Η αξιοκρατία, η διαφάνεια και η ασφάλεια, είναι οι βασικές παράμετροι για τον επαναπατρισμό των Ελλήνων, ενώ ο κύριος λόγος για την επιστροφή τους είναι η επιθυμία τους να ζήσουν στη χώρα τους.
Αυτά είναι δύο συμπεράσματα από τις έρευνες που παρουσίασε ο πρόεδρος της πρωτοβουλίας BrainReGain, Κωνσταντίνος Κεσεντές, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης.

Όπως είπε, διενεργήθηκαν τρεις έρευνες, των οποίων την επιστημονική επιμέλεια ανέλαβε ο καθηγητής Ιωάννης Χαλικιάς.

Η πρώτη έρευνα, με θέμα «θα επέστρεφα αν», διενεργήθηκε μεταξύ του Νοεμβρίου του 2023 και του Ιανουαρίου του 2024, ομάδα-στόχος ήταν οι Έλληνες του εξωτερικού και συμπληρώθηκαν 3.398 ερωτηματολόγια.

Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, ο κ. Κεσεντές σημείωσε ότι το «κύμα» του brain drain έχει ανασχεθεί.
Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε, το ποσοστό των ανθρώπων που είναι πάνω από 35 ετών είναι η πλειονότητα των Ελλήνων που ζει, αυτήν τη στιγμή, στο εξωτερικό, ο χρόνος παραμονής έχει πλέον αυξηθεί και είναι πάνω από έξι χρόνια. Σε σχέση με την έρευνα του 2021, αυτό που έχει διαφοροποιηθεί είναι ότι έχει μειωθεί κατά περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες η ηλικιακή ομάδα 25-34 ετών, όπως επίσης μειώθηκαν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες και αυτοί που διαμένουν λιγότερα από έξι χρόνια.

Επίσης, οι άνθρωποι οι οποίοι ζουν στο εξωτερικό έχουν αποκτήσει οικογένειες.
Όσον αφορά στο επίπεδο εκπαίδευσης, το 70% των Ελλήνων που ζει στο εξωτερικό διαθέτει μεταπτυχιακό και πολλοί από αυτούς (σχεδόν το 18%) έχουν διδακτορικό και μεταδιδακτορικό.

Ως προς τον τομέα απασχόλησης, πρώτη θέση κατέχει η τεχνολογία (19%), ο ακαδημαϊκός χώρος (10%) και ο χώρος της υγείας (10%).
Σημαντικό είναι ότι ένας στους δύο δηλώνει ότι θέλει να επιστρέψει αρκετά έως πάρα πολύ, ενώ το 21% αναφέρει ότι επιθυμεί να επιστρέψει άμεσα ή στους επόμενους 12 μήνες.

Σύμφωνα με τις απαντήσεις, που δόθηκαν, το μεγαλύτερο εμπόδιο για την επιστροφή είναι οι χαμηλοί μισθοί, οι χειρότερες συνθήκες εργασίας και η έλλειψη αντίστοιχης θέσης εργασίας.

Όπως υπογράμμισε ο κ. Κεσεντές, παρόλο που το θέμα των μισθών είναι το πρώτο εμπόδιο, είναι ευχάριστη έκπληξη ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, που φτάνει το 60%, είναι διατεθειμένο να επιστρέψει ακόμα και με χαμηλότερο μισθό.
Στο ερώτημα «ποια είναι η εξασφάλιση, που θα θέλατε, για να επιστρέψετε», την πρώτη θέση καταλαμβάνουν η αξιοκρατία, η διαφάνεια και η ασφάλεια (35%), ακολουθεί το επίπεδο αμοιβών και παροχών (33%) και, στη συνέχεια, έπεται το επίπεδο ζωής και η ποιότητα των υπηρεσιών, που απολαμβάνει κάποιος, μετά την επιστροφή του στη χώρα (29%).

Στην ερώτηση «πού θα θέλατε να εργαστείτε, όταν επιστρέψετε», το 37% δηλώνει ότι θέλει να εργαστεί σε μεγάλη πολυεθνική εταιρία, το 22% να κάνει κάτι δικό του, να δημιουργήσει μία δική του επιχείρηση και 16% επιθυμεί να εργαστεί στο Δημόσιο είτε στον ακαδημαϊκό χώρο είτε στον χώρο της υγείας.
Παράλληλα, ποσοστό 7,4% απάντησε ότι θέλει να εργαστεί σε μεγάλη ελληνική επιχείρηση, καταγράφοντας υποχώρηση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με την έρευνα του 2021, όπου το ποσοστό αυτό ανερχόταν σε 17%.
Η δεύτερη έρευνα, με θέμα «θα προσλάμβανα αν», στην οποία συμμετείχαν συμμετείχαν 125 επιχειρήσεις, διενεργήθηκε την ίδια χρονική περίοδο με την προηγούμενη έρευνα.

