«Πολλαπλά δυνατά σημεία, που ευνοούν την υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) από τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα» εντοπίζει η managing director και partner της BCG (Boston Consulting Group) Athens, Μαριάνα Λεόνι (Marianna Leoni), η οποία κατά τη διάρκεια του 2022 συνεργάστηκε με τράπεζες, φορείς εξυπηρέτησης (servicers) και ασφαλιστικές εταιρείες στην Ελλάδα, διερευνώντας θέματα ψηφιακού μετασχηματισμού και υιοθέτησης τεχνολογιών ΤΝ. Σε ποια συμπεράσματα θα κατέληγε μια ανάλυση SWOT* για την υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης από τα ελληνικά ιδρύματα;
Όπως λέει, σε συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στα δυνατά σημεία των ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων περιλαμβάνει το γεγονός ότι βλέπει μεγάλη όρεξη και δέσμευση των οργανισμών ως προς την υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης, στοιχεία που φτάνουν μέχρι την ανώτατη διοίκηση. Επιπλέον, ευνοϊκό περιβάλλον δημιουργούν η μεγάλη διαθεσιμότητα τοπικού ανθρώπινου ταλέντου και οι αυξανόμενες επενδύσεις από παγκόσμιες εταιρείες τεχνολογίας. Στον αντίποδα, η αδυναμία των ελληνικών ιδρυμάτων είναι, όπως λέει, η χαμηλή ωριμότητα στη διακυβέρνηση δεδομένων και η παρακολούθηση της ποιότητάς τους, δεδομένου ιδίως ότι για να αξιοποιήσουν πλήρως την ΤΝ, οι οργανισμοί πρέπει πρώτα να βάλουν σε τάξη τα δεδομένα τους.
Κατά την κα Λεόνι, «η ευκαιρία έγκειται στο μέγεθος των ελληνικών ιδρυμάτων, καθώς όντας μικρότερης κλίμακας σε σύγκριση με τα αντίστοιχα σε άλλες αγορές, έχουν τη δυνατότητα για ομαλότερη έναρξη πιλοτικών ενεργειών, για πειραματισμούς και αναπροσαρμογές. Η δε απειλή είναι ότι η τεχνολογία υιοθετείται με τρόπο που δεν ευθυγραμμίζεται με το διαρκώς εξελισσόμενο ρυθμιστικό πλαίσιο για την ΤΝ, οπότε κάθε πρωτοβουλία για την υιοθέτηση της ΤΝ πρέπει να γίνεται σε συνεργασία με αξιόπιστες αρχές και να επιτρέπει ευελιξία για την προσαρμογή της πορείας».
Στο ερώτημα πώς βλέπει να εξελίσσεται η υιοθέτηση της δημιουργικής Τεχνητής Νοημοσύνης (generative AI, μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, όπως το ChatGPT) στον κλάδο, στην περίοδο ως το 2030 στην Ελλάδα, την Ευρώπη και παγκοσμίως, απαντά: «Μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι η δημιουργική ΤΝ είναι μια από τις κορυφαίες προτεραιότητες των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων παγκοσμίως. Οι ευκαιρίες, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις βρίσκονται ακόμη στη φάση των ιδεών, μπορούν να κάνουν τα ιδρύματα πιο αποδοτικά, να εξορθολογίσουν τις επιχειρησιακές δραστηριότητες, να επιτρέψουν την καλύτερη και ολιστική λήψη αποφάσεων από τη διοίκηση και να βελτιώσουν την εμπειρία των πελατών. Για παράδειγμα, δεν είναι μη ρεαλιστικό να φανταστεί κάποιος την υποστήριξη πελατών να διεκπεραιώνεται στο μέλλον από τη δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη, με τρόπο που να είναι ευχάριστος για τους πελάτες, παρέχοντας ουσιαστικές απαντήσεις στα ερωτήματά τους. Εναλλακτικά, μπορούμε να προβλέψουμε πώς η πίστωση μπορεί να ενισχυθεί από αποφάσεις που λαμβάνονται με βάση την ΤΝ, αξιολογώντας μια πιο συνθετική άποψη ως τους πελάτες, και αποκτώντας πρόσβαση σε πολύ ευρύτερα σημεία αναφοράς».
