Ο ιρανός νέος πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν έφθασε νωρίς το πρωί στη Βαγδάτη, όπου ξεκινά το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την εκλογή του τον Ιούλιο, τριήμερη επίσκεψη με σκοπό να βαθύνουν περαιτέρω οι ήδη στενοί δεσμοί ως προς την οικονομία και την ασφάλεια ανάμεσα στα δυο γειτονικά κράτη.
Μερικές ώρες πριν από την άφιξή του, με φόντο τη μεγάλη ένταση στην περιοχή, αναφέρθηκε «έκρηξη» το βράδυ της Τρίτης προς Τετάρτη σε στρατιωτική βάση που χρησιμοποιείται από τον διεθνή αντιτζιχαντιστικό συνασπισμό υπό τις ΗΠΑ στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης. Οι ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας ανέφεραν πως δεν ήταν σε θέση να πουν σε τι «οφειλόταν η έκρηξη», πάντως διαβεβαίωσαν ότι η αεροπορική κίνηση δεν αντιμετώπισε προβλήματα.
Οι σχέσεις του Ιράν και του Ιράκ, χωρών με κατά πλειονότητα σιιτικό πληθυσμό, βελτιώθηκαν μετά την εισβολή στο Ιράκ που έκαναν οι ΗΠΑ το 2003 ανατρέποντας το καθεστώς του δικτάτορα Σαντάμ Χουσέιν, ορκισμένου εχθρού της Τεχεράνης.
Η Ισλαμική Δημοκρατία είναι πλέον σήμερα βασικός σύμμαχος της ιρακινής κυβέρνησης και έχει μεγάλη επιρροή στα μεγαλύτερα σιιτικά πολιτικά κόμματα και σε οπλισμένες οργανώσεις ενταγμένες επισήμως στα κρατικά σώματα ασφαλείας – τους πρώην παραστρατιωτικούς των Χασντ ας Σάαμπι («μονάδων λαϊκής κινητοποίησης»).
«Ο πρωθυπουργός Μοχάμεντ Σία ας Σουντάνι υποδέχθηκε τον πρόεδρο της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν Μασούντ Πεζεσκιάν», ανέφεραν σε λιτή ανακοίνωσή τους οι υπηρεσίες του επικεφαλής της ιρακινής κυβέρνησης, δημοσιοποιώντας φωτογραφία στην οποία οι δυο άνδρες εικονίζονται καθώς σφίγγουν τα χέρια σε ταρμάκ του διεθνούς αεροδρομίου της Βαγδάτης.
Στην τριήμερη επίσκεψή του, κατά τη διάρκεια της οποίας θα μεταβεί στις ιερές για τους σιίτες πόλεις Νατζάφ και Καρμπάλα, ο ιρανός πρόεδρος θα πάει επίσης στο Κουρδιστάν, αυτόνομη περιφέρεια στο βόρειο Ιράκ που έχει ενίοτε πολύ δύσκολες σχέσεις με την Τεχεράνη.
Σύμφωνα με ιρανό διπλωμάτη, ο κ. Πεζεσκιάν αναμένεται να υπογράψει κάπου δέκα διμερείς συμφωνίες, ιδίως οικονομικές.
«Το ταξίδι αυτό θα είναι καλό και χρήσιμο για να δημιουργηθούν και να βαθύνουν οι σχέσεις, οι οικονομικές, οι πολιτιστικές, οι πολιτικές και αυτές της ασφάλειας (…) ξεκινώντας από το Ιράκ, ώστε να επιλυθούν τα πολλά προβλήματα που υπάρχουν», ανέφερε ο νέος πρόεδρος Πεζεσκιάν πριν από την αναχώρησή του.
Ο Μασούντ Πεζεσκιάν, που ανέλαβε τα καθήκοντά του στα τέλη του Ιουλίου, διαδέχθηκε τον Εμπραχίμ Ραϊσί, που έχασε τη ζωή του σε δυστύχημα με ελικόπτερο. Δεσμεύτηκε να δώσει προτεραιότητα στις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες, καθώς έχει σκοπό να μειώσει τη διεθνή απομόνωση του Ιράν και να περιορίσει τον αντίκτυπο των κυρώσεων των ΗΠΑ στην ιρανική οικονομία.
