Ήταν στις 9 Οκτωβρίου του 1940, όταν το υπερήλικο τροχήλατο ατμόπλοιο Pentcho προσάραζε στα βράχια της νησίδας Χαμηλή μεταφέροντας Εβραίους πρόσφυγες που αναζητούσαν ασφαλές καταφύγιο από το κύμα αντισημιτισμού που σάρωνε την Ευρώπη, προερχόμενοι από τη Σλοβακία, την Πολωνία και την Αυστρία. Το ρήγμα που προκλήθηκε στα ύφαλα και η εισροή υδάτων που ακολούθησε ανάγκασαν επιβάτες και πλήρωμα να καταφύγουν στην κατασκευή αυτοσχέδιων γεφυρών ώστε να αποβιβαστούν με ασφάλεια στην ακατοίκητη νησίδα, ενώ τέσσερις εθελοντές κι ένα μέλος του πληρώματος επιβιβάστηκαν στη μοναδική σωσίβια λέμβο και αναχώρησαν προς αναζήτηση βοήθειας.
Μεταξύ των τεσσάρων εθελοντών ήταν και ο Ίμριχ «Ίμι» Λίχτενφελντ, ο μετέπειτα «πατέρας» της πολεμικής τέχνης Krav Maga (σ.σ. το Κραβ Μαγκά είναι ένα σύστημα αυτοάμυνας που διδάσκει πώς να αποφεύγονται, να αντιμετωπίζονται και να ξεπερνιούνται όλων των ειδών οι επιθέσεις και η βία), που μαζί με τους υπόλοιπους ρίχτηκαν στη μάχη με τα κύματα ώστε να φέρουν βοήθεια στους ναυαγούς του Pentcho. Χρειάστηκε, ωστόσο, να περάσουν τέσσερα μερόνυχτα ώσπου η λέμβος στην οποία είχαν επιβιβαστεί να εντοπιστεί από αεροσκάφους του βρετανικού αεροπλανοφόρου Illustrius και να ειδοποιηθεί το αντιτορπιλικό Nubian ώστε να προστρέξει σε βοήθειά τους. Οι Βρετανοί ενημέρωσαν τους Ιταλούς (σ.σ. τα Δωδεκάνησα ήταν τότε υπό ιταλικό έλεγχο) για τη θέση του ναυαγίου και οι επιβάτες του Pentcho μεταφέρθηκαν στη Ρόδο στις 19 Οκτωβρίου.
Την ιστορία αυτή έβγαλε από το χροντοντούλαπο της Ιστορίας και μοιράστηκε με το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συνεδρίου στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη, ιστορικός ερευνητής Λεόν Σαλτιέλ, με αφορμή την παρουσίαση ενός ντοκιμαντέρ και μιας έκθεσης στο κτήριο των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη, με θέμα τη ζωή του Ίμριχ Λίχτενφελντ, ο οποίος είναι ευρέως αναγνωρισμένος για την ανάπτυξη του Κραβ Μαγκά.
Ένα επεισοδιακό ταξίδι
«Ο Λίχτενφελντ γεννήθηκε στις 26 Μαΐου 1910 σε μια εβραϊκή οικογένεια στη Βουδαπέστη και μεγάλωσε στην Μπρατισλάβα. Όντας πολύ προικισμένος στον αθλητισμό, διακρίθηκε κατακτώντας πολλά πρωταθλήματα σε πάλη, πυγμαχία και γυμναστική σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Λόγω της ανόδου του αντισημιτισμού τη δεκαετία του 1930 και των επιθέσεων εναντίον εβραϊκών γειτονιών από φασιστικές συμμορίες, ο Λίχτενφελντ οργάνωσε μια ομάδα νεαρών Εβραίων για να προστατεύσει την κοινότητά του κι άρχισε να αναπτύσσει ένα σύστημα τεχνικών για πρακτική αυτοάμυνα σε καταστάσεις απειλητικές για τη ζωή» αφηγείται ο κ. Σαλτιέλ.
Όλα αυτά προτού ο Λίχτενφελντ επιβιβαστεί, στις 18 Μαΐου 1940, στο ατμόπλοιο Pentcho μαζί με 400 Εβραίους από τη Σλοβακία προκειμένου να διαφύγει στην Παλαιστίνη. Στην πορεία του ταξιδιού άλλοι 100 Αυστριακοί Εβραίοι επιβιβάστηκαν στο Pentcho, στο λιμάνι Sulina, στη Ρουμανία. Το σκάφος κατέπλευσε στη Μαύρη Θάλασσα και στη συνέχεια στο Αιγαίο, ωστόσο εξαιτίας ενός ελαττωματικού λέβητα επήλθε το ναυάγιο, εξηγεί ο κ. Σαλτιέλ.