Η Εrica, το IndexGPT, ο Pepper και οι παραισθήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης
Υπάρχουν ήδη συγκεκριμένες περιπτώσεις χρήσης της δημιουργικής ΤΝ στον χρηματοπιστωτικό τομέα διεθνώς; «Έχουμε ήδη σπουδαία παραδείγματα από τα οποία μπορούμε να εμπνευστούμε, σε ώριμες αγορές. Η Bank of America έχει λανσάρει ένα chatbot δημιουργικής ΤΝ που απευθύνεται σε πελάτες, το “Erica”, το οποίο χαρακτηρίζεται ως εικονικός οικονομικός βοηθός. Το bot προσφέρει προορατικά στρατηγικές οικονομικής διαχείρισης, προτάσεις βελτίωσης του πιστωτικού σκορ και λειτουργίες ανίχνευσης απάτης. Η JP Morgan εγκαινίασε το “IndexGPT”, ένα προϊόν επενδυτικής συμβουλευτικής, που αξιολογεί και προτείνει επενδύσεις στους πελάτες. Ένα τελευταίο παράδειγμα, είναι το λανσάρισμα από την HSBC του ρομπότ “Pepper”, που βοηθά τους πελάτες στα φυσικά υποκαταστήματα, μια ίσως απροσδόκητη προσφορά, δεδομένης της μετάβασης στα ψηφιακά κανάλια» σημειώνει η κα Λεόνι, η οποία στις 27 Νοεμβρίου θα συμμετάσχει στην ετήσια εκδήλωση της Boston Consulting Group, στο Ωδείο Αθηνών, με θέμα «AI in a World of Disruption».
Όταν η συζήτηση έρχεται στους αλγόριθμους και ειδικά στη δημιουργική ΤΝ και την υιοθέτησή της από οργανισμούς, ιδρύματα και επιχειρήσεις, τρία θέματα βρίσκονται στο προσκήνιο από την αρνητική πλευρά: η προκατάληψη των αλγόριθμων, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και η ακρίβεια των συνθετικών δεδομένων**. Πόσο κοντά βρισκόμαστε στην αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα; «Όλες αυτές είναι εξαιρετικά έγκυρες προκλήσεις και θα πρόσθετα μία ακόμη σε αυτόν τον κατάλογο, συγκεκριμένα σχετική με τη δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη: την παραίσθηση***, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ακρίβειας στις απαντήσεις που παράγονται από την τεχνολογία, η οποία είναι συχνά δύσκολο να εντοπιστεί χωρίς ανθρώπινο έλεγχο. Θα έλεγα ότι το πρώτο βήμα είναι η επίγνωση, η γνώση των περιορισμών της τεχνητής νοημοσύνης, η κατανόηση των τεχνικών λόγων πίσω από κάθε περιορισμό και η καθιέρωση ενός πλαισίου ελέγχου, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα ζητήματα είτε προλαμβάνονται με προόραση είτε ανιχνεύονται έστω αναδρομικά.
Οι ώριμοι οργανισμοί λαμβάνουν ήδη κρίσιμα μέτρα: Η “JP Morgan Chase”, για παράδειγμα, έχει διορίσει επικεφαλής δεδομένων και analytics, που έχει ακριβώς την εντολή να επιβλέπει την υπεύθυνη εξάπλωση της ΤΝ σε όλο τον οργανισμό. Το επόμενο βήμα είναι να διασφαλιστεί ότι τα δεδομένα είναι κατάλληλα και, κατά κάποιον τρόπο, “έτοιμα” για να αξιοποιηθούν. Αυτό αρχίζει με τη διακυβέρνηση των δεδομένων, τους καθορισμένους ρόλους εντός του οργανισμού και τη σαφή ευθύνη για την παραγωγή δεδομένων, το ταξίδι των δεδομένων σε όλες τις λειτουργίες, τη χρήση και τους ελέγχους ποιότητας» υπογραμμίζει.
Τι μπορούν να κάνουν πρακτικά οι CEO, για να μετριάσουν τέτοιους κινδύνους και τι γίνεται με εταιρείες όπως η Apple και με τις νεοτράπεζες;
Υπάρχει κάποιο πρακτικό σύνολο ενεργειών που μπορούν να δρομολογήσουν σήμερα οι διευθύνοντες σύμβουλοι, προκειμένου να μετριάσουν τέτοιες κινδύνους; Οι διευθύνοντες σύμβουλοι και οι οργανισμοί ευρύτερα, σημειώνει η κα Λεόνι, πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η ΤΝ είναι τεράστια ευκαιρία, και ότι το να προηγηθούν της καμπύλης είναι κρίσιμο- όλοι θα προλάβουν την τεχνολογία κάποια στιγμή, όμως το να φτάσουμε εκεί γρήγορα και σωστά είναι υψίστης σημασίας. «Θα έλεγα ότι το παράδειγμα της JP Morgan Chase είναι ο σωστός τρόπος για να το κάνετε: αρχίστε από την κορυφή, ορίστε το σωστό πλαίσιο και διαμορφώστε την αναγκαία κουλτούρα, και σταδιακά δημιουργήστε ασφαλιστικές δικλείδες σε όλες τις βασικές δραστηριότητες. Στη συνέχεια, οι διευθύνοντες σύμβουλοι θα πρέπει να δρομολογήσουν και να επικυρώσουν πρωτοβουλίες για την κουλτούρα των δεδομένων, διασφαλίζοντας ότι ολόκληρος ο οργανισμός γνωρίζει τόσο τις δυνατότητες, όσο και τους κινδύνους που συνδέονται με την τεχνητή νοημοσύνη. Ο στόχος είναι οι τεχνικές εξελίξεις και η υιοθέτηση της ΤΝ να αντιμετωπίζονται ως συλλογική προσπάθεια, με τη συμμετοχή των επιχειρήσεων -μπορεί να έχετε την πιο ικανή ομάδα μηχανικών στην αγορά, αλλά οι δυνατότητες πρέπει να φτάσουν σε ολόκληρο τον οργανισμό, να μην μένουν στο τμήμα τεχνολογίας και καινοτομίας» προτείνει.
