Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1940 όταν ο Ιόλας είδε για πρώτη φορά έναν νεαρό άντρα να περνάει δίπλα από τη γκαλερί του στην 55η λεωφόρο με μία μικρή τσάντα και έναν χαρτοφύλακα. Μία μέρα τον ρώτησε που πήγαινε και τι κουβαλούσε. «Αυτό είναι το μεσημεριανό μου είπε ο άντρας, ο τότε δεκαφτάχρονος Άντι Γουόρχολ και αυτά είναι τα σχέδια των παπουτσιών μου. Δουλεύω σε εκείνο το εργοστάσιο εκεί κάτω». Ο Ιόλας έριξε μία ματιά στα σχέδια και η συζήτηση κατέληξε στην πρώτη έκθεση του Γουόρχολ το 1952 με σχέδια που εμπνεύστηκε ο καλλιτέχνης από τα γραπτά του Τρούμαν Καπότε. Τριάντα χρόνια μετά τη γνωριμία τους ο γκαλερίστας και συλλέκτης ανέθεσε στον πρωτοπόρο καλλιτέχνη της pop art τη δημιουργία του έργου «Μέγας Αλέξανδρος».

Η συλλογή Phobia του John Vassos, καρπός, όπως επισημαίνει ο καλλιτέχνης, προσωπικών ανησυχιών και ενδιαφερόντων, αλλά και των επιρροών που άσκησε στην αντίληψη και στη σκέψη του ο στενός του φίλος, ψυχίατρος και θεμελιωτής της διαπροσωπικής ψυχανάλυσης, Harry Stuck Sullivan. Η συλλογή αυτή εικόνων και κειμένων εμφανίζεται στην αμερικανική καλλιτεχνική σκηνή το 1931, τη στιγμή της μεγάλης ύφεσης. 

Πικάσο ή Θεόφιλος; 

Η πρώτη έκθεση που εγκαινίασε το νεοσύστατο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ήταν με έργα του Θεόφιλου. Επιχειρήθηκε να οργανωθεί έκθεση έργων του Πικάσο, η οποία όμως δεν πραγματοποίηθηκε για λόγους ιδεολογικής αντίδρασης «ύστερα από άμεση παρέμβαση της εξουσίας στη διοίκηση του Κέντρου» όπως σημείωνε ο πρώτος πρόεδρος του ΜΚΣΤ, Πέτρος Καμάρας. Το δίλημμα «Πικάσο ή Θεόφιλος» λύθηκε με τη διατύπωση του τότε υπουργού Μακεδονίας – Θράκης, που είπε: «Ποτέ δεν θα περάσει αυτός ο κομμουνιστής (ενν. Πάμπλο Πικάσο)». Η έκθεση του αυτοδίδακτου λαϊκού ζωγράφου του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου αιώνα περιελάμβανε 27 έργα από ιδιωτικές συλλογές. 

Ο William Klein είναι ένας καλλιτέχνης που αγαπώ πολύ για τους εξής λόγους: πρώτον είναι ένας καλλιτέχνης του ανοιχτού χώρου, του δρόμου. Ο δρόμος είναι κατεξοχήν ο δημόσιος χώρος του έργου Klein, εκεί όπου συναντιούνται οι άνθρωποι τυχαία, εκεί όπου υπάρχει πολύ έντονα η επιμειξία, κοινωνική, φυλετική, πολιτιστική επιμειξία. Επίσης είναι καλλιτέχνης της κινητικότητας. Το έργο της έκθεσης, είναι φωτογραφία που έχει ληφθεί στην Ιταλία μεταπολεμικά τη δεκαετία του 1950, δεσπόζουν στη μέση δύο βέσπες και ένα αυτοκίνητο. Ο Klein είναι ένας καλλιτέχνης που αγαπά τη ζωή, την κίνησή της, την κινητικότητα.  

