Υπέρ της κύρωσης της δωρεάς Λάτση, ύψους 40 εκατ. ευρώ, για τη χρηματοδότηση των μελετών της επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, τάχθηκε «κατά πλειοψηφία» η επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής. Συγκεκριμένα, επί του νομοσχεδίου με τίτλο «Κύρωση της σύμβασης δωρεάς μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία “Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο”, ως δωρεοδόχων, και των Σπυρίδωνα Ι. Λάτση και Ντόροθυ συζ. Σ. Λάτση, ως δωρητών, σχετικά με τη χρηματοδότηση, εκ μέρους των δωρητών, της εκπόνησης μελετών για την αναβάθμιση και επέκταση του κτιρίου που στεγάζει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο», ψήφισαν «ναι» η ΝΔ και οι «Σπαρτιάτες», «όχι» το ΚΚΕ, ενώ επιφυλάχθηκαν για την ολομέλεια τα υπόλοιπα κόμματα.
Η επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου είναι τμήμα των προγραμματικών δηλώσεων του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη από το 2019, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις σύγχρονες μουσειακές απαιτήσεις, αλλά και να συμβάλει στην αναζωογόνηση αυτής της περιοχής της Αθήνας, είπε στην ομιλία της ο υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Σημείωσε μάλιστα ότι τα 6.000 τμ του υπάρχοντος μουσείου δεν επαρκούν για την προσήκουσα προβολή των εκθεμάτων του, ούτε για τον αριθμό των επισκεπτών που αυξάνονται συστηματικά, και που έφτασαν στο πρώτο τρίμηνο του 2024 τις 115.000, από 99.00 το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023.
Αναφερόμενη στο θέμα του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την επέκταση του Μουσείου, η κυρία Μενδώνη είπε ότι κατατέθηκαν δέκα αρχιτεκτονικές ιδέες από δέκα αρχιτεκτονικά σχήματα, το καθένα από τα οποία απαρτιζόταν από ένα αρχιτεκτονικό γραφείο του εξωτερικού και ένα ελληνικό αρχιτεκτονικό γραφείο. Όπως σημείωσε, και τα δέκα γραφεία του εξωτερικού όχι μόνο διέθεταν εμπειρία στην αρχιτεκτονική των μουσείων, αλλά, επιπλέον, είχαν βραβευτεί με διεθνή βραβεία ειδικά για το σχεδιασμό μουσειακών χώρων. Επισήμανε επίσης ότι η διεθνής επιτροπή που αξιολόγησε τις υποβληθείσες ιδέες «επέλεξε ομόφωνα» το αρχιτεκτονικό προσχέδιο που εκπονήθηκε από τη σύμπραξη των αναγνωρισμένων διεθνώς αρχιτεκτονικών γραφείων «David Chipperfield Architects» με έδρα το Βερολίνο και «Αλέξανδρος Τομπάζης και Συνεργάτες Αρχιτέκτονες Α.Ε.» με έδρα την Αθήνα.
Τόνισε μάλιστα ότι με το σχέδιο νόμου επιδιώκεται η κύρωση της σύμβασης με την οποία ο Σπύρος Λάτσης και η σύζυγός του ανέλαβαν να χρηματοδοτήσουν, αποκλειστικά με δική τους δαπάνη και χωρίς καμία επιβάρυνση του ελληνικού δημοσίου, του υπουργείου Πολιτισμού και του Μουσείου, την εκπόνηση όλων των μελετών που απαιτούνται προκειμένου το αρχιτεκτονικό προσχέδιο των Chipperfield – Τομπάζη να εξελιχθεί σε μελέτη εφαρμογής – τεύχη δημοπράτησης, άρα να είναι κατασκευαστικά δυνατό.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη σύμβαση που έρχεται για κύρωση, οι δωρητές ανέλαβαν την υποχρέωση να χρηματοδοτήσουν με ποσό έως 40 εκατ. ευρώ την εκπόνηση του συνόλου των μελετών που απαιτούνται ως και την έκδοση της οικοδομικής άδειας, καθώς και την εκπόνηση της μελέτης εφαρμογής και των τευχών δημοπράτησης τα οποία θα χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια για τη δημοπράτηση της κατασκευής του κτιρίου σύμφωνα με τις προδιαγραφές και τις διαδικασίες δημοπράτησης του ελληνικού δημοσίου.
Είναι προφανές, υπογράμμισε η κυρία Μενδώνη ότι για να ζητήσουμε από τους χορηγούς 40 εκατομμύρια έχουμε προεκτιμήσει το κόστος των μελετών και δεν υπάρχει ανησυχία ότι θα υπάρχει υπέρβαση κόστους.
«Πρόκειται για μια εξαιρετικά γενναιόδωρη πράξη και για μια μοναδική χορηγία στον ελληνικό πολιτισμό. Αυτή είναι η γενναιοδωρία ευπατρίδων Ελλήνων και προφανώς ενοχλεί την αντιπολίτευση ακόμα και όταν το ιδιωτικό, το οποίο είναι “απεχθές”, είναι συμφέρον για το ελληνικό δημόσιο» είπε η κυρία Μενδώνη απαντώντας σε σχετική κριτική μελών της επιτροπής.
Ακολούθως, η υπουργός Πολιτισμού είπε ότι η εκπόνηση των μελετών θα ολοκληρωθεί εντός 36 μηνών ενώ «έχει γίνει συνεννόηση με τους μελετητές» και «ξέρουμε ότι μπορούν» να τις ολοκληρώσουν στο διάστημα αυτό, σημείωσε η υπουργός Πολιτισμού.
Η μόνη παροχή εκ μέρους του υπουργείου, είπε «θα είναι η ονομασία μιας κεντρικής αίθουσας του αποπερατωμένου κτιρίου, στο οποίο θα δοθεί το όνομα “Ιωάννη και Εριέττα Λάτση”. Αυτό δεν είναι μια πρακτική που ακολουθείται στο εξωτερικό, αυτό είναι γνωστό, η ανταπόδοση στον ευεργέτη, ήδη από την αρχαία Ελλάδα, από την αρχαία Αθήνα» παρατήρησε η υπουργός Πολιτισμού.
Τον κίνδυνο να τιναχθεί στον αέρα τόσο η επέκταση του Μουσείου όσο και της δωρεάς, εξαιτίας των προσφυγών στο Συμβούλιο της Επικρατείας, σημείωσε η εισηγήτρια της μειοψηφίας, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Κυριακή Μάλαμα. Όπως είπε υπήρξε «αδιαφανής» διαδικασία αρχιτεκτονικού διαγωνισμού με δέκα μόνο συμμετέχοντες, που επέλεξε η κυβέρνηση. Σημείωσε ωστόσο ως θετικό στοιχείο ότι τα πνευματικά δικαιώματα των μελετών θα είναι ιδιοκτησίας του ΥΠΠΟ.
Στις αντιδράσεις της αρχιτεκτονικής κοινότητας και διεθνών φορέων για την επιλογή κλειστού τύπου διαγωνισμού, που «απέκλεισε» την ισότιμη συμμετοχή ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων αναφέρθηκε η αγορήτρια του ΠΑΣΟΚ, Νάγια Γρηγοράκου. Για τη σύμβαση καθεαυτή, η κυρία Γρηγοράκου είπε ότι η ίδια είναι θετική, με επιφύλαξη για οτιδήποτε προκύψει, στη συζήτηση της ολομέλειας.
Τέτοιες δωρεές αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό του πλούτου των δωρητών είπε ο αγορητής του ΚΚΕ, Ιω. Δελής, αναφέροντας ότι ο όμιλος Λάτση απέκτησε το Ελληνικό «σχεδόν δωρεάν», όπως παλαιότερα «σχεδόν τσάμπα» τα ΕΛΠΕ. Η δαπάνη για τις υποδομές του Πολιτισμού πρέπει να καλύπτονται από το κράτος είπε ο κ. Δελής, καταψηφίζοντας το νομοσχέδιο.
Η αγορήτρια της Ελληνικής Λύσης, Σ. Ασημακοπούλου εξέφρασε προβληματισμό για το τι θα συμβεί εάν υπάρξει υπέρβαση στο κόστος της μελέτης και ξεπεράσει τα 40 εκατ. ευρώ ή εάν ξεπεραστεί το προβλεπόμενο από τη σύμβαση χρονικό περιθώριο των 36 μηνών.
Η αγορήτρια της Νέας Αριστεράς, Θ. Φωτίου είπε ότι τιμά το γραφείο που κέρδισε το διαγωνισμό αρχιτεκτονικής μελέτης, ωστόσο η κυβέρνηση, όπως είπε, του έδωσε λάθος στοιχεία, ενώ, και ο σχετικός διαγωνισμός, είπε πως είναι «παράνομος» και έχει προκαλέσει αντιδράσεις και προσφυγές στο ΣτΕ.
Εκ μέρους του κόμματις Νίκη, ο κ. Σπ. Τσιρώνης είπε ότι στους δύσκολους αυτούς καιρούς, πρέπει να εκτιμούμε και να χαιρετίζουμε τις δωρεές που συμβάλουν στην προώθηση του δημοσίου συμφέροντος, σημείωσε ωστόσο η όλη διαχείριση του έργου προκάλεσε αντιδράσεις λόγω και του αποκλεισμού των ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων.
Τέλος, ο αγορητής της Πλεύσης Ελευθερίας, Σπ. Μπιμπίλας αναρωτήθηκε γιατί η δωρεά είχε ως προϋπόθεση να γίνει αυτός ο αμφιλεγόμενος διαγωνισμός, κλειστός, με δικαίωμα συμμετοχής μόνο δέκα αλλοδαπών γραφείων, και τα ελληνικά γραφεία μπορούσαν να συμμετέχουν, μόνο ως συνεργάτες των ξένων.
