Του Γιώργου Μανταίου
«Η επένδυση στο αναπτυξιακό ποδόσφαιρο, αποτελεί επένδυση στο μέλλον του αθλήματος και μακροπρόθεσμα επιτυχία και οικονομική αυτάρκεια για τους συλλόγους, ώστε το ποδόσφαιρο να συνεχίσει να λάμπει και να είναι το δημοφιλέστερο άθλημα στον πλανήτη»
Με αυτή την εισαγωγή η Ένωση Ευρωπαϊκών Συλλόγων (ECA), προλογίζει τη μελέτη 264 σελίδων με θέμα τη μετάβαση (transition) από τις ακαδημίες ενός συλλόγου στη πρώτη ομάδα. Η μελέτη δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα, περιέχει ανεκτίμητες πληροφορίες για όλα τα θέματα των αναπτυξιακών ηλικιών και -δυστυχώς- φανερώνει ξανά την κάκιστη νοοτροπία που διέπει τη χώρα μας στο συγκεκριμένο θέμα.
Στην πρεμιέρα του πρωταθλήματος της Super League, ο Μπάμπης Κωστούλας έκανε ντεμπούτο σε ηλικία 17 ετών ως βασικός σέντερ φορ του Ολυμπιακού. Στη 2η αγωνιστική ο 19χρονος Δημήτρης Καλοσκάμης χάρισε το βαθμό της ισοπαλίας στον Ατρόμητο εναντίον του ΟΦΗ, επίσης στο ντεμπούτο του στη Super League. Ο 23χρονος Σταύρος Πήλιος διακρίνεται, παρότι είναι μακράν ο νεότερος παίκτης της ΑΕΚ και ένας από τους ελάχιστους Έλληνες που εμπιστεύεται ο Αλμέιδα. Ο 21χρονος Κωνσταντίνος Κουλιεράκης «έβγαλε μάτια» με τον ΠΑΟΚ και σε λίγες ημέρες μετακομίζει στο Βόλφσμπουργκ. Φυσικά υπάρχει ο Κωνσταντέλιας, υπάρχουν οι πρωταθλητές Ευρώπης της Κ19 του Ολυμπιακού, αλλά και πολλοί άλλοι νεαροί Έλληνες ποδοσφαιριστές που, όποτε τους δοθεί η ευκαιρία να παίξουν, τα καταφέρνουν μια χαρά.
Παρόλα αυτά, η Ελλάδα παραμένει πολύ πίσω σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη, όσον αφορά την αξιοποίηση γηγενών ή νεαρών ποδοσφαιριστών. Οι θεσμικοί φορείς της χώρας μας δεν έχουν κάνει απολύτως τίποτα για να προστατεύσουν τους Έλληνες παίκτες, κάτι που επίσης έρχεται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές πρακτικές.
Στη μελέτη της (ECA) ένα σημαντικό κεφάλαιο αφορά στη νομοθεσία που διέπει τις χώρες-μέλη της UEFA αναφορικά με την αξιοποίηση νέων παικτών, ώστε να επιτυγχάνεται ομαλά η μετάβαση.
Οι κανονισμοί αυτοί είτε ενισχύουν τη συμμετοχή νεαρών ποδοσφαιριστών, είτε περιορίζουν τους ξένους πάσης φύσης, Ευρωπαίους πολίτες ή μη. Η Ελλάδα είναι ξανά ουραγός, μην έχοντας θεσπίσει κανένα τέτοιο κανονισμό σε επίπεδο Super League. Ή μάλλον για να είμαστε ακριβείς, υπάρχει ένας, ο οποίος, ωστόσο, μόνο με θυμηδία θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί. Η «υποχρέωση» των συλλόγων να χρησιμοποιούν «μέχρι» 8 παίκτες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο «περιορισμός» αυτός δεν έχει την παραμικρή σημασία, από τη στιγμή που δεν συνοδεύεται ούτε από αντίστοιχο περιορισμό στους Ευρωπαίους, ούτε σε υποχρεωτική παρουσία γηγενών στο ρόστερ ή ακόμα και στην ενδεκάδα.
