ίδια διαδικασία στην προκειμένη περίπτωση, αλλά ήδη έχουμε μια σειρά Μνημόνια με τις Ουκρανικές Αρχές, με στόχους που θα πρέπει να πιάσουν, τα περισσότερα δε από αυτά έχουν να κάνουν με τους μηχανισμούς Δημοσίων Προμηθειών και τους τρόπους με τους οποίους η εθνική οικονομία τους θα πρέπει να λειτουργεί κατά της διαφθοράς. Στα τελευταία δυο χρόνια η Ουκρανία έχει ανταποκριθεί θετικά στην διαδικασία αυτή.
Αυτό το πλαίσιο τώρα θα πρέπει να προσαρμοσθεί επιπλέον και στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων που απαιτούν επιπλέον μεταρρυθμίσεις, ευθυγράμμιση κανόνων Δικαίου, κλπ. ‘Αρα θα πρέπει να είμαστε πλέον ξεκάθαροι. Αυτό άλλωστε υπογράμμισα και κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου στην Ουάσιγκτον. Γιατί όλοι είμαστε αλληλέγγυοι λόγω των κοινών μας αρχών και ιδεωδών, αλλά ζητούμε και από τους Ουκρανούς να προβούν σε συγκεκριμένα βήματα. ‘Αλλωστε τα κάνουν ήδη αυτά τα βήματα και γι’ αυτό είχαν και θετική ανταπόκριση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Αυτό δεν υπήρξε ένας απλός αυτοματισμός. Υπήρξε μια σωστή απόφαση. Αλλά και το ΔΝΤ επίσης βάζει τους δικούς του όρους. ‘Αρα πλέον η Ουκρανία έχει να αντιμετωπίσει όρους και προϋποθέσεις που τίθενται ταυτόχρονα από την ΕΕ , το ΔΝΤ και πιθανόν τις ΗΠΑ, όπου η σχετική διαδικασία βρίσκεται ακόμα σε εκκρεμότητα, όπως γνωρίζετε.
της Μαρίας Αρώνη
