«Τα τελευταία δευτερόλεπτα πριν ανέβεις στη σκηνή νοιώθεις τόσο έντονα την αγωνία, τη λαχτάρα, την προσμονή για την αποδοχή. Πολύ περισσότερο αν πρόκειται για μία πρόταση που πρώτη φορά δοκιμάζεται στο κοινό, όπως συμβαίνει με εμάς τώρα». Η Μαργαρίτα Ζορμπαλά, η σπουδαία Ελληνίδα ερμηνεύτρια με τη λαμπρή πολυετή καριέρα ανηφορίζει αυτό το καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη και σε δύο από τις σπάνιες εμφανίσεις της, στις 22 και 23 Ιουλίου, παρουσιάζει μαζί με τη μουσικό και ερμηνεύτρια Μαρία Παπαγεωργίου ένα πρόγραμμα που δημιούργησαν ειδικά για το Φεστιβάλ Επταπυργίου. Σημείο αναφοράς της μουσικής παράστασης είναι η γυναίκα μάνα- σύντροφος- εργαζόμενη, η οποία είναι δυναμική, τρυφερή, ανθεκτική, δημιουργική.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η κ. Ζορμπαλά μοιράζεται τις σκέψεις της πίσω από την πρωτότυπη συναυλιακή παράσταση. «Η ιδέα μου γεννήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Διάβαζα και έβλεπα με τρόμο αλλεπάλληλες γυναικοκτονίες και άγριες κακοποιήσεις και η αντίδραση μου ήταν να ρίξω φως στη γυναίκα μάνα- σύντροφο- εργαζόμενη, να αναδείξω τη δύναμή της, την τρυφερότητά της, την αντοχή της και τη δημιουργικότητα της και κάπως έτσι σιγά- σιγά, μετά και την αποδοχή της Μαρίας Παπαγεωργίου στην πρόταση που της έκανα, ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα», αναφέρει.
Μιλάει ακόμη για τη σχέση της με τον χρόνο και τα «φτερά ελεύθερης πτήσης σε νέους ορίζοντες» που έχει κερδίσει στη μακρά μουσική της διαδρομή, για τον διαρκώς παρόντα νόστο για τους τόπους όπου έχει ζήσει, ενώ επεξεργάζεται την ιδέα για μία μουσική αφήγηση των αναμνήσεων της από τις συναντήσεις της στο διάβα του χρόνου με αρκετούς εκ των κορυφαίων Ελλήνων συνθετών, ποιητών και τραγουδοποιών, παραμένοντας αισιόδοξη ότι «η ελπίδα πάντα θα υπάρχει» και ότι οι νεότερες γενιές «θα μας δώσουν πολύτιμους καρπούς».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της Μαργαρίτας Ζορμπαλά στη Σμαρώ Αβραμίδου και στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:
Ερώτηση: Για το Φεστιβάλ Επταπυργίου δημιουργήσατε με τη Μαρία Παπαγεωργίου ένα πρόγραμμα που έχει αναφορά στη γυναικεία δημιουργικότητα. Ποιες ήταν οι σκέψεις πίσω από αυτή την ιδέα;
Απάντηση: Η ιδέα μου γεννήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Διάβαζα και έβλεπα με τρόμο αλλεπάλληλες γυναικοκτονίες και άγριες κακοποιήσεις και η αντίδραση μου ήταν να ρίξω φως στη γυναίκα μάνα- σύντροφο- εργαζόμενη, να αναδείξω τη δύναμή της, την τρυφερότητά της, την αντοχή της και τη δημιουργικότητα της, και κάπως έτσι σιγά- σιγά, μετά και την αποδοχή της Μαρίας Παπαγεωργίου στην πρόταση που της έκανα, ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα.
Ερ.: Λένε ότι οι μεγάλοι καλλιτέχνες έχουν πάντα τρακ, όσα χρόνια και αν περάσουν. Ποιο είναι το συναίσθημα όταν ετοιμάζεστε να βγείτε επί σκηνής;
Απ.: Πιστεύω πως όλοι οι καλλιτέχνες, όσα χρόνια κι αν περάσουν, δεν αποβάλλουν το τρακ. Τα τελευταία δευτερόλεπτα πριν ανέβεις στη σκηνή νοιώθεις τόσο έντονα την αγωνία, τη λαχτάρα, την προσμονή για την αποδοχή. Πολύ περισσότερο αν πρόκειται για μία πρόταση που πρώτη φορά δοκιμάζεται στο κοινό, όπως συμβαίνει με εμάς τώρα. Οι δύο συναυλίες που θα παρακολουθήσετε στις 22 και 23 Ιουλίου στο Φεστιβάλ Επταπυργίου δημιουργήθηκαν ειδικά για αυτόν τον θεσμό.
