Εγγύτερα στην αφετηρία έρχεται η προκήρυξη των διαγωνισμών για τις πρώτες έξι Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΠΟΑΥΑΠ) στην Ελλάδα, έπειτα από σημερινή θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) για τις τρεις εξ αυτών. Η έγκριση του ΚΑΣ αφορά τη δημιουργία off-shore πάρκων ανεμογεννητριών σε τρία θαλάσσια οικόπεδα στην Κρήτη (στην περιοχή βορείως του όρμου Ζάκρου) και δυτικά της νήσου Γυάρου, για τα οποία είχε αρχικά τεθεί «απαγορευτικό» από τους αρχαιολόγους (και τα οποία περιλαμβάνονται στις πρώτες έξι περιοχές, όπου προβλέπεται να εγκατασταθούν, μετά από διαγωνισμό, πλωτά αιολικά).
«Έχοντας λάβει την έγκριση του ΚΑΣ (σ.σ. αναρτήθηκε σήμερα στη diavgeia.gr), μπαίνουμε στη τελική ευθεία για την έγκριση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) και την υπογραφή της σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ), προκειμένου να οριστικοποιηθούν οι ΠΟΑΥΑΠ, που θα περάσουν στο επόμενο στάδιο μελετών, και να προκηρυχθούν οι σχετικοί διαγωνισμοί» επισήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων Α.Ε (ΕΔΕΥΕΠ), Αριστοφάνης Στεφάτος, σχολιάζοντας την απόφαση, στο πλαίσιο συνέντευξής του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, λίγες ημέρες μετά την πρόσφατη συμμετοχή της ΕΔΕΥΕΠ στην 88η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ).
Προσθέτει ακόμα ότι ελήφθησαν «πολύ σοβαρά υπόψη όσα σχόλια υποβλήθηκαν στη δημόσια διαβούλευση, αλλά και η αρχική τοποθέτηση του ΚΑΣ ως προς τις δυνάμει ΠΟΑΥΑΠ. Μέσω του αιτήματος θεραπείας που εισηγηθήκαμε και κατέθεσε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, είχαμε τη δυνατότητα να υποβάλουμε σε δεύτερο στάδιο επιπλέον στοιχεία, που επιβεβαιώνουν ότι οι σχεδιαζόμενες εγκαταστάσεις δεν δημιουργούν αρνητικό αντίκτυπο σε χώρους αρχαιολογικούς, ιστορικούς ή άλλου πολιτιστικού ενδιαφέροντος».
Ο κ. Στεφάτος μίλησε ακόμα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τα επόμενα βήματα ως προς τα σταθερής έδρασης θαλάσσια αιολικά πάρκα στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης – Σαμοθράκης, το χρονοδιάγραμμα των ερευνητικών γεωτρήσεων για τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, καθώς και για την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα και το μεγάλο πρότζεκτ στον Πρίνο Καβάλας.
Για τα θαλάσσια αιολικά πάρκα στον Έβρο
Στο ερώτημα πότε αναμένεται να λειτουργήσουν τα σταθερής έδρασης θαλάσσια αιολικά πάρκα στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης – Σαμοθράκης, ο κ. Στεφάτος υπενθυμίζει πως τον Νοέμβριο του 2023 εκδόθηκαν οι δύο πρώτες άδειες έρευνας για τα -πιλοτικά- έργα σταθερής έδρασης και συνολικής δυναμικότητας 600MW (μεβαγάτ), στη θαλάσσια περιοχή νότια του Έβρου και βόρεια-βορειοανατολικά της Σαμοθράκης.
«Τα επόμενα βήματα στη συγκεκριμένη δράση περιλαμβάνουν την τεχνική μελέτη έργου από τις αδειοδοτημένες εταιρείες, την ολοκλήρωση της δεύτερης ΣΜΠΕ (πιο εστιασμένης σε επίπεδο έργου), και την πραγματοποίηση των μετρήσεων πεδίου που έχουν ήδη εκκινήσει οι εταιρείες στη περιοχή», επισημαίνει ο κ. Στεφάτος, που έχει θητεύσει για περίπου 25 χρόνια σε διάφορες θέσεις ευθύνης του πετρελαϊκού κλάδου, μεταξύ των οποίων και σε εταιρείες της Νορβηγίας. Δεν επεκτάθηκε ωστόσο σε λεπτομέρειες για τα χρονοδιαγράμματα.