Όπως προκύπτει από τα ευρήματά της, το 84% δηλώνει ότι θα προχωρήσει σε προσλήψεις τους επόμενους 12 μήνες.
Οι τομείς που θα γίνουν οι προσλήψεις είναι η πληροφορική (43%), οι πωλήσεις και Business Development (36,8%) και engineering εκτός πληροφορικής (28%), ενώ ακολουθούν γενικότερα θέματα διοίκησης και άλλες θέσεις.
Από τις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα, το 70% δηλώνει ότι ενδιαφέρεται να προσλάβει Έλληνες από το εξωτερικό και, από αυτούς, το 61% έχει ήδη προσλάβει Έλληνες από το εξωτερικό και, μάλιστα, θεωρεί ότι αυτή η πρόσληψη είχε σημαντικά οφέλη.
Επιπλέον, το 70% των επιχειρήσεων σημειώνει ότι προσφέρει κίνητρα τα οποία μπορούν να συμβάλουν στον επαναπατρισμό των Ελλήνων.

Η τρίτη έρευνα, η οποία ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2024 και είναι σε εξέλιξη, αφορά την εποχή, μετά την επιστροφή.Έως τώρα, έχουν συμμετάσχει περίπου 100 άτομα, το 48% ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 35-44 ετών, το 75% έχει ζήσει πάνω από έξι χρόνια στο εξωτερικό και το 80% διαθέτει μεταπτυχιακούς τίτλους.

Με βάση την έρευνα, ποσοστό 58% όσων επαναπατρίστηκαν είναι σε μισθωτή εργασία και το 32% ασκεί ελεύθερο επάγγελμα ή είναι επιχειρηματίας.
Οι τομείς απασχόλησης είναι ενδεικτικοί των ευκαιριών που υπάρχουν, αυτήν τη στιγμή, στη χώρα, ξεκινώντας από τον χώρο των συμβουλευτικών υπηρεσιών, που συγκεντρώνει 19,5%, ακολουθούν η τεχνολογία, η υγεία, η ενέργεια, οι κατασκευές και η βαριά βιομηχανία.

Σε ερώτηση σχετικά με τους κυριότερους λόγους επιστροφής, οι συμμετέχοντες στην έρευνα απάντησαν ότι ο πρώτος λόγος είναι η επιθυμία τους να ζήσουν στην πατρίδα τους, η επανένωση με τους γονείς τους, το κλίμα, οι ανθρώπινες σχέσεις και μία πρόταση συνεργασίας από εταιρία, κυρίως συναισθηματικά κίνητρα.

Τα μεγαλύτερα εμπόδια που καθυστέρησαν την απόφασή τους να επιστρέψουν στην Ελλάδα είναι οι χαμηλότεροι μισθοί, η έλλειψη αντίστοιχης θέσης εργασίας και οι χειρότερες συνθήκες εργασίας.

Οι σημαντικότερες δυσκολίες, κατά τη διάρκεια προετοιμασίας της επιστροφής τους, ήταν η ανεπάρκεια ενημέρωσης από τις κρατικές υπηρεσίες της Ελλάδος (54%), η συγκέντρωση δικαιολογητικών (52%) και η εξασφάλιση στέγης (37%).
Τα σημαντικότερα κίνητρα που αξιοποίησαν είναι τα φορολογικά κίνητρα (40%) και τα κίνητρα που δόθηκαν από τις επιχειρήσεις (50%).
Οι σημαντικότερες προκλήσεις τις οποίες αντιμετώπισαν, μετά την επιστροφή τους, είναι η γραφειοκρατία (31%) και η εταιρική κουλτούρα στους χώρους εργασίας (29%).Τέλος, όταν κλήθηκαν να βαθμολογήσουν τη χώρα στους τομείς της οικονομίας, της εκπαίδευσης, της υγείας, της ψηφιακής διακυβέρνησης και το γενικότερο επίπεδο διαβίωσης, οι αξιολογήσεις ήταν μέτριο προς το καλό.