Εταιρείες όπως η Apple είναι πολύ ισχυρές στην παροχή εμπειρίας χρήστη και πειραματίζονται συνεχώς με την ΤΝ και άλλες τεχνολογίες, για να προσφέρουν κορυφαίες εμπειρίες στους αγοραστές των προϊόντων και υπηρεσιών τους, γεγονός που ανεβάζει τον πήχη για το τι περιμένουν οι καταναλωτές από όλες τις επιχειρήσεις (συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών). Πώς μπορεί να επηρεάσει η είσοδος τέτοιων εταιρειών στον χρηματοπιστωτικό τομέα το «παραδοσιακό» χρηματοπιστωτικό σύστημα; Αντίστοιχα, πώς αναμένεται να το επηρεάσουν οι λεγόμενες «νεοτράπεζες», όπως οι Revolut, Chime και Monzo; «Η θετική απάντηση (ως προς το πρώτο) θα ήταν ότι πρόκειται για μεγάλη ευκαιρία για συνεργασίες. Είδαμε ήδη το παράδειγμα- ορόσημο της “Goldman Sachs” και της “Apple”, το οποίο αν και δεν πέτυχε, μπορεί να προσφέρει πολλά διδάγματα και να δείξει την κατεύθυνση της συνεργασίας που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι τράπεζες. Η πιο “διεγερτική” απάντηση είναι ότι οι παραδοσιακές τράπεζες πρέπει να μετασχηματιστούν γρήγορα, και με τη σωστή εστίαση. Πρέπει να διατηρήσουν τις πτυχές που τις καθιστούν ισχυρές, όπως είναι η απαράμιλλη διείσδυση στις οικονομίες μέσω της ανάπτυξης μακροχρόνιων σχέσεων, καθώς και ο “συστημικός” τους ρόλος, που τις φέρνει φυσικά πιο κοντά στις ρυθμιστικές αρχές και τις αρχές συμμόρφωσης.
Ταυτόχρονα, πρέπει να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες προσδοκίες των πελατών, προσδιορίζοντας τα χαρακτηριστικά που έχουν μεγαλύτερη σημασία και να δώσουν ανάλογη προτεραιότητα στις επενδύσεις. Πρέπει να επενδύσουν στις δυνατότητες των συστημάτων τους, “κάνοντας πέρα” τις παλαιές τεχνολογίες και υποδομές, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα θεμέλια για τη χρήση της ΤΝ βρίσκονται στη θέση τους. Και τέλος, πρέπει να προσελκύσουν το κατάλληλο ταλέντο, αποτρέποντας τις εκροές προς τις fintechs (εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας), που συχνά παρουσιάζονται ως πιο ελκυστικά περιβάλλοντα εργασίας, ιδίως για τους μηχανικούς ΤΝ» καταλήγει._
Αλεξάνδρα Γούτα
*SWOT: Εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού, που εντοπίζει τα δυνατά σημεία (Strenghts), τις αδυναμίες (Weaknesses), τις ευκαιρίες (Opportunities) και τις απειλές (Threats) σε ένα εγχείρημα ή επιχείρηση.
**Συνθετικά δεδομένα: τεχνητά δεδομένα που δημιουργούνται από προγράμματα υπολογιστή και μπορούν να αντιπροσωπεύουν δεδομένα αντίστοιχα με αυτά του πραγματικού κόσμου.
***Παραίσθηση ΤΝ: Τα εργαλεία ΤΝ, ειδικά τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (όπως το ChatGPT), χρησιμοποιούν σε ορισμένες περιπτώσεις ψευδείς πληροφορίες, για να απαντήσουν σε ένα ερώτημα, με φαινομενικά πιστευτό τρόπο.
