Τις πολύπλοκες και ιδιαίτερες σχέσεις ιστορίας και λογοτεχνίας και τους τρόπους που η πρώτη τροφοδοτεί τις ιστορικές αναπαραστάσεις ως νέο κοινωνικό βίωμα, διερεύνησαν οι Έλληνες πεζογράφοι, λογοτέχνες, κριτικοί Λογοτεχνίας και ιστορικοί σήμερα στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης στα Λιβάδια της Κοτύλης στο Γράμμο, σε μια εκδήλωση που διοργάνωσε του Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Φεστιβάλ Γράμμου.

Και οι δύο πλευρές αποδέχονται χωρίς αντιρρήσεις ότι «οι ιστορικοί συνηθίζουν να καταφεύγουν στους λογοτέχνες για άντληση πληροφοριών της καθημερινότητας των ανθρώπων σε διάφορες περιόδους και οι λογοτέχνες φροντίζουν να δανείζονται στοιχεία από τις κυματομορφές των ιστορικών γεγονότων».

Ο συγγραφέας Νίκος Δαββέτας, που ξεκίνησε από την ποίηση αλλά τον κέρδισε το ιστορικό μυθιστόρημα, εξήγησε ότι «πάντα υπάρχει ένα γεγονός που αφήνει βαθύ αποτύπωμα στο υποσυνείδητο μας» και περιέγραψε δύο τραυματικά γεγονότα που βίωσε στην οικογένειά του και που αποτέλεσαν το αρχικό καύσιμο για τα βιβλία του. Η απόλυση της μητέρας του από την εργασία της με το που έγινε η Χούντα των συνταγματαρχών και η εικόνα στο χέρι του αδελφού του παππού του ένα κυριακάτικο μεσημέρι στο τραπέζι της οικογένειας, όταν αντιλήφθηκε ότι φέρει την σφραγίδα του μοναδικού αριθμού που έφεραν όσοι περνούσαν την πόρτα των Στρατοπέδων συγκέντρωσης των Ναζί. «Ήταν κάτι που με συγκλόνισε και στάλθηκε η αφορμή για την μυθιστορία του βιβλίου μου “η Εβραία Νύφη”» σημείωσε. «Τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα δεν είναι ασύνδετα με τις οικογενειακές περιπέτειες που μας τραυματίζουν» πρόσθεσε ο συγγραφέας και υπογράμμισε ότι «η ανάσυρση ενός τέτοιου γεγονότος πρέπει να συνοδεύεται από μια νέα οπτική στην αφήγησή του».

Ο Βασίλης Γκουρογιάννης σημείωσε ότι «η ιστορία είναι δύσκολο μάθημα το μαθαίνουμε από την αρχή στρεβλά». Εξήγησε ότι το καύσιμο που τροφοδότησε σημαντικό μέρος της λογοτεχνικής του δημιουργίας προέρχεται από τις μνήμες της παιδικής του ηλικίας όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1950 περνούσε τα καλοκαίρια του σε σπίτι συγγενών του σε χωριό της Θεσπρωτίας όπου άκουσε για πρώτη φορά ιστορίες για τους Τσάμηδες. Γνώρισε χωριά και έμεινε σε σπίτια που οι τελευταίοι εγκατέλειψαν με εντολή του ελληνικού κράτους επειδή συνεργάστηκαν αρχικά με τους Ιταλούς και στην συνέχεια με τους Γερμανούς κατακτητές. «Ακούγοντας από τους μεγαλύτερους προσωπικές ιστορίες για τις οικογένειες των Τσάμηδων ήρθαν στο μυαλό μου οι αναφορές των Μικρασιατών συγγενών και φίλων της οικογένειας μου. Κάπως έτσι γεννήθηκε η παρόρμηση μου να μιλήσω γι’αυτη την υπόθεση στο μυθιστόρημα “Το ασημόχορτο ανθίζει”. Το συγκεκριμένο βιβλίο μεταφράστηκε στα αλβανικά και είχε σημαντική απήχηση στο αναγνωστικό κοινό της Αλβανίας. Στο μυθιστόρημα «Κόκκινο στην Πράσινη γραμμή» ο Βασίλης Γκουρογιάννης αναφέρεται στα γεγονότα που μεσολάβησαν από την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο όπου μέρος του μυθοπλαστικού υλικού του βιβλίου, όπως ανέφερε «είναι βασισμένο σε μαρτυρίες Ελλήνων και Τούρκων βετεράνων που έλαβαν μέρος στα γεγονότα». «Η λογοτεχνία φέρνει στο προσκήνιο ιστορίες που η κοινωνία πολλές φορές δεν θέλει να θυμάται» κατέληξε ο συγγραφέας.

Ο ιστορικός Στρατής Μπουρνάζος σημείωσε ότι «η λογοτεχνία είναι πηγή πληροφορίας για τον ιστορικό και ότι ο ιστορικός πρέπει να έχει κριτική εν συναίσθηση στην άντληση πληροφοριών μέσα από την αφήγηση και την μυθοπλασία».

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης καθηγητής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ εξήγησε ότι «για τον ιστορικό η λογοτεχνία είναι μια πηγή πληροφοριών κι επειδή έρχεται αντιμέτωπος με την χρονικότητα αυτό που εξετάζει είναι η ατμόσφαιρα στις σχέσεις των ανθρώπων τα συναισθήματα κάτι που δεν μπορεί να εξακριβωθεί μέσα από την εγκυρότητα των ιστορικών τεκμηρίων». Σημείωσε ότι στην έρευνά του χρησιμοποιεί κατά κόρον ως πηγές λογοτεχνικά κείμενα και «αυτό το κάνω γιατί προσπαθώ να καταλάβω τον τρόπο που άνθρωποι αντιμετώπισαν την εποχή τους».

Την συζήτηση στρογγυλής τράπεζας συντόνισε η κριτικός Λογοτεχνίας και δημοσιογράφος Ελισάβετ Κοτζιά.

Μετά το τέλος της συζήτησης στον αύλιο χώρο του πάρκου με θέα την κορυφογραμμή του Γράμμου και τα Λιβάδια της Κοτύλης, ακολούθησε συναυλία με τα μέλη του Δημοτικού Ωδείου Ιωαννίνων που ερμήνευσαν έργα των Βιβάλντι, Χέντελ, Μπαχ, Μασνέ και Μότσαρτ.

© ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ και παραχωρούνται σε συνδρομητές μόνον για συγκεκριμένη χρήση.