Τελειώνοντας θέλω να σας θυμίσω την έναρξη του Λουίτζι Πιραντέλλο από το θεατρικό έργο «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε», που αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο την ψυχή του καλλιτέχνη «Η παράσταση δεν είναι φώτα δεν είναι σκηνικό είναι οι άνθρωποι εσείς κι εγώ…»
Ερ.: Πώς επιδρά ο χρόνος στη δημιουργικότητα για έναν καλλιτέχνη με τη δική σας διαδρομή; Φτάσατε ποτέ να σκεφτείτε ένα άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά; Αισθανθήκατε πως κερδίσατε την «πολυτέλεια» να γίνετε πιο εκλεκτική ή την ελευθερία να εξερευνήσετε καινούργια πράγματα;
Απ.: Είναι δεδομένο ότι ο καθένας μας, σε όποιον χώρο -επαγγελματικό ή καλλιτεχνικό-, βρίσκεται καθημερινά αντιμέτωπος με τη φθορά, ο χρόνος είναι κυνηγός και ίσως ασυνείδητα επιταχύνει όσο περνάει ο καιρός τα βήματά του, προκειμένου να προλάβει να υλοποιήσει ανεκπλήρωτες επιθυμίες, όνειρα, στόχους. Παράλληλα, όμως, η διάρκεια και η εμπειρία σου δίνουν την πολυτέλεια της αυστηρότερης επιλεκτικότητας και φτερά ελεύθερης πτήσης σε νέους ορίζοντες.
Ερ.: Γεννηθήκατε στην Τασκένδη, μεγαλώσατε στη Μόσχα, ζήσατε στην Κύπρο, στην Ελλάδα. Ο νόστος είναι διαρκώς παρών στην ζωή, όταν αυτή είναι μοιρασμένη σε τόσους τόπους;
Απ.: Ο νόστος, αυτή η υπέροχη ελληνική λέξη, ήταν καθημερινά παρών στη ζωή τη δική μου και όλης της οικογένειας τα χρόνια της Ρωσίας. Μεγαλώσαμε με πλήρη γνώση ότι είμαστε φιλοξενούμενοι σε μία ξένη χώρα και ζούσαμε με την ελπίδα της μεγάλης μέρας της επιστροφής στην πατρίδα μας την Ελλάδα. Από κει και πέρα Κύπρος και Ελλάδα για μένα είναι το ίδιο, ίδια γλώσσα- θρησκεία- κουλτούρα, άσε που κάθε χρόνο ζω μεγάλα διαστήματα στην Ελλάδα.
Ερ.: Έχετε γνωρίσει προσωπικότητες στη διάσταση του μυθικού, από τον Θεοδωράκη μέχρι τον Μπιθικώτση και από τον Αναγνωστάκη μέχρι τον Ρίτσο… Υπάρχει κάποιο περιστατικό, που έχετε κρατήσει από τον καθένα ως γεγονότα που επηρέασαν τον τρόπο που βλέπετε τα πράγματα;
Απ.: Υπάρχουν μικρές αξέχαστες ιστορίες και από τους τέσσερις που αναφέρατε και από άλλους εξίσου σημαντικούς, που είχα την τύχη να συναντήσω όλα αυτά τα χρόνια… Μάνος Χατζιδάκις, Νίκος Γκάτσος, Λουκιανός Κηλαηδόνης και άλλοι, αλλά θα χρειαστούν πολλές σελίδες για να τις διηγηθώ. Μου δίνει όμως το έναυσμα η ερώτηση αυτή να σκεφτώ ένα νέο μουσικό πρόγραμμα με καλλιτεχνικές ιστορίες, τραγούδια και αναμνήσεις, ανάλογο με τις «Ιστορίες και Τραγούδια» που παρουσίασα πριν λίγα χρόνια και το οποίο ήταν προσωπική αναδρομή.