Η μοναδική ευκαιρία στην εφοδιαστική αλυσίδα και ο ρόλος της ναυτιλίας και των λιμανιών
Η παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα (ΥΑΠ) δυσκολεύεται ν’ ανταποκριθεί στη ζήτηση. Υπάρχει κάποια ευκαιρία για την Ελλάδα σε αυτό το πεδίο; Κατά τον κ. Στεφάτο, ανακύπτει μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα, που διαθέτει πολλά πλεονεκτήματα για να αναπτύξει σημαντικό μέρος της εφοδιαστικής αλυσίδας. Όπως λέει, παρότι η Ελλάδα -όπως και άλλες χώρες- εξαρτάται από εισαγωγές για την προμήθεια υλικών και εξαρτημάτων για τέτοιες επενδύσεις, ωστόσο διαθέτει σημαντικές -και σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητες- λιμενικές εγκαταστάσεις, αλλά και εταιρείες που διαπρέπουν διεθνώς στην κατασκευή κρίσιμων τμημάτων για έργα ΥΑΠ.
«Επιπρόσθετα, η Ελλάδα κατέχει ηγετική θέση στην παγκόσμια ναυτιλία και είναι σε θέση να ανταποκριθεί με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στην κατασκευή του πλήθους των ειδικών βοηθητικών σκαφών που θα απαιτηθούν. Πράγμα που σημαίνει ότι εκτός του ενεργειακού και δημοσιονομικού κέρδους των ΥΠΑ (…), η ανάπτυξή τους φέρνει σημαντικές ευκαιρίες και πολλαπλά οφέλη σε πολλούς κλάδους: στη βιομηχανία, τη ναυτιλία, στα λιμάνια και βέβαια στην απασχόληση» σημειώνει.
Ειδικά η ναυτιλία μπορεί να αποτελέσει ισχυρό «χαρτί» για την Ελλάδα, καθώς τα πλοία είναι απαραίτητα για τη μεταφορά του αρχικού εξοπλισμού, την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών στον πυθμένα, τη ρυμούλκηση των πλωτών ανεμογεννητριών από τα λιμάνια συναρμολόγησης στις περιοχές εγκατάστασης των ΥΑΠ, καθώς και τη συντήρηση των εγκαταστάσεων.
«Μόνο για τα πρώτα δύο πιλοτικά αιολικά σταθερής έδρασης και συνολικής ισχύος 600 MW, εκτιμάται ότι θα χρειαστούν 18-25 πλοία διαφορετικών τύπων: μεταφοράς προσωπικού, πόντισης καλωδίων, εγκατάστασης βάσεων στο βυθό, κλπ. Ακόμη μεγαλύτερος αριθμός πλοίων θα απαιτηθεί για την εφαρμογή του Εθνικού Προγράμματος στην ολότητά του» εξηγεί ο κ.Στεφάτος, προσθέτοντας ωστόσο ότι και οι λιμενικές εγκαταστάσεις θα πρέπει να διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές – τόσο για τη μεταφορά και αποθήκευση του εξοπλισμού, όσο και για τη συναρμολόγηση των ανεμογεννητριών πριν από την εγκατάστασή τους.
Φυσικά, υπενθυμίζει, ναυτιλία και λιμάνια έχουν κομβικό ρόλο στο σύνολο των έργων που ωριμάζει και διαχειρίζεται η ΕΔΕΥΕΠ, όχι μόνο στα ΥΑΠ, αφού θα χρειαστούν ερευνητικά πλοία γεωφυσικών ερευνών, πλωτά γεωτρύπανα και πλατφόρμες παραγωγής και επεξεργασίας, χερσαίες εφοδιαστικές βάσεις, πλοία υποστήριξης, καθώς και τάνκερ μεταφοράς φυσικού αερίου και διοξειδίου του άνθρακα.
