Παρά τον πόλεμο, στην Ουκρανία εκδόθηκαν, δημοσία δαπάνη, νέα σχολικά βιβλία (εγχειρίδια)της νεοελληνικής γλώσσας, που απευθύνονται σε μαθητές της πέμπτης και της έκτης τάξης, ενώ στις αρχές του 2024 αναμένεται να κυκλοφορήσει το εγχειρίδιο για την 7η τάξη.
Τα βιβλία προορίζονταν για όλα τα σχολεία της επικράτειας, αν και κάποια σχολεία όπου διδάσκεται η ελληνική γλώσσα βρίσκονται αυτή τη στιγμή στις κατεχόμενες από Ρώσους περιοχές. «Κανένας πόλεμος δεν μπορεί να σταματήσει την προσπάθειά μας να συνεχίσουμε -αν και σε δύσκολες, ανυπόφορες συνθήκες- τη διάδοση της ελληνομάθειας στην Ουκρανία», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Οξάνα Σνιγοβσκά, προϊσταμένη της Έδρας Κοινωνικών Επιστημών και Περιφερειακών Σπουδών, καθηγήτρια της νεοελληνικής γλώσσας στη Σχολή Διεθνών Σχέσεων του Εθνικού Πανεπιστημίου του Η.Η. Μέτσνικοβ της Οδησσού.
Η ίδια, μαζί με συναδέλφους της, εργάστηκε με όραμα και πάθος για την υλοποίηση του πρότζεκτ της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας για την έκδοση νέων βιβλίων. «Το 2023, το Υπουργείο Παιδείας και Επιστημών της Ουκρανίας διέθεσε κονδύλια για την έκδοση αυτών των εγχειριδίων κι εμείς ανταποκριθήκαμε άμεσα στο κάλεσμα να δημιουργήσουμε νέα βιβλία» λέει η κ. Σνιγοβσκά.
Μας μιλάει από την Οδησσό, όπου συνεχίζονται οι βομβαρδισμοί από τους Ρώσους. «Πολλές φορές πηγαίνουμε στο υπόγειο, οπού συνεχίζουμε τα μαθήματα της ελληνικής γλώσσας. Νιώθουμε μεγάλη ταραχή και φόβο, όταν μας καθηλώνει ο ειδεχθής ήχος της σειρήνας, προειδοποιώντάς μας για μια αεροπορική επιδρομή. Δεν είναι απλώς μια σειρήνα, είναι ο ήχος της φάλαινας που ξεψυχά… Με αυτόν τον τρόπο οι αρχές βελτίωσαν το εύρος του ήχου στις σειρήνες, για να τις ακούνε όλοι και να παίρνουν άμεσα μέτρα ασφαλείας, ενώ πριν από έναν χρόνο οι συναγερμοί συνοδεύονταν από ένα διαρκές χτύπημα καμπανών» αφηγείται η Οξάνα Σνιγοβσκά, η οποία διδάσκει την ελληνική γλώσσα από το 1992- αρχικά στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ τα τελευταία χρόνια στην τριτοβάθμια, στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Οδησσού, στο τμήμα των Διεθνών Σχέσεων.
Όπως μαθαίνουμε, τα νέα βιβλία συνοδεύονται με ηχητικό υλικό, υπάρχουν κωδικοί QR, που οδηγούν τον μαθητή σε σχετικό βίντεο. Τα νέα βιβλία είναι επίσης εμπλουτισμένα με πολυάριθμες ασκήσεις και δημιουργικές εργασίες με τη μορφή σταυρόλεξων, γρίφων, παζλ. Μαζί με την Οξάνα Σνιγοβσκά εργάστηκαν για τα νέα εγχειρίδια οι: Ναταλία Βοεβούτκο (Natalya Voevutko), καθηγήτρια του Mariupol State University, Λαρίσα Κασιούκ (Larisa Kosyuk) και Ταμάρα Σαμπαντάς (Tamara Sabadash), καθηγήτριες του 94ου Πειραματικού Σχολείου του Κιέβου με την επωνυμία Ελλάδα. Επίσης, η Αλεξάνδρα Πίρος (Alexandra Piros), καθηγήτρια του εξειδικευμένου 46ο Σχολείου, όπου γίνεται εις βάθος μελέτη της νεοελληνικής γλώσσας, στο χωριό Στάρι Κριμ (Stary Krym) της περιοχής του Ντόνετσκ καθώς και η Λίλια Τσάικα (Liliya Chaika), καθηγήτρια της νεοελληνικής γλώσσας στο επίσης εξειδικευμένο 8ο σχολείο, στο χωριό Σαρτάνα της περιφέρειας Ντόνετσκ.