Ταυτόχρονα, ο κ. Κεσεντές παρουσίασε εκτενώς το εύρος των δραστηριοτήτων της πρωτοβουλίας BrainReGain.Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «ενώσαμε τις δυνάμεις μας για δύο σκοπούς. Πρώτον να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε διαύλους επικοινωνίας και να καλλιεργήσουμε αυτές τις σχέσεις μεταξύ της πατρίδας και του παγκόσμιου ελληνισμού. Ο δεύτερος στόχος είναι να συμβάλουμε στη δημιουργία συνθηκών για επιστροφή της γενιάς των brain drainers, δηλαδή των ανθρώπων που αναγκάστηκαν να φύγουν από τη χώρα την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Η Συμμαχία μας σήμερα αποτελείται από 48 κορυφαίες επιχειρήσεις από όλους σχεδόν τους κλάδους της οικονομίας. Παράλληλα, έχουμε 88 μέντορες, ανώτατα στελέχη των επιχειρήσεων και διατηρούμε στενούς δεσμούς με περίπου 100.000 Έλληνες του εξωτερικού και αυτό προσπαθούμε να το διευρύνουμε συνέχεια.

Η στρατηγική μας για τον επαναπατρισμό των Ελλήνων στηρίζεται σε πέντε πυλώνες, ο πρώτος είναι η διάγνωση, ο δεύτερος είναι η διερεύνηση λύσεων και απαντήσεων, ο τρίτος η προσέλκυση υποψηφίων, ο τέταρτος η ενεργή υποστήριξη των υποψηφίων και ο πέμπτος είναι η επεξεργασία πολιτικών.
Στον πρώτο πυλώνα, που ουσιαστικά είναι και η πηγή για όλα τα υπόλοιπα, διενεργούμε μία σειρά από έρευνες, για να κατανοήσουμε το φαινόμενο του brain drain, ποιες είναι οι προσδοκίες, τα εμπόδια, ποιες είναι οι επιθυμίες των ανθρώπων που είναι στο εξωτερικό, υπό ποιες συνθήκες θα επέστρεφαν, πώς τους αντιμετωπίζει η ελληνική αγορά και παρόμοια ερωτήματα.

Στον δεύτερο πυλώνα, που είναι η αναζήτηση λύσεων και απαντήσεων, βασικό μας εργαλείο είναι το Greece Country Highlights, ένα ενημερωτικό δελτίο, στο οποίο έχουν ενσωματωθεί όλες οι θετικές εξελίξεις οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα, όπως είναι η αλλαγή του οικονομικού κλίματος, οι μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία του κράτους, τα κίνητρα επαναπατρισμού, τα εργαλεία ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας κλπ.

Στο τέλος Μαρτίου με αρχές Απριλίου 2024, προγραμματίζουμε την αναθεωρημένη επανέκδοσή του και φιλοδοξούμε να φτάσει στα χέρια των Ελλήνων που ζουν εκτός της Ελλάδας.

Δεύτερο εργαλείο στη φαρέτρα μας είναι η πλατφόρμα Jobs in Greece. Πρόκειται για μία πλατφόρμα εύρεσης εργασίας και λειτουργεί εντελώς δωρεάν στο portal της πρωτοβουλίας μας. Προσφέρεται η δυνατότητα οποιαδήποτε επιχείρηση επιθυμεί, ανεξάρτητα αν είναι μέλος ή όχι, να αναρτήσει αγγελίες, εμείς προωθούμε αυτές τις αγγελίες με καμπάνιες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανά τον κόσμο και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν τα βιογραφικά τους απευθείας στις εταιρίες, που έχουν αναρτήσει τις αγγελίες, χωρίς τη δική μας διαμεσολάβηση.

Μέχρι στιγμής, την υπηρεσία αυτή την έχουν αξιοποιήσει πάνω από 100 εταιρίες, αναρτώντας περισσότερες από 350 αγγελίες. Η επισκεψιμότητα, που είναι το μέτρο της επιτυχίας αυτού του εγχειρήματος, έχει ξεπεράσει τα 100.000 page views.

Στον τρίτο πυλώνα, που είναι η προσέλκυση και αναζήτηση των υποψηφίων, σχεδιάζουμε δομημένες καμπάνιες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γεωγραφικά στοχευμένες. Δηλαδή, “τρέχουμε” καμπάνιες σε χώρες που υπάρχει συγκέντρωση Ελλήνων του εξωτερικού. Επίσης, διοργανώνουμε εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ώστε να εκπέμψουμε αυτό το θετικό μήνυμα της αλλαγής που έχει επέλθει στη χώρα μας.