Ερ.: Οι μελλούμενοι ποιητές δε ζούνε πια; Υπάρχουν στιγμές και καταστάσεις όπου νοιώθετε να κυριαρχεί η απόγνωση και η αίσθηση του χαμού, μα και η ελπίδα πεισματικά να αναγεννάται;
Απ.: Είναι αλήθεια, όσο κι αν δε θέλω να είμαι κολλημένη στο παρελθόν, ότι η μεταπολεμική Ελλάδα άνθισε πνευματικά. Πληθώρα προσωπικοτήτων φώτισαν τον τόπο μας. Είναι επίσης δυστυχώς αλήθεια ότι και παγκόσμια βιώνουμε κάμψη αξιών και προσώπων. Παρ’ όλα αυτά η ελπίδα πάντα θα υπάρχει και οι νεότερες γενιές πιστεύω απόλυτα ότι θα μας δώσουν πολύτιμους καρπούς.
Ύμνος στις γυναίκες δημιουργούς
Η Μαργαρίτα Ζορμπαλά γεννήθηκε στην Τασκένδη από Έλληνες γονείς, πολιτικούς πρόσφυγες, ενώ μεγάλωσε στη Μόσχα. Έφηβη ακόμα τραγουδούσε τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι στην ελληνική λέσχη της Μόσχας. Ήταν μόλις 9 ετών όταν πρωτογνώρισε τον Μίκη Θεοδωράκη, οικογενειακό φίλο που τους επισκέφθηκε στη Μόσχα. Αργότερα, μετά από πρόσκληση του συνθέτη, η 17χρονη Μαργαρίτα έφτασε στην Ελλάδα, για να τραγουδήσει σε έναν από τους σημαντικότερους δίσκους του, τις «Μπαλάντες», σε ποίηση Μανόλη Αναγνωστάκη. Αφότου ολοκλήρωσε τις σπουδές της Ισπανικής Φιλολογίας στη Μόσχα, επέστρεψε μόνιμα στην Ελλάδα. Τα χρόνια που ακολούθησαν ηχογράφησε με τον Μίκη Θεοδωράκη άλλους πέντε δίσκους και συμμετείχε μαζί του σε συναυλίες σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Συνεργάστηκε με τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο στον δίσκο «12 Ρώσικα Λαϊκά Τραγούδια», όπου ο ποιητής έκανε ελεύθερη απόδοση των στίχων από τη Ρώσικη γλώσσα. Σε μερικά από τα τραγούδια αυτά τραγούδησε και η μητέρα της. Δισκογραφικά συνεργάστηκε επίσης με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Λουκιανό Κηλαηδόvη, τον Διονύση Σαββόπoυλo, τον Λάκη Παπαδόπoυλo, τον Αvτρέας Βoλεvβάϊvτερ και πολλούς άλλους. Η μεγάλη της αγάπη για την υποκριτική ήταν αφορμή για να δώσει εξετάσεις και να εισαχθεί με υποτροφία στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου στην Ελλάδα. Από το 1993 ζει μόνιμα στην Κύπρο και συνεχίζει να τραγουδά σε δίσκους και σε ζωντανές εμφανίσεις, όταν αισθανθεί ότι έχει την ανάγκη να επικοινωνήσει με το κοινό.
Στο πρόγραμμα με τίτλο «…γυναίκες δημιουργοί», που θα παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ Επταπυργίου (Φρούριο Επταπυργίου, 22&23/7, ώρα έναρξης 21.15), η Μαργαρίτα Ζορμπαλά και η Μαρία Παπαγεωργίου μοιράζονται τον θαυμασμό τους για σημαντικές γυναίκες δημιουργούς. Το κριτήριο για την επιλογή τους δεν ήταν να καλύψουν όλο το φάσμα της γυναικείας μουσικής δημιουργίας χρονικά και υφολογικά, αλλά να αποτυπώσουν τη δική τους αλήθεια μέσα από κοινές αναφορές, τιμώντας τις γυναίκες που διαμόρφωσαν το μουσικό τοπίο και αυτές που έρχονται να ανθίσουν.
Ερμηνεία: Μαργαρίτα Ζορμπαλά, Μαρία Παπαγεωργίου
Ενορχηστρώσεις, Ηλ. Κιθάρα: Ζεμενίδης Ευριπίδης
Τύμπανα: Μιχαηλίδης Θάνος
Synths, Bass: Θεοδωρόπουλος Γιώργος
Βιολί: Βρέττας Μιχάλης
Κοντραμπάσο: Τσεκούρας Δημήτρης
