Όταν ο κεντροδεξιός (ÖVP) καγκελάριος της Αυστρίας Καρλ Νεχάμερ επιλέγει ως κεντρικό προεκλογικό του σύνθημα το «Ασφάλεια στην Βιέννη», αντιλαμβάνεται κανείς ότι ο αντίπαλος είναι από τα δεξιά. «Δοκιμάστε με θάρρος κάτι καινούργιο», προτείνει το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας (FPÖ). Και, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, φαίνεται ότι οι Αυστριακοί είναι έτοιμοι να το δοκιμάσουν.
Στις εκλογές της Κυριακής 29 Σεπτεμβρίου, καλούνται στις κάλπες 6,3 εκατομμύρια Αυστριακοί. Αν τα προγνωστικά επαληθευτούν, περίπου το 27-29% από αυτούς θα ψηφίσουν την ακροδεξιά του Χέρμπερτ Κικλ, ενός γνήσιου λαϊκιστή πολιτικού, ο οποίος κατεβαίνει στις εκλογές με ατζέντα τύπου «Austria first»: μετανάστευση, ακρίβεια, πόλεμος στην Ουκρανία, ρωσική ενέργεια. Κοφτερή γλώσσα, εύπεπτη, γεμάτη συνθήματα και συναισθηματικά επιχειρήματα. Ο κ. Κικλ θήτευσε άλλωστε ως ταλαντούχος λογογράφος στο πλευρό του Γιεργκ Χάιντερ, «ιστορικού» ηγέτη του FPÖ την δεκαετία του 2000.
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, το Λαϊκό Κόμμα (ÖVP) του καγκελάριου βρίσκεται στην δεύτερη θέση με ποσοστό 23-25%, ενώ το Σοσιαλιστικό Κόμμα (SPÖ) ακολουθεί με 20-21%. Οι φιλελεύθεροι NEOS συγκεντρώνουν ποσοστά μεταξύ 8 και 11% και οι συγκυβερνώντες Πράσινοι από 8 έως 10%. Αν τελικά το FPÖ τερματίσει πρώτο, θα έχει καταγράψει ιστορική νίκη για την μεταπολεμική Αυστρία, η οποία αναπόφευκτα θα προσελκύσει διεθνές ενδιαφέρον μεγαλύτερο από ό,τι πιθανότατα αναλογεί στην διάσημη όπερα, τα καφέ και τις χιονοδρομικές πίστες της.
Το Λαϊκό Κόμμα απέχει πολύ από το 37,5% που πέτυχε ο Σεμπάστιαν Κουρτς το 2019. Και ο Σεμπάστιαν Κουρτς βέβαια απέχει πολύ από το στάτους εκείνης της εποχής, καθώς σήμερα βρίσκεται εκτός πολιτικής, υπόδικος σε δύο υποθέσεις. Η αδυναμία του Καρλ Νεχάμερ να συνεφέρει το κόμμα μετά τα σκάνδαλα του προκατόχου του σε συνδυασμό με τις απανωτές κρίσεις της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία – ακόμη και οι πρόσφατες πλημμύρες – , είχαν ως αποτέλεσμα την δραματική συρρίκνωση των ποσοστών. Αντιθέτως, παρά τα δικά του σκάνδαλα, ακόμη και το «Ibiza Gate» που το οδήγησε το 2019 εκτός κυβέρνησης, το FPÖ καταφέρνει να συγκεντρώσει τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους όλων των πλευρών, με τον Χέρμπερτ Κικλ να αυτοσυστήνεται ως αντισυστημικός και εχθρός του κατεστημένου. «Τα πρώην μεγάλα κόμματα πλησιάζουν στο τέλος του κόσμου τους χωρίς καμία ανησυχία (…) Στην πραγματικότητα, έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα του FPÖ στην πρώτη θέση και κάνουν πολλά για ελαχιστοποιήσουν τις δικές τους πιθανότητες», έγραφε πρόσφατα στην εφημερίδα Der Standard ο πολιτικός αναλυτής Τόμας Χόφερ. Κάπως έτσι ήταν η εικόνα και στις ευρωεκλογές. Το Λαϊκό Κόμμα έχασε 10 μονάδες «και μάλλον ήταν ικανοποιημένο που δεν βρέθηκε στην τρίτη θέση», σύμφωνα με τον κ. Χόφερ, ο οποίος επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι «η αίσθηση πως το FPÖ είναι στην παρούσα φάση ανίκητο χρησιμεύει και ως δικαιολογία για τις κακές επιδόσεις των άλλων».