Ο τέταρτος άξονας, που είναι η ενεργητική υποστήριξη των υποψηφίων, καλύπτεται από την υπηρεσία Brain Regain Mentoring, μία υπηρεσία όπου ο κάθε ενδιαφερόμενος Έλληνας του εξωτερικού υποβάλλει ένα αίτημα και εμείς με τη σειρά μας αναθέτουμε τον υποψήφιο σε έναν μέντορα, ο οποίος είναι ανώτατο στέλεχος σε κάποια εταιρία-μέλος μας.

Η αποστολή του μέντορα είναι να καθοδηγήσει τον υποψήφιο, ώστε να τον ενημερώσει για τις εξελίξεις στην ελληνική οικονομία, να τον βοηθήσει να αποκτήσει ξανά τη δικτύωσή του στην ελληνική αγορά εργασίας, να τον καθοδηγήσει στην αναζήτηση ευκαιριών, που ενδεχομένως υπάρχουν και, τέλος, να τον βοηθήσει και στη διαδικασία επιστροφής.

Έως τώρα, έχουμε δεχτεί 670 αιτήσεις, εκ των οποίων 109 έχουν ανατεθεί σε μέντορες.
Τέλος, όσον αφορά στον πυλώνα της επεξεργασίας πολιτικών, έχουμε συγκροτήσει μία ειδική ομάδα από στελέχη των μελών μας, με στόχο να επεξεργαστούμε εφαρμόσιμες πολιτικές, τις οποίες θα διαβουλευτούμε τόσο με την Πολιτεία όσο και με τον επιχειρηματικό κόσμο».

Μιλώντας στην εκδήλωση, ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, δήλωσε ότι στον τομέα της πληροφορικής στην Ελλάδα λείπουν πάνω από 8.000 άτομα. Ο κ. Παπαστεργίου τόνισε την ανάγκη να επαναπατριστούν οι Έλληνες του εξωτερικού, καθώς, όπως είπε, η Ελλάδα χτίζεται από νέους ανθρώπους, ενώ υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση δημιουργεί τις συνθήκες για τη διαμόρφωση του κατάλληλου περιβάλλοντος και με τη συμβολή της τεχνολογίας. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «οι νέοι, για να επιστρέψουν στην Ελλάδα, εκτός από μία καλοπληρωμένη δουλειά, θέλουν και ένα καινούργιο ελληνικό δημόσιο, μία νέα Ελλάδα, στην οποία θα υπάρχει εμπιστοσύνη, αξιοπιστία και λογοδοσία».

Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Κώτσηρας,  σχολίασε ότι η χώρα μπαίνει σε τροχιά ανάπτυξης, σταθερότητας, μεγαλύτερης αξιοκρατίας και διαφάνειας και η ψηφιοποίηση του κράτους είναι σε εξέλιξη, ενώ η κυβέρνηση ασχολείται με σύγχρονες θεματικές, όπως είναι η στέγη και η οικογένεια.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Κώτσηρας προσέθεσε ότι στο υπουργείο έχει εκπονηθεί μία εθνική στρατηγική που αφορά στον απόδημο ελληνισμό και η προσπάθεια που γίνεται έχει οριζόντια χαρακτηριστικά. «Η κυβέρνηση έχει δείξει ότι επενδύει σε αυτήν τη γενιά, είναι ένα πολύ σημαντικό ανθρώπινο κεφάλαιο για τη χώρα μας, το οποίο δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε» συμπλήρωσε ο υφυπουργός Εξωτερικών.

Στη συνέχεια, ακολούθησε πάνελ συζήτησης, με θέμα «Προσελκύοντας & διατηρώντας στελέχη υψηλής εξειδίκευσης στην Ελλάδα», στο οποίο εκπρόσωποι επιχειρήσεων και της Πολιτείας μίλησαν για τις στρατηγικές και την αξία πρόσληψης Ελλήνων του εξωτερικού και του διεθνούς ταλέντου για την ανάπτυξη της χώρας και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.

Ο Γιάννης Παπαχρήστου, CEO του ομίλου ANT1 και μέλος του ΔΣ της πρωτοβουλίας BrainReGain, χαρακτήρισε ως ευκαιρία τον επαναπατρισμό των Ελλήνων του εξωτερικού, οι οποίοι είναι εφοδιασμένοι με καλές πρακτικές άλλων χωρών, έχουν διευρυμένη οπτική γωνία και διαθέτουν τεχνογνωσία.

