Όταν ο Μπερντ Μίχελς ήταν παιδί, οι ιστορίες που άκουγε για τον παππού του, που δεν γνώρισε, μιλούσαν για έναν μειλίχιο άνθρωπο, ήρεμο κι ευγενικό. Κανείς δεν τον είχε προετοιμάσει για όλα όσα ανακάλυψε, όταν μεγαλώνοντας θέλησε να μάθει τι έκαναν οι δικοί του στον πόλεμο. Για τον παππού του έμαθε πως ήταν ο «χαφιές» της γειτονιάς κι είχε «καρφώσει» σχεδόν 60 Εβραίους συμπολίτες του στέλνοντάς τους, έμμεσα, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης πλουτίζοντας στη συνέχεια από την εβραϊκή ιδιοκτησία, ενώ κι ως προϊστάμενος σε μεγάλη εταιρεία στο Σάαρλαντ είχε στη δούλεψή του άτομα σε καταναγκαστική εργασία.
«Όλα όσα ανακάλυψα με σόκαραν. Ήρθα εδώ για να “σπάσω” τη σιωπή της οικογένειάς μου και να ζητήσω συγγνώμη» έλεγε εμφανώς συγκινημένος και στηριζόμενος στη μεταλλική πατερίτσα του, ο Μπερντ Μίχελς, ο οποίος ταξίδεψε από τη Γερμανία για να βρεθεί, χθες το μεσημέρι, στο μικρό πάρκο BMX, στην Ξηροκρήνη. Εκεί αφηγήθηκε την ιστορία του κι έστειλε το δικό του μήνυμα κατά του αντισημιτισμού, σε εκδήλωση που διοργάνωσε η πρωτοβουλία «Πορεία της Ζωής», με αφορμή την πρόσφατη 85η επέτειο της Νύχτας των Κρυστάλλων (9 Νοεμβρίου) αλλά και όσα τραγικά συνέβησαν, στις 7 Οκτωβρίου, στο Ισραήλ.
Εκεί όπου κάποτε απλωνόταν η συνοικία Ρεζί Βαρδάρ, οι Εβραίοι κάτοικοι της οποίας φορτώθηκαν στα τρένα προς τα στρατόπεδα εξόντωσης, ο Μπερντ Μίχελς συνάντησε την επίσης Γερμανίδα Ρεγγίνα Ντέβαλντ, που εδώ και πολλά χρόνια ζει στο Περού κι ήρθε στη Θεσσαλονίκη για να εκπροσωπήσει το τμήμα Λατινικής Αμερικής της «Πορείας της Ζωής» αλλά και να διατρανώσει πως «δεν πρέπει να σιωπήσουμε και να επιτρέψουμε να συμβεί κάτι ανάλογο του Ολοκαυτώματος» ή να δώσουμε χώρο στην ανάπτυξη μιας σύγχρονης μορφής αντισημιτισμού.
Στο χθεσινό «ραντεβού» που οργάνωσαν Έλληνες και Γερμανοί που ζουν στην Ελλάδα και είναι μέλη της «Πορείας της Ζωής» (σ.σ. πρόκειται για μια πρωτοβουλία του Jobst και της Charlotte Bittner από το Tübingen της Γερμανίας, που μαζί με απογόνους Γερμανών μελών της Βέρχαμτ και των SS διοργανώνουν πορείες μνήμης και συμφιλίωσης σε τόπους του Ολοκαυτώματος στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο) άναψαν επτά κεριά -έξι για τα έξι εκατομμύρια θύματα του Ολοκαυτώματος κι ένα για τα θύματα της 7ης Οκτωβρίου. Δεξιά κι αριστερά της μικροφωνικής εγκατάστασης ανέμιζαν σημαίες της Ελλάδας και του Ισραήλ, ενώ είχαν επίσης αναρτηθεί πανό στα ελληνικά και τα αγγλικά, όπου αναγράφονταν: «Μαζί για ένα καλύτερο μέλλον χωρίς αντισημιτισμό και έχθρα απέναντι στους Εβραίους» και «Reconciliation not hate». Το σκηνικό συμπλήρωνε μια ανθοδέσμη με άσπρη κορδέλα και πάνω της γραμμένο με χρυσά γράμματα «Πορεία της Ζωής» και τραγούδια, όπως το Vehi Sheamda, που αφηγείται την ιστορία του εβραϊκού λαού και της επιβίωσής του.