Ο Γιάννης Παπαδόπουλος γράφει για τον καλλιτέχνη που θαυμάζει, τον William Klein και το έργο του που εκτίθεται στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Μουσείου, Θούλη Μισιρλόγλου αποκαλύπτει τους παράγοντες που συμβάλουν στην πραγματοποίηση ή μη πραγματοποίηση μιας έκθεσης, ο ψυχαναλυτής Μάνος Μανάκας ερμηνεύει συλλογή φωτολιθογραφιών του 1931 του John Vassos και η Κατερίνα Σύρογλου επιμελήτρια εξηγεί πώς δημιουργήθηκε το έργο «Μέγας Αλέξανδρος» του Άντι Γουόρχολ. 

Συνολικά 200 έργα 100 καλλιτεχνών και οι ιστορίες τους, βιογραφίες καλλιτεχνών, βιώματα, εμπειρίες, άγνωστα περιστατικά έμπνευσης, αναπάντεχες συζεύξεις ιστορικών στοιχείων, μύθων και φαντασίας συνθέτουν τη νέα έκθεσή «Από εδώ και πέρα. Ιστορίες για ένα επόμενο αύριο» MOMus- Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης- Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης που εγκαινιάζεται σήμερα, στο ανανεωμένο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στη Θεσσαλονίκη.

Η έκθεση είναι μια μικρή μόνο επιλογή από τη μεγάλη πια μόνιμη συλλογή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, με τις συλλογές του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, όπως αυτές συγκροτήθηκαν με τη συνένωση και την ίδρυση του MOMus το 2018 και αποκαλύπτει ιστορίες συνθηκών καταπίεσης και ελέγχου, σεξουαλικότητας, ταυτοτήτων που προέκυψαν από τα ερευνητικά και άλλα ενδιαφέροντα του συνόλου του προσωπικού του και εκπαιδευτικών ομάδων, ιστορικών, καλλιτεχνών, επιστημόνων και προσωπικοτήτων του χώρου του πολιτισμού. 

«Η έκθεση είναι στημένη σαν περιπέτεια, είναι μία ελεύθερη διαδρομή, η οποία βασίζεται στις ιστορίες έργων. Δεν έχει θεματικές, ήταν κεντρική επιλογή να μην γίνουν τόσο περιοριστικές νοηματοδοτήσεις. Βλέπει κανείς τα έργα και υπάρχουν εσωτερικοί διάλογοι σε ένα δεύτερο και τρίτο επίπεδο για όποιον θέλει να τα διαβάσει έτσι» υπογράμμισε η καλλιτεχνική διευθύντρια του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Θούλη Μισιρλόγλου κατά τη διάρκεια ξενάγησης.  

Επισημαίνοντας ότι εκπροσωπούνται αρκετοί καλλιτέχνες, ανέφερε ότι η επιλογή των έργων έγινε με βάση τις ιστορίες που αποφασίστηκε να ειπωθούν και ότι στην έκθεση παρουσιάζονται μεγάλες δωρεές των Ιόλα και Ξύδη και μεμονωμένα έργα από τις δύο συλλογές του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και του πρώην Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. 

«Ανακαλύψαμε σχέσεις καλλιτεχνών που δεν γνωρίζαμε, τη σχέση καλλιτεχνών εικαστικών με πολλά μέσα, όπως τον κινηματογράφο, ιστορίες ανεκδοτολογικές, ιστορίες τραυμάτων που βρίσκουν τον δρόμο τους μέσα στην τέχνη, ιστορίες που αφορούν τη Θεσσαλονίκη, ιστορίες που αφορούν το ίδιο το Μουσείο και τη θεσμική του εξέλιξη, που προβάλλονται με κείμενα ή με βίντεο», διευκρίνισε η κ. Μισιρλόγλου. 

Πρόκειται για μία πολυφωνική έκθεση, τόνισε, καθώς τα κείμενα έχουν γραφεί από πάρα πολλούς, επιμελητές του Μουσείου, μουσειοπαιδαγωγούς των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του, επιστήμονες και προσωπικότητες του πολιτισμού. 