– Ο αμφιλεγόμενος Χέρμπερτ Κικλ –
Ακόμη όμως και αν κερδίσει τις εκλογές το FPÖ, ο Χέρμπερτ Κικλ πολύ δύσκολα θα γίνει καγκελάριος. Με τις τουλάχιστον αμφιλεγόμενες δηλώσεις του τα τελευταία χρόνια έχει καταφέρει να μην θέλει κανείς να τον πλησιάσει πολιτικά. «Οι αιτούντες άσυλο θα πρέπει στο εξής να συγκεντρώνονται όλοι σε ένα σημείο», έχει πει αναφερόμενος στο μεταναστευτικό, κάτι που ερμηνεύθηκε ως έμμεση αναφορά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ οι δηλώσεις, «Περισσότερο θάρρος για το βιεννέζικο αίμα μας – οι πολλοί ξένοι δεν κάνουν καλό σε κανέναν», μάλλον δεν χρειάζονται ερμηνεία, όπως και η τοποθέτησή του ότι «ο νόμος πρέπει να ακολουθεί την πολιτική και όχι η πολιτική τους νόμους» και ότι οι μετανάστες θα πρέπει να απελαύνονται ακόμη και χωρίς δικαστική διαδικασία. Στο ίδιο πνεύμα, κατά την διάρκεια μάλιστα της θητείας του ως υπουργού Εσωτερικών, έχει δηλώσει ότι οι συμφωνίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα «μας εμποδίζουν να κάνουμε αυτό που πρέπει». Τα πρόσφατα περιστατικά, με την ακύρωση των συναυλιών της Τέιλορ Σουίφτ στην Βιέννη, λόγω ισλαμιστικής απειλής και τον βοσνιακής καταγωγής Αυστριακό που βρέθηκε ένοπλος μπροστά στο ισραηλινό προξενείο του Μονάχου, έριξαν απλώς περισσότερο νερό στον μύλο του. Ενόψει των εκλογών, ο Χέρμπερτ Κικλ φρόντισε επίσης να «εξαφανίσει» οτιδήποτε κινείτο ακόμη δεξιότερά του, «υιοθετώντας» το «Κίνημα της Ταυτότητας» του Μάρτιν Ζέλνερ, το οποίο περιέγραψε ως «ενδιαφέρον εγχείρημα που αξίζει να στηριχθεί» και ως «μη-κυβερνητική οργάνωση». Ανεξαρτήτως πάντως του πώς τον βλέπει ο κ. Κικλ, ο Μάρτιν Ζέλνερ είναι ηγετική προσωπικότητα του νεοναζιστικού ακτιβισμού στην Ευρώπη, εμπνευστής του «Σχεδίου Μαδαγασκάρη» (για υποχρεωτική απέλαση εκατομμυρίων μεταναστών σε κάποια χώρα που θα τους υποδεχτεί, εισπράττοντας οικονομικά ανταλλάγματα), το οποίο, όπως αποκαλύφθηκε, συζητούσε πριν από έναν χρόνο με γερμανούς ομοϊδεάτες του από την Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD), σε μυστική συνάντηση στο Βραδεμβούργο. Έκτοτε του έχει επιβληθεί απαγόρευση εισόδου στην Γερμανία.
Ο κ. Κικλ υποστηρίζει βεβαίως και τον Βλαντίμιρ Πούτιν, αλλά και την συνέχιση προμήθειας ενέργειας από την Ρωσία. Τον Μάρτιο του 2022 είχε δηλώσει ότι ευθύνονται και οι δύο πλευρές για τον πόλεμο στη Ουκρανία και υποστήριξε ότι οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στην Ρωσία συνιστούν παραβίαση της ουδετερότητας της Αυστρίας, η οποία είναι γεγονός ότι δυσανασχετεί για την αποχώρηση του ρωσικού χρήματος. Όταν ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι μίλησε στο αυστριακό κοινοβούλιο, ο Χέρμπερτ Κικλ βγήκε επιδεικτικά από την αίθουσα.