Η μόνιμη επωδός κάποιων Ελλήνων παραγόντων που εξακολουθούν να στηρίζουν το παγκοσμίως παρωχημένο μοντέλο των «30 something» αλλοδαπών, είναι ότι οποιοσδήποτε περιορισμός θα προσέκρουε στο «ευρωπαϊκό δίκαιο». Φυσικά κάτι τέτοιο δεν ισχύει επ΄ουδενί, όπως φαίνεται ξεκάθαρα από το αποτέλεσμα της μελέτης της ECA και όπως θα δούμε παρακάτω.
Αυτό το πολύτιμο για το αναπτυξιακό ποδόσφαιρο βιβλίο αναλύει διεξοδικά διάφορα θέματα, όπως:
Ο κανονισμός “ homegrown” για τις διοργανώσεις της UEFA
Πρώτη απ΄όλους η UEFA, η ανώτατη θεσμική αρχή του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, έχει δώσει το σύνθημα για ενίσχυση νέων και γηγενών ποδοσφαιριστών, με τον κανονισμό των homegrown players. Στις διασυλλογικές διοργανώσεις της (Champions, Europa και Conference League) υποχρεώνει τις ομάδες που συμμετέχουν να δηλώνουν ρόστερ με ανώτατο αριθμό 25 παικτών, από τους οποίους οι 8 πρέπει να είναι γηγενείς (homegrown), δηλαδή να προέρχονται από ακαδημίες του εγχώριου πρωταθλήματος και μάλιστα να έχουν θητεύσει τουλάχιστον τρία χρόνια σε αυτές. Και δεν σταματάει εκεί. Από τους οκτώ γηγενείς, οι τέσσερις πρέπει ταυτόχρονα να είναι club-trained, δηλαδή να έχουν αναδειχθεί από τις ακαδημίες του ίδιου συλλόγου με τον οποίο δηλώνονται στις ευρωπαϊκές λίστες. Η UEFA δίνει, επίσης, το δικαίωμα μιας B΄ Λίστας χωρίς κανέναν περιορισμό, αποκλειστικά για νεαρούς που προέρχονται από τις ακαδημίες του συλλόγου και δεν έχουν κλείσει ακόμα τα 22 (δηλαδή για τη φετινή σεζόν, όσοι έχουν γεννηθεί από 1/1/2003 και μετά).
Άρα η ίδια η UEFA δεν δείχνει να επηρεάζεται από την «ευρωπαϊκή νομοθεσία» παρότι νομικοί κύκλοι έχουν προσπαθήσει ανεπιτυχώς να αμφισβητήσουν το γενικότερο θεσμικό πλαίσιο των «homegrown» ποδοσφαιριστών, το οποίο υφίσταται, σταθερά και αμετάβλητα, εδώ και 18 χρόνια.
Κίνητρα παντού στην Ευρώπη, εκτός από την Ελλάδα
Οι Γερμανοί δίνουν στις ακαδημίες ποσοστό επί των τηλεοπτικών δικαιωμάτων της Bundesliga!
Σε πλήρη εναρμόνιση με την UEFA βρίσκονται και οι ευρωπαϊκές Λίγκες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία. Η έρευνα περιλαμβάνει 55 εθνικά πρωταθλήματα Α΄ κατηγορίας, δηλαδή όλες τις χώρες μέλη της UEFA. Στη συντριπτική πλειοψηφία τους, οι διοργανώτριες αρχές δίνουν σημαντικά κίνητρα για τη χρησιμοποίηση νέων παικτών. Κορυφαίο παράδειγμα η Bundelsiga, η οποία διανέμει το 4% των τηλεοπτικών εσόδων της στους συλλόγους, με βάσει την προσοχή που δείχνουν στους νεαρούς. Δηλαδή οι ομάδες κερδίζουν επιπλέον χρήματα ανάλογα με την επένδυση που κάνουν στις ακαδημίες. Κι αν αναλογιστούμε ότι τα εγχώρια τηλεοπτικά δικαιώματα στη Γερμανία ανέρχονται σε 1.1 δισ. ευρώ, αυτό σημαίνει ότι οι σύλλογοι μοιράζονται πάνω από 40 εκατομμύρια, αναλογικά με την εμπιστοσύνη που δείχνουν σε παίκτες μικρής ηλικίας!
Υπάρχει και το παράδειγμα της Μάλτας, όπου η ομοσπονδία πριμοδοτεί τις ομάδες με 400 ευρώ για κάθε συμμετοχή (τουλάχιστον 30 λεπτών) παίκτη κάτω των 21 χρόνων και με 500 ευρώ για κάτω των 19! Παράλληλα, η αξιοποίηση νέων και γηγενών παικτών είναι μια πάγια -πλέον- πρακτική που εκτείνεται και εκτός Ευρώπης. Στην Premier League του Καναδά όλοι οι σύλλογοι είναι υποχρεωμένοι να δώσουν αθροιστικά 2.000 λεπτά συμμετοχής σε παίκτες κάτω των 21 ετών, σε όλη τη διάρκεια της περιόδου. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα, μόνο ο ΠΑΟΚ με τους Κουλιεράκη, Κωνσταντέλια, Τζίμα, ο Ολυμπιακός με Ντόι, Έσε και ο Βόλος με τον Καλιγερόπουλο τη σεζόν 2023/24 θα πληρούσαν τις απαιτήσεις του κανονισμού. Οι υπόλοιπες 11 ομάδες θα έπρεπε να προχωρήσουν σε ολικό lifting, αφού δεν πλησιάζουν ούτε καν στο ήμισυ…
Παντού γηγενείς, εκτός από τη Super League
Ωστόσο οι πιο διαδεδομένοι κανόνες αφορούν είτε την ενίσχυση του αριθμού των homegrown ποδοσφαιριστών, είτε των περιορισμό των ξένων, ώστε να τονωθεί το εγχώριο στοιχείο. Θα παρατηρήσετε ότι από τους πίνακες που ακολουθούν απουσιάζουν κάποιες χώρες που βρίσκονται στην πρώτη ταχύτητα του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, όπως το Βέλγιο και η Ολλανδία. Οι χώρες αυτές δεν έχουν κανέναν περιορισμό, αφού προφανώς δεν χρειάστηκε. Εκεί, παίζουν κατά κύριο λόγο νεαροί ή/και γηγενείς ποδοσφαιριστές!
Ας δούμε τους κανόνες που διέπουν 30 χώρες-μέλη της UEFA:
Πρωταθλήματα Α΄ κατηγορίας με κανονισμό homegrown
(παίκτες που να προέρχονται από τις εγχώριες ακαδημίες)
1. Αγγλία (8 homegrown – 25 παίκτες μάξιμουμ ρόστερ)
2. Γερμανία (8 homegrown – απεριόριστο ρόστερ)
3. Ιταλία (8 – 25)
4. Πορτογαλία (8 – 30)
5. Τουρκία (6 – 35)
6. Ελβετία (8 – 25)
7. Ουκρανία (8 – 25)
8. Νορβηγία (16 – 25)
9. Δανία (8 – 25)
10. Κύπρος (10 – 25)
11. Πολωνία (8 – 25)
12. Ρουμανία (12 – 25)
13. Λετονία (15 – 30)
14. Ιρλανδία (8 – 25)
15. Φινλανδία (9 – απεριόριστο)
Πρωταθλήματα Α΄ κατηγοριας με κανονισμούς
περιορισμού των ξένων και των Ευρωπαίων
1. Γαλλία – 4 εκτός Ε.Ε. σε απεριόριστο ρόστερ
2. Ισπανία – 3 εκτός Ε.Ε. σε ρόστερ 25 παικτών
3. Τσεχία – 5 ξένοι στο ρόστερ
4. Κροατία – 6 ξένοι στο ρόστερ
5. Σερβία – 4 ξένοι στην 11αδα
6. Ισραήλ – 6 ξένοι στο ρόστερ και 5 στην 11άδα
7. Σλοβενία – 3 ξένοι στην 11άδα
8. Σουηδία – 9 ξένοι στην αποστολή κάθε αγώνα
9. Αζερμπαιτζάν – 7 ξένοι στην αποστολή κάθε αγώνα
10. Λουξεμβούργο – 6 ξένοι σε απεριόριστο ρόστερ
11. Γεωργία – 9 ξένοι σε ρόστερ 30 παικτών
12. Λιθουανία – 4 ξένοι σε ρόστερ 25 παικτών
13. Μαυροβούνιο – 3 ξένοι σε απεριόριστο ρόστερ
14. Βοσνία – 4 ξένοι σε απεριόριστο ρόστερ
15. Καζακστάν – 13 γηγενείς σε ρόστερ 25 παικτών
… ΕΛΛΑΔΑ – 8 εκτός Ε.Ε. σε απεριόριστο ρόστερ
* Όλα τα στοιχεία αφορούν τη σεζόν 2023/24
Να σημειωθεί ότι πολλές από τις χώρες του πρώτου πίνακα, παράλληλα με τον κανονισμό homegrown θέτουν και περιορισμό στους ξένους. Για παράδειγμα στην Ιταλία επιτρέπονται μόνο δύο μη Ευρωπαίοι στο ρόστερ και στην Ελβετία υπάρχει όριο μέχρι 5 μη γηγενείς στην 11άδα. Σε όλα αυτά, που βρίσκεται η Ελλάδα; Στον αστείο περιορισμό των 8 μη ευρωπαίων στο ρόστερ! Δηλαδή οι ελληνικές ομάδες έχουν τη δυνατότητα να δηλώσουν στη Super League 1 όσους επαγγελματίες θέλουν, να μην είναι ανάμεσά τους κανένας Έλληνας, απεριόριστους Ευρωπαίους και οκτώ που δεν έχουν διαβατήριο της Ε.Ε. εκ των οποίων οι πέντε μπορούν να δηλώνονται στην 20άδα κάθε αγωνιστική.
Από τις 55 χώρες-μέλη της UEFA δεν υπάρχει καμία που να έχει τόσο «ελαστικούς» κανονισμούς όσον αφορά τους ξένους. Η Σλοβακία μόνο «πλησιάζει» τη χώρα μας με 5 ξένους (μη ευρωπαίους) στο ρόστερ.
Χώρες που δεν έχει χρειαστεί να θεσπίσουν κανόνες «προστασίας» του εγχώριου στοιχείου είναι το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Σκωτία, η Αυστρία και η Ουγγαρία. Ακόμα και αυτές, όμως, έχουν θέσει κανόνες στις μικρότερες κατηγορίες. Για παράδειγμα στην Β΄ κατηγορία της Ουγγαρίας, οι ομάδες υποχρεούνται να χρησιμοποιούν τουλάχιστον έναν ποδοσφαιριστή κάτω των 21 ετών σε όλη τη διάρκεια της αναμέτρησης. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο που να αφορά τις μικρές ηλικίες, ενώ η Super League 2 προέβλεπε (προκήρυξη 2023/24) την υποχρεωτική χρησιμοποίηση τουλάχιστον τριών παικτών με ελληνική ιθαγένεια στην ενδεκάδα. Τρεις στους ένδεκα, δηλαδή, χωρίς ηλικιακό όριο και σε επίπεδο Β΄ κατηγορίας. Ένα μέτρο που δεν ωφελεί κανέναν σύλλογο και δεν εξυπηρετεί κανένα μακροπρόθεσμο στόχο.