Το ενδιαφέρον από το εξωτερικό και οι αντιδράσεις στα αιολικά
Ο κ. Στεφάτος έχει επανειλημμένως επισημάνει ότι «η Ελλάδα κάθεται πάνω σε έναν θησαυρό όσον αφορά τις ΑΠΕ» και ιδίως τα αιολικά. Πόσο έντονο είναι το ενδιαφέρον από ξένους επενδυτές σε αυτό το πεδίο; «Ο θησαυρός στον οποίο αναφέρομαι είναι ο συνδυασμός του εξαιρετικού υπεράκτιου αιολικού δυναμικού της χώρας, του πλέον ανταγωνιστικού στην ευρύτερη περιοχή, και μιας χώρας έτοιμης να υποδεχθεί και να αναπτύξει εφοδιαστική αλυσίδα με περιφερειακή εμβέλεια. Σε ό,τι αφορά το επενδυτικό ενδιαφέρον, θα σας μεταφέρω όσα ακούσαμε ως ΕΔΕΥΕΠ από διεθνείς οργανισμούς και εταιρείες ενέργειας κατά την περσινή μας παρουσία στην “COP28”, και συνεχίζουμε να λαμβάνουμε ως μήνυμα από τους διεθνείς επενδυτές: εκτός από το καλύτερο αιολικό δυναμικό, διαθέτουμε και το καλύτερο πρόγραμμα (ανάπτυξής του) στην Ευρώπη. Είναι όμως απαραίτητο να ολοκληρώσουμε όλες τις προπαρασκευαστικές διεργασίες, για να μπορέσουμε να προκηρύξουμε διαγωνισμούς και το σημαντικό αυτό ενδιαφέρον να επισημοποιηθεί» υπογραμμίζει.
Γιατί, κατά τη γνώμη του, υπάρχουν τόσες αντιδράσεις απέναντι στα αιολικά πάρκα στην Ελλάδα; «Είναι η πρώτη φορά που η Πολιτεία συνομιλεί με τις τοπικές κοινωνίες για την οργανωμένη και με περιορισμούς αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας και όπως είναι φυσικό δημιουργούνται εύλογες απορίες, έως και ανησυχίες, που συνήθως πηγάζουν από έλλειψη πληροφόρησης. Στόχος μας ως ΕΔΕΥΕΠ είναι η αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της χώρας προς όφελος των πολιτών της, με απόλυτο σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον.
Ενδεικτικό είναι ότι στον σχεδιασμό του εθνικού προγράμματος για τα αιολικά πάρκα εφαρμόσαμε 20 κριτήρια αποκλεισμού (περιοχών), λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των θαλάσσιων δραστηριοτήτων στη χώρα: ζητήματα εθνικής ασφάλειας και επιβατικής ναυσιπλοΐας, ελάχιστη απόσταση από ακτογραμμή, περιοχές υδατοκαλλιέργειας ή περιβαλλοντικής και πολιτιστικής σημασίας, τουριστικές δραστηριότητες, κλπ».
Κατά τον κ. Στεφάτο, είναι εξαιρετικά σημαντική η διαφανής επικοινωνία με τις τοπικές κοινωνίες και τους ενδιαφερόμενους φορείς και η παροχή όλων των σχετικών πληροφοριών σχετικά με τις λεπτομέρειες υλοποίησης τόσο μεγάλων επενδύσεων. «Και γι’ αυτό, σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ, θα συνεχίσουμε τον διάλογο μαζί τους και στην επόμενη φάση, αυτή του σχεδιασμού των ΣΜΠΕ κάθε προκρινόμενης περιοχής» διαβεβαιώνει.
Πιθανότητα επέκτασης στους 3 εκατ. τόνους για την αποθήκη CO2 στον Πρίνο
Ήδη αρκετές βιομηχανίες έχουν υπογράψει μη δεσμευτικά μνημόνια με την «Energean», που αναπτύσσει μέσω θυγατρικής την αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στον Πρίνο. Ποια άλλα νέα αναμένονται σε αυτό το πεδίο; «Τα έργα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου (CCS) αποτελούν μεγάλο στοίχημα για την Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη συνολικά, δεδομένων των εξαιρετικά φιλόδοξων στόχων της ΕΕ για δυναμικότητα αποθήκευσης 50 εκατ. τόνων CO2 ετησίως ώς το 2030 και 250 εκατ. τόνων έως το 2040. Ταυτόχρονα, επιβάλλονται ολοένα αυστηρότεροι κανόνες λειτουργίας για τις ρυπογόνες βιομηχανίες, γεγονός που καθιστά την υλοποίηση έργων CCS απαραίτητη για τη βιωσιμότητα της ελληνικής βιομηχανίας τσιμέντου, πετροχημικών, χάλυβα κοκ. (…) Προετοιμάζουμε το σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο για το CCS στην Ελλάδα και συνεργαζόμαστε με την Energean για την ωρίμανση του έργου του Πρίνου, όπου έχει επιβεβαιωθεί η δυνατότητα αποθήκευσης 1 εκατ. τόνων CO2 ετησίως και εξετάζεται η πιθανότητα επέκτασης στα 3 εκατ.» απαντά ο κ. Στεφάτος.
Για το χρονοδιάγραμμα των γεωτρήσεων και το δυναμικό του κοιτάσματος νοτιοδυτικά της Κρήτης
Ισχύουν τα χρονοδιαγράμματα που έχουν ανακοινωθεί ως προς τη λήψη -από τους αναδόχους- των οριστικών αποφάσεων εκτέλεσης ερευνητικών γεωτρήσεων για τους υδρογονάνθρακες νοτιοδυτικά της Κρήτης; Και παρότι για να έχουμε ακριβή εκτίμηση του δυναμικού των κοιτασμάτων αυτών χρειάζεται να προχωρήσουν οι γεωτρήσεις, μήπως γνωρίζουμε πλέον κάτι περισσότερο για αυτό το δυναμικό από τις τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες; «Το χρονοδιάγραμμα για την ανακοίνωση των τελικών αποφάσεών από τους επενδυτές-αναδόχους είναι προς τα τέλη του 2024 ή τις αρχές του 2025. Το χρονοδιάγραμμα αυτό αντικατοπτρίζει την επίσπευση των ερευνών και προκύπτει από την περίοδο συλλογής των δισδιάστατων και τρισδιάστατων δεδομένων και του διαστήματος που απαιτείται για τη μελέτη και επεξεργασία τους, περίπου 12-18 μήνες. Για την ακριβή εκτίμηση του δυναμικού των κοιτασμάτων απαιτείται φυσικά η πραγματοποίηση εξερευνητικών γεωτρήσεων. Το γεγονός πάντως ότι οι ανάδοχοι έχουν επενδύσει ήδη 150% περισσότερο από τις ελάχιστες συμβατικές τους υποχρεώσεις είναι πολύ ενθαρρυντικό, καθώς επιβεβαιώνει τις προθέσεις τους να απαντήσουν στο ερώτημα του εάν διαθέτουμε ικανά αποθέματα εκτελώντας τις απαραίτητες γεωτρήσεις. Σε τέτοια περίπτωση θα είμαστε εξαιρετικά ικανοποιημένοι, καθώς οι ανάδοχοι όχι μόνο διαθέτουν την τεχνογνωσία, αλλά αναλαμβάνουν και το κόστος πολλών εκατομμυρίων για την εκτέλεση των γεωτρήσεων» σημειώνει.
Σε πόσα χρόνια αναμένονται τα πρώτα οφέλη για την ενεργειακή τροφοδοσία της Ελλάδας;
Στο ερώτημα πόσος χρόνος θα χρειαστεί από τη στιγμή που τα τρυπάνια θα ενεργοποιηθούν, μέχρι να μπορούμε να μιλάμε για τα πρώτα οφέλη στην ενεργειακή τροφοδοσία της Ελλάδας, απαντά: «Τα πάντα θα εξαρτηθούν από το εάν θα ανακαλύψουμε κοιτάσματα, αλλά και από τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Ο χρόνος που μεσολαβεί από τον εντοπισμό ως την παραγωγή υδρογονανθράκων δεν είναι πάντα ο ίδιος. Παλαιότερα οι χρόνοι ωρίμανσης κυμαίνονταν στα οκτώ-δέκα χρόνια. Σήμερα, η ενεργειακή κρίση και χρονικοί περιορισμοί που επιβάλλει η ενεργειακή μετάβαση οδηγούν σε πολύ ταχύτερους ρυθμούς, από τέσσερα έως επτά χρόνια. Ως προς την ενεργειακή τροφοδοσία και τα υπόλοιπα οφέλη για τη χώρα, αυτό φυσικά εξαρτάται από το μέγεθος του κοιτάσματος. Αν πράγματι επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις μας για υπόγεια αποθέματα φυσικού αερίου, τότε ξεπερνούν τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας. Και ως εκ τούτου, μπορούν να καταστήσουν την Ελλάδα εξαγωγέα ενέργειας και κομβικό παράγοντα ενεργειακής ασφάλειας, μετασχηματίζοντας ταυτόχρονα την εθνική οικονομία» υπενθυμίζει ο πρόεδρος της ΕΔΕΥΕΠ.
Αλεξάνδρα Γούτα