«Οι σχέσεις με τις γειτονικές χώρες μπορεί να μειώσουν σε αξιοσημείωτο βαθμό την πίεση των κυρώσεων», εξήγησε τον Αύγουστο.
Το Ιράν υφίσταται κυρώσεις από δυτικά κράτη εδώ και χρόνια, ιδιαίτερα μετά τη μονομερή απόσυρση των ΗΠΑ, μέγα εχθρού της Τεχεράνης, από τη διεθνή συμφωνία για το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας της Ισλαμικής Δημοκρατίας, το 2018, επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ.
Χθες Τρίτη οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας ανακοίνωσαν την επιβολή νέων κυρώσεων σε βάρος της Τεχεράνης, βάζοντας στο στόχαστρο ειδικά την αεροπορική εταιρεία Iran Air, εν είδει τιμωρίας της Τεχεράνης διότι κατ’ αυτές προμήθευσε τη Ρωσία με βαλλιστικούς πυραύλους για να πλήξει την Ουκρανία.
Η επίσκεψη που ξεκινά σήμερα είναι «πολύ σημαντική» για τις δύο χώρες, εκτιμά ο ιρακινός πολιτολόγος Αλί αλ Μπάινταρ. Σκοπό έχει να επιδείξει «ότι οι δυο πλευρές διατηρούν την προσέγγισή τους στο ίδιο επίπεδο και θέλουν να βελτιώσουν τις σχέσεις τους, που δεν θα αλλάξουν μετά την έλευση μεταρρυθμιστή προέδρου» στο Ιράν.
Πέρα από τα ζητήματα της ασφάλειας, τόνισε την οικονομική διάσταση της επίσκεψης. «Το Ιράκ έχει ανάγκη την ιρακινή αγορά για τις εξαγωγές του, έχει ανάγκη τις ιρακινές ενεργειακές εισαγωγές», σύμφωνα με τον κ. Μπάινταρ.
Το Ιράν εξάγει εκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου την ημέρα στο Ιράκ, που τροφοδοτούν ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς, δυνάμει απαλλαγής -που ανανεώνεται τακτικά- των συναλλαγών αυτών από τις αμερικανικές κυρώσεις.
Οι εμπορικές ανταλλαγές εξαιρουμένου του πετρελαίου ανάμεσα στο Ιράν και στο Ιράκ είχαν αξία σχεδόν 5 δισεκ. δολαρίων κατά τη διάρκεια των πέντε μηνών ως τον Μάρτιο του 2024, σύμφωνα με ιρανικά ΜΜΕ.
Τον Μάρτιο του 2023, η Τεχεράνη υπέγραψε συμφωνία για την ασφάλεια με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση στη Βαγδάτη, έπειτα από σειρά βομβαρδισμών εναντίον θέσεων ιρανικών κουρδικών παρατάξεων στο ιρακινό Κουρδιστάν.
Έκτοτε, τα μέρη συμφώνησαν οι οργανώσεις των ιρανών κούρδων ανταρτών να αφοπλιστούν και να απομακρυνθούν από τα σύνορα.
Η Τεχεράνη κατηγορεί ιρανικά κουρδικά κόμματα πως εισάγουν λαθραία όπλα στην επικράτεια του Ιράν από το Ιράκ και ότι ενορχήστρωσαν τις μαζικές -και εξαιρετικά αιματηρές- κινητοποιήσεις εναντίον του κληρικαλιστικού καθεστώτος που συντάραξαν τη χώρα μετά τον θάνατο υπό κράτηση της Μαχσά Αμινί, νεαρής ιρανής που ανήκε στην κουρδική μειονότητα, τον Σεπτέμβριο του 2022, μετά τη σύλληψή της από την αστυνομία ηθών για υποτιθέμενη παραβίαση των κανόνων του αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα που επιβάλλεται στις Ιρανές.
Η επίσκεψη του κ. Πεζεσκιάν καταγράφεται εν μέσω ατμόσφαιρας έντασης στη Μέση Ανατολή εξαιτίας του πολέμου του Ισραήλ και της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας.
ΦΩΤΟ: EPA/MURTADHA AL-SUDANI