Ο Αριστοτέλης Παντελιάδης, President & CEO METRO ΑΕΒΕ, δήλωσε – μεταξύ άλλων – ότι, για να προσελκύσει η χώρα τους Έλληνες του εξωτερικού, πρέπει να ενισχυθούν οι μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς αυτές θα προσφέρουν την ποικιλία των θέσεων εργασίας που αναζητούν οι Έλληνες που κάνουν καριέρα στο εξωτερικό, αυτές θα δώσουν την ευκαιρία ανόδου, αλλά και υψηλότερες αμοιβές. Από την πλευρά τους και οι επιχειρήσεις πρέπει να προσαρμοστούν σε μία πιο μοντέρνα πραγματικότητα. Όπως εξήγησε, αυτό σημαίνει ότι θέλουμε ένα πιο ευέλικτο περιβάλλον εργασίας.

Ο Αλέξανδρος Πατεράκης, Deputy CEO της ΔΕΗ ΑΕ, έκανε λόγο για έλλειψη δεξιοτήτων στην ελληνική αγορά εργασίας.

Ο Κυριάκος Σαμπατακάκης, CEO της Accenture, τόνισε ότι, τα τελευταία τρία χρόνια, η εταιρία έχει προσελκύσει περίπου 40 στελέχη από το εξωτερικό και υπάρχει μία δυναμική, η οποία εκτιμά ότι θα συνεχιστεί.

Ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, δήλωσε ότι, λόγω της θεαματικής αλλαγής που συντελέστηκε στην Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια, άλλαξε ο χαρακτήρας αυτών των πρωτοβουλιών, οι οποίες επικεντρώνονται πλέον στο πώς αξιοποιούμε το ταλέντο το οποίο επιστρέφει στη χώρα μας.

Η υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Δόμνα Μιχαηλίδου, αναφέρθηκε στις θετικές εξελίξεις που μπορούν να συμβάλουν στον επαναπατρισμό των Ελλήνων, όπως είναι, για παράδειγμα, οι μισθοί, τα φορολογικά κίνητρα και οι ελαφρύνσεις, οι άμεσες ξένες επενδύσεις, οι πρωτοβουλίες για εναρμόνιση μεταξύ της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής, καθώς και οι υπηρεσίες για τα παιδιά ή για τα μεγαλύτερα ηλικιακά άτομα κλπ.

Στο επόμενο πάνελ, με θέμα «Μετά την επιστροφή», επαναπατρισθέντες Έλληνες και Ελληνίδες, η Γεωργία Μόσχοβου, η Ελένη Πετροπούλου και ο Δημήτρης Ψαρράς, συζήτησαν για τις προκλήσεις της επιστροφής, τις ευκαιρίες και τη ζωή στην Ελλάδα, ενώ η Δήμητρα Δασκαλάκη, ΓΔ Οργανωσιακής Ανάπτυξης και Επικοινωνίας της METRO AEBE και μέντορας της πρωτοβουλίας BrainReGain, ανέλυσε διεξοδικά τον ρόλο του μέντορα.

Ο διοικητής της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), Σπύρος Πρωτοψάλτης, δήλωσε ότι αξίζει τον κόπο να γυρίσει κάποιος στην Ελλάδα όχι μόνο γιατί είναι η πατρίδα του, αλλά γιατί κάνει βήματα προόδου, παρουσιάζει μία ισχυρή δυναμική στην οικονομία, προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης και γίνεται και πιο αξιοκρατική.

Η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, υπογράμμισε ότι έχει βελτιωθεί σημαντικά η καθημερινότητα όλων των πολιτών που ζουν στην Ελλάδα και όσων επιλέξουν να επιστρέψουν σε αυτήν.

Ειδικότερα, η κ. Ζαχαράκη απαρίθμησε ορισμένες από τις πρωτοβουλίες, οι οποίες έχουν αναληφθεί και είναι οι ακόλουθες:
– Αυξήθηκαν τα voucher για τους βρεφονηπιακούς σταθμούς και τα σχολικά γεύματα.
– Διπλασιάστηκαν τα Πρότυπα και τα Πειραματικά Σχολεία.
– Αυξάνεται ο αριθμός των γιατρών στα νοσοκομεία και ανακαινίζονται δημόσια νοσοκομεία με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
– Επεκτάθηκε η άδεια μητρότητας στον ιδιωτικό τομέα, στις αυτοαπασχολούμενες και στις αγρότισσες, με δικαίωμα μεταβίβασης έως επτά μήνες προς τον πατέρα.
– Εκπονείται εθνικό σχέδιο δράσης για το δημογραφικό.
– Υλοποιούνται δράσεις για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης.
Την εκδήλωση παρουσίασε ο δημοσιογράφος, Παύλος Τσίμας.

Γ.Μπ.