«Είναι ένα αρκετά συλλογικό εγχείρημα, είχε ενδιαφέρον και για μας και η φωνή των τρίτων που ξανάρχονται μέσα στο Μουσείο και διαβάζουν τα έργα ξανά με τον δικό τους τρόπο. Αυτό περιμένουμε να κάνει και το κοινό, να δει, να διαβάσει, να ακούσει, αλλά και με κάποιο τρόπο να ανακαλέσει μία εμπειρία, μία ανάμνηση. Είναι η ελευθερία του να ξανασκεφτούν όσα ανακινεί ένα έργο τέχνης» είπε σημειώνοντας ότι η έκθεση αναδεικνύει πόσο διαφορετικά πράγματα μπορεί κανείς να σκεφτεί, να νιώσει για τα έργα. 

Με αφορμή την έκθεση «Από εδώ και πέρα. Ιστορίες για ένα επόμενο αύριο» μαθητές του 8ου ΕΠΑΛ Θεσσαλονίκης κλήθηκαν να γράψουν μικρές ιστορίες για κάποια έργα  που συνδέονται με το περιβάλλον και τη φύση. Ακόμη έργα της μόνιμης συλλογής του MOMus – Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάστηκαν σε μαθητές της Α’ Γυμνασίου των Εκπαιδευτηρίων Βασιλειάδη και εκείνοι επέλεξαν εκείνα που τους προξενούσαν δημιουργικά ενδιαφέροντα και τα υλικά τους και έφτιαξαν δικές τους δημιουργίες.

Καλοκαίρι επανεκκίνησης για το MOMus

«Βιώνουμε μία διαφορετική εποχή, το νιώθουμε γιατί όταν ξεκινήσαμε το MoMus ήταν ένας οργανισμός με σοβαρά προβλήματα και μετά από δύο χρόνια έχουμε ανασάνει και με τη νέα χρηματοδότηση που έχουμε λάβει και επειδή έχουμε πάρα πολλά ιδιωτικά έσοδα» επισήμανε ο πρόεδρος του ΔΣ του MOMus, Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος.

«Το MoMus, είναι ο δεύτερος οργανισμός στην πόλη σε επίπεδο επισκεψιμότητας μετά το Αρχαιολογικό Μουσείο. Το σημαντικό είναι ότι η πόλη ενδιαφέρεται για τη σύγχρονη τέχνη» τόνισε εξηγώντας ότι η ιδέα του για την έκθεση ξεκίνησε συζητώντας με τους ανθρώπους του Μουσείου. «Αγάπησα τις ιστορίες που άκουγα και η έκθεση δίνει το συναίσθημα που θέλουμε όλοι να νιώσουμε πηγαίνοντας σε ένα Μουσείο» είπε. 

Τόνισε ακόμη ότι φετινό καλοκαίρι είναι πραγματικό καλοκαίρι επανεκκίνησης για τον οργανισμό, καθώς εγκαινιάζεται τον Ιούλιο μεγάλη έκθεση της Συλλογής Κωστάκη στη Μάλαγα και διοργανώνεται έκθεση για τον Πικάσο στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο. 

Αναφερόμενη στον ανασχεδιασμό της εμπειρίας του επισκέπτη μέσα στον αρχιτεκτονημένο χώρο του Μουσείου η κ. Μισιρλόγου διευκρίνισε ότι βασικός στόχος της αλλαγής ήταν να γίνει πιο οργανική σύνδεση του Μουσείου με τον εξωτερικό χώρο, που είναι ένα Πάρκο Γλυπτικής. Μέχρι τώρα ήταν αποκομμένο από το ίδιο το Μουσείο και επομένως ήταν σκόπιμο να ανανεωθεί η σχέση του Μουσείου μαζί του, ανέφερε και πρόσθεσε ότι με το άνοιγμα της πρόσοψης ο επισκέπτης έχει την αίσθηση ότι είναι και έξω και ότι βρίσκεται μέσα στην πόλη. 

Η έκθεση «Από εδώ και πέρα. Ιστορίες για ένα επόμενο αύριο» που εγκαινιάζεται σήμερα στις 20:00 θα διαρκέσει έως τις Νοεμβρίου 2024. 

Κατερίνα Γιαννίκη

(Συν. φωτογραφίες που παραχώρησε το MOMus- Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης)