Ο τρίτος γύρος των διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε εκπροσώπους των χωρών μελών των Ηνωμένων Εθνών ξεκινάει σήμερα στο Ναϊρόμπι, την πρωτεύουσα της Κένυας, για να οριστικοποιηθούν οι λεπτομέρειες μιας παγκοσμίως δεσμευτικής συμφωνίας με στόχο τη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων.
Σύμφωνα με την ένωση κατασκευαστών πλαστικών Plastics Europe, 400,3 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού παράχθηκαν παγκοσμίως μέσα στο 2022 –διπλάσια ποσότητα σε σχέση με το 2002.
Περισσότερο από το 90% από την ποσότητα αυτή κατασκευάζεται από υλικά που έχουν βάση το πετρέλαιο –παρότι έχει αυξηθεί το ποσοστό των ανακυκλωμένων και βιολογικής βάσης πρώτων υλών.
Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ο κύκλος ζωής του πλαστικού γιατί, από τη στιγμή που θα κατασκευαστεί, χρειάζεται αιώνες για να αποσυντεθεί.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, από όλη την ποσότητα πλαστικών απορριμμάτων που παρήχθη μεταξύ του 1950 και του 2018, το 76% απορρίφθηκε σε χωματερές ή στο περιβάλλον.
Εκτιμάται ότι μεταξύ 4,8 και 12,7 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς. Εκεί προκαλούν καταστροφή στα οικοσυστήματα, είτε ως μικροσκοπικά σωματίδια, γνωστά ως μικροπλαστικά ή μέσω της απελευθέρωσης τοξικών χημικών.
Σύμφωνα με έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Environment Programme – UNEP), η παγκόσμια μόλυνση από τα πλαστικά μπορεί να μειωθεί κατά 80% μέχρι το 2040.
Τον Μάρτιο του 2022, εκπρόσωποι από περισσότερες από 170 χώρες στα Ηνωμένα Έθνη αποφάσισαν να αγωνιστούν για την επίτευξη συμφωνίας για την αντιμετώπιση της μόλυνσης από τα πλαστικά.
Στόχος της συμφωνίας είναι να καθοριστούν δεσμευτικά μέτρα για ολόκληρο τον κύκλο ζωής των πλαστικών – από τις ποσότητες στις οποίες παράγονται μεμονωμένα υλικά μέχρι τον σχεδιασμό πλαστικών προϊόντων και την απόρριψη και ανακύκλωση πλαστικών απορριμμάτων.
Μετά τις συναντήσεις στην Ουρουγουάη και τη Γαλλία, ο γύρος διαπραγματεύσεων στην Κένυα είναι ο τρίτος από τους πέντε. Μια σύνοδος κορυφής των κρατών αναμένεται να οριστικοποιήσει τη συμφωνία στα μέσα του 2025. Αλλά υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μέχρι τότε.
Οι διαπραγματευτές τονίζουν ότι δεν πρόκειται για δαιμονοποίηση ή απαγόρευση του πλαστικού. Αντίθετα, η συμφωνία θα πρέπει να καθορίσει εάν και σε ποιο βαθμό θα πρέπει να περιοριστεί η παραγωγή διαφόρων πλαστικών και με ποια μέσα θα πρέπει να επιτευχθεί αυτό.
Η συμφωνία θα ρυθμίζει τη χρήση ιδιαίτερα επιβλαβών χημικών συστατικών. Θα ασχολείται επίσης με τον χειρισμό πλαστικών απορριμμάτων τόσο σε μεμονωμένες χώρες όσο και πέρα από τα εθνικά σύνορα, καθώς και με τη συλλογή και επαναχρησιμοποίηση ανακυκλώσιμων υλικών.
Πρέπει επίσης να αποσαφηνιστούν οι μηχανισμοί χρηματοδότησης και λογοδοσίας.
Πολλά θεμελιώδη ερωτήματα εξακολουθούν να είναι αναπάντητα, όπως το τι καλύπτεται στην πραγματικότητα από το πεδίο εφαρμογής της συμφωνίας – επειδή ο όρος πλαστικό στην καθομιλουμένη περιλαμβάνει πολλούς διαφορετικούς τύπους πλαστικού.
Υπάρχει διαφωνία ως προς το ζήτημα των νομικά δεσμευτικών στόχων και κατά πόσο και σε ποιο βαθμό θα περιοριστεί η παραγωγή.
Ιδιαίτερα οι πλούσιες σε πετρέλαιο χώρες θέλουν να επικεντρωθούν στις διαδικασίες ανακύκλωσης και όχι στους περιορισμούς στην παραγωγή.
Διαφορετικά συμφέροντα συγκρούονται επίσης όσον αφορά τη χρηματοδότηση: οι αναπτυσσόμενες και οι αναδυόμενες χώρες αναμένουν από τις βιομηχανικές χώρες να βοηθήσουν στην κάλυψη του κόστους.
Χθες Κυριακή, μια ομάδα 20 διεθνών επιστημόνων έστειλε μια ανοιχτή επιστολή στους διαπραγματευτές ζητώντας τους να βάλουν την ανθρώπινη υγεία στο επίκεντρο των συνομιλιών και να στοχεύσουν σε μια συνθήκη που μειώνει τους όγκους παραγωγής πλαστικών και «επιβάλλει τη σωστή δοκιμή όλων των χημικών ουσιών στα πλαστικά».
