Μια κατολίσθηση σε απομακρυσμένη περιοχή της Γροιλανδίας προκάλεσε ένα μεγάλο τσουνάμι για εννιά μέρες δημιουργώντας δονήσεις σε ολόκληρη τη Γη, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science.
Το αρχικό γεγονός που δεν παρατηρήθηκε από ανθρώπινο μάτι, ήταν η κατάρρευση μιας βουνοκορφής ύψους 1,2 χιλιομέτρων στο φιόρδ Dickson Fjord, προκαλώντας μια παλινδρόμηση νερού 200 μέτρα στον αέρα με ένα κύμα ύψους έως και 110 μέτρων. Η κατολίσθηση ήταν αποτέλεσμα της λέπτυνσης του παγετώνα στους πρόποδες του βουνού, που αδυνατούσε να συγκρατήσει τον βράχο από πάνω. Αυτό οφειλόταν στην κλιματική αλλαγή.
Το κύμα που προκλήθηκε, το οποίο εκτεινόταν σε μήκος 10 χιλιομέτρων του φιόρδ, μειώθηκε στα επτά μέτρα μέσα σε λίγα λεπτά, όπως υπολόγισαν οι ερευνητές, και τις επόμενες ημέρες έπεσε στα λίγα εκατοστά. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η κίνηση του νερού κατά το τσουνάμι ήταν η αιτία ενός μυστηριώδους, παγκόσμιου σεισμικού σήματος που προβλημάτισε τους σεισμολόγους τον Σεπτέμβριο του 2023.
Χρησιμοποιώντας ένα λεπτομερές μαθηματικό μοντέλο, η ερευνητική ομάδα προέβλεψε ότι η μάζα του νερού θα μετακινούνταν μπρος-πίσω κάθε 90 δευτερόλεπτα και αυτό ταίριαζε με τις καταγραφές των δονήσεων που ταξίδεψαν στον φλοιό της Γης σε όλη την υδρόγειο.
Όταν οι συγγραφείς της μελέτης ανακάλυψαν για πρώτη φορά το σεισμικό σήμα, η είδηση ενός μεγάλου τσουνάμι σε ένα απομακρυσμένο φιόρδ της βορειοανατολικής Γροιλανδίας έφτασε στις αρχές και στους ερευνητές που εργάζονταν στην περιοχή. Τελικά, όλοι οι ερευνητές ένωσαν τις δυνάμεις τους σε μια διεπιστημονική ομάδα, στην οποία συμμετείχαν 68 επιστήμονες από 40 ιδρύματα σε 15 χώρες.
Όπως επισημαίνει ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, ο Στίβεν Χικς από το UCL Earth Sciences, «όταν είδα για πρώτη φορά το σεισμικό σήμα, μπερδεύτηκα εντελώς. Παρόλο που γνωρίζουμε ότι τα σεισμόμετρα μπορούν να καταγράψουν μια ποικιλία πηγών που συμβαίνουν στην επιφάνεια της Γης, ποτέ πριν δεν έχει καταγραφεί ένα σεισμικό κύμα τόσο μεγάλης διάρκειας, που ταξιδεύει σε παγκόσμιο επίπεδο και περιέχει μόνο μια συχνότητα ταλάντωσης».
Η ομάδα εκτίμησε ότι 25 εκατομμύρια κυβικά μέτρα βράχου και πάγου έπεσαν στο φιορδ, ενώ το μέγεθος του τσουνάμι ήταν ένα από τα μεγαλύτερα που έχουν παρατηρηθεί στην πρόσφατη ιστορία. Εβδομήντα χιλιόμετρα μακριά από την κατολίσθηση, κύματα τσουνάμι ύψους τεσσάρων μέτρων προκάλεσαν ζημιές σε μια ερευνητική βάση και κατέστρεψαν χώρους πολιτιστικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς σε όλα τα φιόρδ.
Ο επικεφαλής συγγραφέας, Κρίστιαν Σβένεβιγκ από τη Γεωλογική Υπηρεσία της Δανίας και της Γροιλανδίας εξηγεί ότι «πρόκειται για την πρώτη κατολίσθηση και το πρώτο τσουνάμι που παρατηρούνται στην ανατολική Γροιλανδία, δείχνοντας πως η κλιματική αλλαγή έχει ήδη σημαντικές επιπτώσεις εκεί».
Η ομάδα χρησιμοποίησε επίσης εικόνες που κατέγραψε ο στρατός της Δανίας στο φιόρδ λίγες ημέρες μετά το συμβάν. Ο συνδυασμός τοπικών δεδομένων πεδίου και απομακρυσμένων παρατηρήσεων σε παγκόσμια κλίμακα επέτρεψε στην ομάδα, όπως σημειώνεται, να λύσει τον γρίφο και να ανασυνθέσει την ακολουθία γεγονότων.
Ο Στίβεν Χικς προσθέτει ότι «η μελέτη αυτού του γεγονότος αναδεικνύει με εκπληκτικό τρόπο τις περίπλοκες διασυνδέσεις μεταξύ της κλιματικής αλλαγής στην ατμόσφαιρα, της αποσταθεροποίησης των πάγων των παγετώνων στην κρυόσφαιρα, των κινήσεων των υδάτινων σωμάτων στην υδρόσφαιρα και του στερεού φλοιού της Γης στη λιθόσφαιρα».
Μ.Κουζινοπούλου
*Φωτογραφίες του βουνού πριν (Αύγουστος 2023 στα αριστερά) και μετά (Σεπτέμβριος 2023 στα δεξιά) την κατολίσθηση. CREDIT: SØREN RYSGAARD / DANISH ARMY
