Η είσοδος του επισκέπτη στο Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας συνεπάγεται με εμβύθιση σε έναν κόσμο ήχων και αισθήσεων. Ενημερώνεται για τα παραδοσιακά κρητικά μουσικά όργανα με παρατήρηση, αλλά και πλοήγηση σε πολυμεσικές πληροφορίες με αναγνώριση χειρονομιών. Με βάση τις γνώσεις που αποκτά αλληλεπιδρά με τα εκθέματα, μπορεί να παίξει μουσική και να παράξει ήχους με πιστό αντίγραφο (προϊόν 3D εκτύπωσης) λαούτου, λύρας ή ασκομαντούρας και μπορεί σε πραγματικό χρόνο να έχει ανατροφοδότηση, οπτική με τη βοήθεια ενός avatar και ακουστική μέσω κατάλληλων διατάξεων αισθητήρων, αλλά και να μελετήσει πώς είναι κατασκευασμένο και πώς λειτουργεί μέσα από ένα παιχνίδι (serious game).
Η βιωματική εμπειρία επιτυγχάνεται με το σύνθετο σύστημα ανάλυσης, τεκμηρίωσης και επίδειξης παραδοσιακών μουσικών οργάνων HapticSOUND που αναπτύχθηκε από ερευνητές δύο πανεπιστημιακών ιδρυμάτων – Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, από το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας και από την εταιρεία DataScouting Ε.Ε. με αντικείμενο τη ψηφιοποίηση, ανάλυση και προβολή πολυμεσικού περιεχομένου από έντυπο και οπτικοακουστικό υλικό.
Βασισμένο στην ιδέα του τρίπτυχου ενημέρωση, διάδραση και δημιουργική ψυχαγωγία το σύστημα περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας επιδεικτικής εγκατάστασης για την ενημέρωση των επισκεπτών του Μουσείου Κρητικής Εθνολογίας σχετικά με τα παραδοσιακά μουσικά όργανα που εκτίθενται σε αυτό, την εξοικείωσή τους με τους ήχους που μπορούν αυτά να παράγουν, καθώς και τον τρόπο λειτουργίας (παίξιμο) και δόμησής (κατασκευή) τους, τόνισε ο αντιπρύτανης Εξωστρέφειας και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Αλέξανδρος Χατζηγεωργίου σε χαιρετισμό του κατά τη διάρκεια ημερίδας για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του έργου HapticSOUND.
Το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης, το Εργαστήριο Πολυμέσων Ασφάλειας και Δικτύωσης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, το Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας συνεργάστηκαν πολύ αποτελεσματικά καταδεικνύοντας τα εξαιρετικά οφέλη που μπορούν να προκύψουν από τη διεπιστημονική σύμπραξη μεταξύ Μουσικής Επιστήμης και Πληροφορικής και μάλιστα σε όλες τις τεχνολογίες αιχμής της πληροφορικής σήμερα, υπογράμμισε ο κ. Χατζηγεωργίου.
Το σύστημα HapticSOUND ενώνει τις αισθήσεις της αφής και του ήχου ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην έρευνα και προώθηση της πολιτισμικής κληρονομιάς, τόνισε ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας σημειώνοντας ότι τα αποτελέσματα του δεν είναι διαθέσιμα μόνο σε πολύ ειδικούς του χώρου, αλλά σε όλους, δηλαδή είναι απτά.
Η δυνατότητα αλληλεπίδρασης με μουσικά όργανα χωρίς να υπάρχει κίνδυνος φθοράς τους, η ηχητική καταγραφή παραδοσιακών μουσικών οργάνων, πολλά από τα οποία δεν είναι γνωστά σε όλους, η τρισδιάστατη εκτύπωση αντιγράφων μουσικών οργάνων, η δημιουργία ψηφιακών πηγών για την αποτύπωση της προφορικής αυθεντικής παράδοσης συνθέτουν ένα έργο με ουσιαστική συμβολή στη διατήρηση και μελέτη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, επεσήμανε ο κ. Χατζηγεωργίου.
Σύστημα – γέφυρα ανάμεσα σε κοινό, επισκέπτες και πηγές πολιτισμικής γνώσης
Για το έργο, που αποτελεί προϊόν σύμπραξης μεταξύ του Ιδρύματος «Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας», της DataScouting Ε.Ε. και των Ειδικών Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας των Πανεπιστημίων Μακεδονίας και Δυτικής Μακεδονίας εργάστηκαν πολλοί ερευνητές που ανέπτυξαν την ερευνητική τους περιοχή περισσότερο και συνέβαλαν στην καινοτομία στο πλαίσιο μιας δράσης εθνικής εμβέλειας που χρηματοδοτήθηκε από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους, ανέφερε ο Γιάννης Μαυρίδης, επιστημονικά υπεύθυνος και συντονιστής του HapticSOUND.