Η στάση του εντάσσεται με συνέπεια στην προσπάθεια να «πουλήσει» τον εαυτό του ως αντισυστημικό. Ο δημοφιλής και κοινής αποδοχής «πράσινος» πρόεδρος της Αυστρίας Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν έχει μάλιστα δηλώσει ότι δεν θα δεχόταν να τον ορκίσει καγκελάριο. Με δεδομένο ότι και ο Καρλ Νεχάμερ έχει δηλώσει ότι δεν προτίθεται να συνεργαστεί μαζί του, πολλοί στην Βιέννη μιλούν ήδη για το «ολλανδικό μοντέλο», με το πρώτο κόμμα να κυβερνά, αλλά τον αρχηγό του να μένει εκτός κυβέρνησης. Μια άλλη πιθανότητα είναι ένας συνασπισμός του Λαϊκού Κόμματος με τους NEOS και τους Σοσιαλιστές, αν και το μάλλον αποτυχημένο γερμανικό πείραμα της τρικομματικής κυβέρνησης, το οποίο θεωρείται ότι τελικά ευνόησε τα άκρα, προκαλεί σοβαρές επιφυλάξεις.
– Οι βαθιές ρίζες της αυστριακής ακροδεξιάς και η αμήχανη ΕΕ –
To FPÖ όμως δεν είναι η AfD που ιδρύθηκε το 2013 και αναζητούσε για καιρό την ταυτότητα και την ατζέντα της. Η αυστριακή ακροδεξιά έχει βαθιές ρίζες στην πολιτική της χώρας. Ιδρύθηκε αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι δύο πρώτοι αρχηγοί του ήταν οι ίδιοι (πρώην) ναζί και υψηλόβαθμα στελέχη των SS του Χίμλερ. Οι γονείς του Γεργκ Χάιντερ ήταν μέλη του ναζιστικού κόμματος και ο ίδιος δεν έχανε την ευκαιρία να επαινέσει τον Χίτλερ – συνήθως για την οικονομική του πολιτική. Παρά την μετέπειτα διάσπασή της, η ακροδεξιά στην Αυστρία δεν έχασε ποτέ το κοινό της και βρήκε κι αυτή προνομιακό πεδίο στην πανδημία, στην μετανάστευση και στην πολιτική έναντι της Ρωσίας.
Πάνε 24 χρόνια από τότε που η Αυστρία έγραψε – αρνητική – ιστορία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν το FPÖ του Γεργκ Χάιντερ συμμετείχε ως μικρός εταίρος στην κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος του Βόλφγκανγκ Σύσελ. Ο βέλγος υπουργός Εξωτερικών Λουί Μισέλ είχε δηλώσει ότι «η ΕΕ μπορεί και χωρίς την Αυστρία», το Ισραήλ απέσυρε τον πρέσβη του από την Βιέννη, η Γαλλία και η Δανία ακύρωσαν διμερείς συναντήσεις και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέβαλε «καραντίνα» και καθεστώς αυστηρής επιτήρησης στην Αυστρία. Και μπορεί τότε να αναδείχθηκαν το θεσμικό κενό και οι αδυναμίες σε επίπεδο ΕΕ, αλλά κάποιοι Ευρωπαίοι έβλεπαν μακριά: «Η Ευρώπη πρέπει να γνωρίζει ότι, αν ο Χάιντερ κερδίσει μια θέση στην κυβέρνηση, η ακροδεξιά θα πάψει να είναι κάτι το εξωφρενικό. Κι αυτό θα αποτελέσει πολύ σοβαρό προηγούμενο», είχε δηλώσει τότε ο Λουί Μισέλ και τα τελευταία χρόνια παρακολουθούμε την επιβεβαίωσή του.
Οι κάλπες την Κυριακή θα κλείσουν στις 17:00 (τοπική ώρα), οπότε και θα γίνει γνωστή η πρώτη εκτίμηση αποτελέσματος.
Φαίη Καραβίτη