Μετά τη διάσωσή τους, οι ναυαγοί μεταφέρθηκαν στη Ρόδο όπου έμειναν για παραπάνω από έναν χρόνο, αρχικά σε ένα βιαστικά κατασκευασμένο camp σε γήπεδο ποδοσφαίρου προτού στις 25 Δεκεμβρίου εγκατασταθούν στο στρατόπεδο του San Giovanni, απ’ όπου τον Ιανουάριο του 1942 έφυγαν με προορισμό το στρατόπεδο Ferramonti, στη νότια Ιταλία, όπου παρέμειναν ως το τέλος του πολέμου.
Στη Ρόδο, οι ναυαγοί πρόσφυγες του Pentcho ζούσαν σχετικά καλά με τη βοήθεια της παλιάς σεφαραδίτικης κοινότητας του νησιού παρά το γεγονός ότι οι εν γένει συνθήκες ήταν δύσκολες για όλους τους κατοίκους, η εξεύρεση τροφής ήταν δύσκολη και οι ασθένειες «θέριζαν».
Οι περισσότεροι από τους επιβάτες του Pentcho έφτασαν τελικά στην Παλαιστίνη τον Ιούνιο του 1944, αλλά 24 εξ αυτών ήταν μεταξύ των 1000 προσφύγων που ταξίδεψαν στις ΗΠΑ το 1944 με το SS Henry Gibbins και βρήκαν ασφαλές καταφύγιο στο Fort Ontario.
Εκπαιδεύοντας επίλεκτες μονάδες στην τέχνη του Κραβ Μαγκά
Στο μεταξύ, όπως αναφέρει ο κ. Σαλτιέλ, αφού είχε αποσπαστεί από τους ναυαγούς, «ο Λίχτενφελντ εντάχθηκε στο υπό βρετανική επίβλεψη τσεχοσλοβακικό 11ο τάγμα πεζικού στη Βόρεια Αφρική, όπου υπηρέτησε με διάκριση και τελικά έφτασε στην Παλαιστίνη το 1942. Το 1944 άρχισε να εκπαιδεύει Εβραίους στρατιώτες, συμπεριλαμβανομένων πολλών επίλεκτων μονάδων, καθώς και ομάδων αξιωματικών της αστυνομίας. Το 1948, όταν ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ και συστήθηκε ο ισραηλινός στρατός, γνωστός ως IDF, ο Λίχτενφελντ έγινε επικεφαλής εκπαιδευτής φυσικής κατάστασης και Κραβ Μαγκά στη Σχολή Μάχης του IDF. Υπηρέτησε για περίπου 20 χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων ανέπτυξε και βελτίωσε τη μοναδική του μέθοδο για αυτοάμυνα και μάχη σώμα με σώμα ενώ αποσύρθηκε από τον ισραηλινό στρατό το 1964».
Μετά την απόσυρσή του, ο Λίχτενφελντ τροποποίησε το Κραβ Μαγκά για να ταιριάζει στις ανάγκες των αστυνομικών δυνάμεων και των απλών πολιτών και υπηρέτησε την πολεμική αυτή τέχνη ως τα βαθιά γεράματα.
Έφυγε από τη ζωή στις 9 Ιανουαρίου 1998, στη Νετάνια του Ισραήλ, σε ηλικία 87 ετών.
Μια δημοπρασία «δεμένη» με το ναυάγιο
Με αφορμή την έκθεση του ΟΗΕ, ο Θεσσαλονικιός ιστορικός ερευνητής και εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συνεδρίου στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη Λεόν Σαλτιέλ έμαθε, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, λεπτομέρειες της αξιοσημείωτης ζωής και των κατορθωμάτων του Λίχτενφελντ, καθώς και τις λεπτομέρειες του ιστορικού ναυαγίου του Pentcho στο Αιγαίο.
Κι όχι μόνο έμαθε λεπτομέρειες για το ναυάγιο και τη ζωή του Λίχτενφελντ αλλά η επιμονή του και η αγάπη του για την αναζήτηση ιστορικών πληροφοριών τα έφεραν έτσι ώστε σε μια δημοπρασία, λίγες μόλις μέρες μετά τα εγκαίνια της έκθεσης, να αποκτήσει μια σειρά από έγγραφα, τιμολόγια για την παροχή τροφίμων στους Εβραίους ναυαγούς του Pentcho, όπως ρύζι, μακαρόνια και ζάχαρη.
Τα έγγραφα αυτά αγοράστηκαν από το Παγκόσμιο Εβραϊκό Συνέδριο και στη συνέχεια δόθηκαν στο Μουσείο Εβραϊκού Πολιτισμού της Σλοβακίας, μέσω του Πρέσβη Dušan Matulay, μόνιμου αντιπροσώπου της Σλοβακίας στον ΟΗΕ στη Γενεύη, για να παράσχει μια σημαντική τεκμηριωμένη απόδειξη αυτής της απίστευτης ιστορίας.
Σοφία Παπαδοπούλου
*Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Σαλτιέλ