Τη δική της συγγνώμη για όλα όσα έκαναν οι πρόγονοί της στους Εβραίους συμπολίτες τους, είπε η Αγγελίνα, Γερμανίδα που ζει στη Θεσσαλονίκη με τον Έλληνα σύζυγό της και πρόγονοί της υπήρξαν μέλη των SS. Και οι δύο ήταν παρόντες στη χθεσινή εκδήλωση στέλνοντας το δικό τους μήνυμα κατά του σύγχρονου αντισημιτισμού. «Ντρέπομαι γι’ αυτό που έκαναν οι πρόγονοί μου. Ζητώ συγγνώμη για όλο τον πόνο που προκάλεσε το κράτος και η οικογένειά μου» τόνισε η Αγγελίνα, με τον σύζυγό της, Παναγιώτη Τσιγγελίδη, να υπογραμμίζει πως δεν πρέπει να σιωπούμε «ούτε απέναντι στα ιστορικά γεγονότα ούτε σε αυτά που συμβαίνουν σήμερα».
Το ποίημα «Κάθε άνθρωπος έχει ένα όνομα», της Ισραηλινής ποιήτριας Zelda (Zelda Schneurson Mishkovski, 1914-1984) επέλεξε ο ακαδημαϊκός, συγγραφέας του βιβλίου «Από το Ρεζί Βαρδάρ στην Ξηροκρήνη: Πρόσφυγες και Εβραίοι σε μια εργατική γειτονιά της Θεσσαλονίκης (1926-1940)», Δημήτρης Γουλής, για να μιλήσει για την ανάγκη να μην λησμονούμε τα ονόματα όλων όσοι έχασαν τη ζωή τους στο Ολοκαύτωμα αλλά και για τη μνημοκτονία που ακολούθησε μετά τη γενοκτονία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως «το “ποτέ ξανά” μπορεί να είναι και τώρα» τόνισε.
Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο Σολομών Παρέντε, μέλος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ξηροκρήνη, υπογραμμίζοντας πως εν μέσω της αναζωπύρωσης του αντισημιτισμού στην Ευρώπη θα πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση απέναντι στη λήθη και τη σκόπιμη διαστρέβλωση του Ολοκαυτώματος. «Να υπερασπιζόμαστε τα ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς αστερίσκους» υπογράμμισε ο κ. Παρέντε.
«Φέτος», πρόσθεσε, «συμπληρώνονται 85 χρόνια από τη Νύχτα των Κρυστάλλων […] Η επέτειος αυτή κάθε χρόνο μας υπενθυμίζει ότι πρέπει να βρισκόμαστε σε εγρήγορση μπροστά στη μισαλλοδοξία, τον ρατσισμό, τον αντισημιτισμό καθώς και τη διαρκή ανάγκη για αγώνα απέναντι στη λήθη και τη σκόπιμη διαστρέβλωση του Ολοκαυτώματος».
Με έρεισμα τη δική του προσφυγική (ποντιακή) καταγωγή, ο Χρήστος Καλπακίδης, παρότι ο ίδιος ή η οικογένειά του δεν είχαν καμιά άμεση σχέση με όσα τραγικά συνέβησαν, ζήτησε τη δική του συγγνώμη από τους Εβραίους συμπολίτες του, για την υφαρπαγή των σπιτιών και των περιουσιών τους τη δραματική περίοδο του πολέμου και του Ολοκαυτώματος, και υπογράμμισε πως το «ποτέ ξανά» δεν θα πρέπει να μένει μόνο στα λόγια.
Η χθεσινή εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τους συμμετέχοντες να περπατούν συμβολικά ως την οδό Συγγρού.
Αξίζει να σημειωθεί πως λίγα μέτρα πιο πέρα από το πάρκο της Ξηροκρήνης, στην ανατολική περίφραξη του σιδηροδρομικού σταθμού, η τοιχογραφία που έχει ως θεματική πρόσωπα και γεγονότα που αφορούν την εβραϊκή κοινότητα της πόλης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα (σ.σ. την υλοποίησε το 2021 η Ομάδα Γειτονιάς του Βαρδάρη, του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης), η οποία είχε πρόσφατα πέσει θύμα βανδαλισμού με μαύρο σπρέι, δεν πρόλαβε καλά καλά να καθαριστεί αφού νέα συνθήματα και σύμβολα αντισημιτισμού εμφανίστηκαν στο κίτρινο φόντο της…
Σ.Παπ.