Το έργο, όπως διευκρίνισε, είχε μία βασική φιλοσοφία: να ανοίξει τις πόρτες του Μουσείου σε κοινό κυρίως νεαρής ηλικίας που θέλει να διαδράσει με τα εκθέματα του Μουσείου, χωρίς όμως πρόκληση φθορών στα εκθέματα.
Αναπτύξαμε λύσεις που παρέχουν μία βιωματική εμπειρία στον επισκέπτη του Μουσείου με τεχνολογίες που αξιοποιούν όλες τις αισθήσεις, όραση, ακοή, αφή σε ένα πλαίσιο μιας πολύπλευρης ανατροφοδότησης με στόχο να μπορεί ο επισκέπτης να εξερευνήσει την πολιτιστική κληρονομιά με πολλούς τρόπους και να αναπτυχθούν ελκυστικές δραστηριότητες κατά την επίσκεψή του στο Μουσείο, ανέφερε.
Η κάλυψη των διαφορετικών καναλιών επικοινωνίας έγινε αξιοποιώντας τεχνολογίες αναγνώρισης χειρονομιών, οστικής αγωγιμότητας (bone conduction) για επισκέπτες με περιορισμό στην ακοή, με τη δυνατότητα να αισθάνονται τον ήχο μέσα από τον οστικό σκελετό του σώματός σε συνδυασμό με εγκατάσταση κατευθυντικού ήχου που δεν δημιουργεί παρενόχληση στους υπόλοιπους, καθώς ακούει μόνο ο ένας επισκέπτης που αλληλεπιδρά, πρόσθεσε.
Το έργο, σύμφωνα με τον κ. Μαυρίδη, σε ό,τι αφορά την εμπειρία του χρήστη πρότεινε τον απτικό κύκλο, μία διαδικασία επαναλαμβανόμενη που περιλαμβάνει τρεις φάσεις:
Την ενημέρωση, απόκτηση γνώσεων με παρατήρηση των αντικειμένων και παροχή πρόσθετων πολυμεσικών πληροφοριών, στις οποίες πλοηγείται με χειρονομίες.
Τη διάδραση, καθώς με βάση τις γνώσεις που έχει αποκτήσει στην πρώτη φάση αλληλεπιδρά με τα εκθέματα του μουσείου, μπορεί να παίξει μουσική, να παράξει ήχους με ένα κρητικό παραδοσιακό λαούτο χωρίς όμως να κρατήσει στα χέρια του το πραγματικό, αλλά το αντίγραφό του με το οποίο μπορεί να πειραματιστεί αντλώντας γνώσεις και εμπειρίες σε σχέση με το λειτουργικό μοντέλο.
Τη δόμηση, μέσα από ένα διαδραστικό παιχνίδι ο επισκέπτης καλείται να αξιοποιήσει τις γνώσεις που άντλησε και να δει πως κατασκευάζεται ένα παραδοσιακό μουσικό όργανο.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στις τεχνολογίες που αξιοποιήθηκαν, όπως η ασύρματη επικοινωνία, το internet of things (διαδίκτυο των πραγμάτων) και οι τεχνολογίες μηχανικής μάθησης, οι οποίες παρέχουν πολυεπίπεδη ανατροφοδότηση που ενισχύει την εμπειρία του χρήστη διατηρώντας υψηλό το αισθητικό επίπεδο αυτής της εμπειρίας.
Δίνονται, όπως υπογράμμισε, κίνητρα για να ασχοληθεί κανείς με τα εκθέματα του Μουσείου, όχι να τα περάσει γρήγορα, αλλά να καθίσει να ασχοληθεί με το πως παίζεται η λύρα και πως είναι κατασκευασμένη. Αυτό σημαίνει εμβάθυνση στην πολιτιστική μας κληρονομιά, είπε τονίζοντας ότι το σύστημα HapticSOUND πέτυχε το σκοπό να λειτουργεί σαν γέφυρα ανάμεσα στο κοινό, στους επισκέπτες και στις πηγές της πολιτισμικής γνώσης, τους παραδοσιακούς οργανοποιούς που με τον καιρό φθίνουν σε αριθμό.
Πετύχαμε να καταγράψουμε την κληρονομιά τους και να μείνει η γνώση σε μία μορφή που θα είναι αξιοποιήσιμη από άλλους ερευνητές και επίσης θεωρούμε ότι το σύστημα έχει συμβάλει στην κατανόηση, διάδοση και διάσωση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, επισήμανε.
Στην αξιοποίηση τεχνικών παραγωγής ήχου με τη μέθοδο bone conduction αναφέρθηκε ο Μιχάλης Νηστικάκης, τα Υποσυστήματα Ενημέρωσης και Διάδρασης του HapticSOUND παρουσίασαν οι Κωνσταντίνος Ζωντανός και Απόστολος Τσαγκάρης, για την τρισδιάστατη σάρωση, μοντελοποίηση και τα 3D εκτυπωμένα αντίγραφα μουσικών οργάνων μίλησε ο Νικόλαος Ευκολίδης και για τη διεπαφή χρήστη με αναγνώριση χειρονομιών ο Αναστάσιος Αβράμης.
Κ.Γιαννίκη