Στο Κίεβο συνεχίζονται, επίσης, τα μαθήματα των ελληνικών στην «Ελλάδα», το 94ο ειδικό (ελληνικό) δημόσιο σχολείο μέσης εκπαίδευσης της Ουκρανίας. «Παρά τον φόβο, οι 350 μαθητές μας, στην καρδιά του Κιέβου, δεν σταματάνε ούτε μια μέρα να μαθαίνουν ελληνικά, από τώρα και με νέα εγχειρίδια» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η καθηγήτρια ελληνικών Λαρίσα Κασιούκ.
Η ελληνική παιδεία στην Ουκρανία
Το πρώτο ουκρανικό εγχειρίδιο της Νέας Ελληνικής Γλώσσας για μαθητές της Ε’ τάξης (1ο έτος σπουδών) εκπόνησε το 2010 το εκπαιδευτικό τμήμα της εκτελεστικής επιτροπής της Ομοσπονδίας με επικεφαλής φιλόλογο την Έλενα Ντόμπρα, σε συνεργασία με τους καθηγητές της νέας ελληνικής γλώσσας στο ειδικό 8ο σχολείο στο χωριό Σαρτάνα της περιφέρειας Ντόνετσκ, Λίλια Τσάικα, Ναταλία Λαγό και Μαρίνα Ρέντκα και τον Συντονιστή Εκπαίδευσης στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Μαριούπολη Παύλο Καπίδη.
Την περίοδο εκείνη, από το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας στάλθηκαν δάσκαλοι από την Ελλάδα στην Ουκρανία, για να βοηθήσουν Ουκρανούς δασκάλους στην οργάνωση της αποτελεσματικής εκμάθησης της νέας ελληνικής γλώσσας. Ήταν ο Αργύρης Νίκας, η Ευφροσύνη Μακρή, ο Χρήστος Ευαγγελίδης καθώς και οι Συντονιστές Εκπαίδευσης στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Μαριούπολη, που συμμετείχαν ενεργά στην επιμέλεια των συγγραμμάτων που αναπτύχθηκαν: Παύλος Καπίδης και Χρίστος Ταμισογλου.
«Όμως τον αγώνα για την εκμάθηση της νεοελληνικής τον ξεκινήσαμε στην Ουκρανία από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Με την έναρξη των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων στη χώρα μας, η επιθυμία των Ελλήνων της Ουκρανίας ήταν να μελετήσουν τη νεοελληνική γλώσσα, τη γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ των Ελλήνων σε όλο τον κόσμο. Ήθελαν να επικοινωνήσουν επίσης με την ιστορική τους πατρίδα, να εργαστούν και να ταξιδέψουν στην Ελλάδα. Όλα αυτά οδήγησαν στη δημιουργία, το 1995, του Ομοσπονδιακού Κρατικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η πρώην πρόεδρος (1995- 2023), μέλος του ΔΣ της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγου Ουκρανίας, Αλεξάνδρα Προτσένκο (σ.σ. η κ. Προτσένκο παρέδωσε τη σκυτάλη της Ομοσπονδίας στο νέο πρόεδρο Στεπάν Μαχσμά στο 9ο έκτακτο συνέδριο της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων Ουκρανίας, που πραγματοποιήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2023 στην Οδησσό).
«Έλληνες της Ουκρανίας που μιλούσαν τις μητρικές τους γλώσσες (διαλέκτους) -ρουμεϊκή, ουρούμ και ποντιακή- άρχισαν να μελετάνε τη νεοελληνική γλώσσα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ένα σημαντικό σημείο, ότι η συνεργασία μας με την Ελλάδα, τα πανεπιστήμια της Ελλάδας και της Κύπρου, απαιτούσε γνώση της νεοελληνικής» καταλήγει η κ. Προτσένκο.
Σοφία Προκοπίδου
