Τυχοδιώκτες, παράσιτα, οπορτουνιστές, λιποτάκτες, γραφειοκράτες, μάγοι, ιερείς, φυσιοδίφες, ιδεαλιστές, ερημίτες, αλλά και μία νεαρή Βερολινέζα, διασταυρώνονται με έναν πρώην αντιστασιακό, εκτοπισμένο στα ναζιστικά στρατόπεδα, που συνεχίζει τον αγώνα ενάντια στη βαρβαρότητα, υπερασπιζόμενος αυτή τη φορά τους ελέφαντες που αφανίζονται ανελέητα από αποικιοκράτες, ιθαγενείς και αυτονομιστές στη Μαύρη Αφρική.
Πρόκειται για την υπόθεση του πρώτου «οικολογικού» μυθιστορήματος του Ρομάν Γκαρύ, με το οποίο άρχισε να καταξιώνεται, καθώς κατέκτησε το 1956 το Βραβείο Γκονκούρ, ένα από τα σημαντικότερα βραβεία της γαλλικής λογοτεχνίας. «Οι ρίζες του ουρανού» μεταφράστηκαν για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα και παρουσιάζονται σήμερα στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο εκδήλωσης για το έργο του Γάλλου συγγραφέα.
«Υπάρχουν πολλά ακόμα βιβλία του που δεν έχουν μεταφραστεί, αλλά ο λόγος που θέλουμε να βγάλουμε όσα περισσότερα δικά του έργα μπορούμε, είναι γιατί συνδυάζει την πολύ καλή και μεγάλη λογοτεχνία, με μία ματιά κοινωνικής και πολιτικής κριτικής που θεωρούμε ότι καθίσταται ξανά πολύ επίκαιρη» δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων εκ μέρους των εκδόσεων Οκτάνα, η Χρύσα Μωυσίδου. Όπως υπογραμμίζει, νωρίτερα είχαν εκδώσει το βιβλίο «Λευκός σκύλος» και θα συνεχίζουν να βγάζουν το έργο του Γκαρύ, που «δεν ευτύχησε πολύ στα ελληνικά» όπως χαρακτηριστικά λέει.
Για τον μικρό εκδοτικό οίκο της Θεσσαλονίκης, που ανέλαβε την έκδοση του συγκεκριμένου πολυσέλιδου βιβλίου, επρόκειτο για ένα μεγάλο εγχείρημα, για το οποίο είχε επιχορήγηση από το Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού. «Αυτό υπογραμμίζει και τη σημασία της Γαλλίας για την έκδοση του συγκεκριμένου έργου στα ελληνικά, αλλά και την αναγνώριση ότι έγινε μία πολύ καλή μετάφραση από την Ευγενία Γραμματικοπούλου» συμπληρώνει η κ. Μωυσίδου.
Η δόξα και η «απάτη» του Ρομάν Γκαρύ
Το ευρύ κοινό είναι πιθανόν να γνωρίζει τον Ρομάν Γκαρύ από κινηματογραφικές διασκευές των μυθιστορημάτων του, όπως «Η υπόσχεση της αυγής», που έγινε πρόσφατα με τη Σαρλότ Γκενσμπούρ και είχε γίνει προηγουμένως από τον Ζιλ Ντασέν, με τη Μελίνα Μερκούρη, αλλά και «Η ζωή μπροστά σου» με τη Σιμόν Σινιορέ, που έγινε επίσης πρόσφατα με τη Σοφία Λόρεν.
«Ήταν ένας συγγραφέας που γνώρισε εγκαίρως πολλή δόξα, ήταν αναγνωρίσιμος, αλλά δεν επαναπαύθηκε ποτέ στις δάφνες όσων είχε καταφέρει» αναφέρει η μεταφράστρια του βιβλίου και επίκουρη καθηγήτρια στο ΑΠΘ Ευγενία Γραμματικοπούλου και εξηγεί: «Πολλοί συγγραφείς, εφόσον μία σφραγίδα τους πιάσει στο κοινό, γράφουν και ξαναγράφουν με παραλλαγές το ίδιο έργο, χωρίς να σημαίνει ότι είναι κακοί συγγραφείς, αλλά ολισθαίνουν σε μία σχετική στατικότητα. Ο Γκαρύ λοιπόν, ακριβώς επειδή είχε αυτήν την αγωνία, δεν δημιούργησε ένα αναγνωρίσιμο στυλ και μάλιστα, από ένα σημείο και ύστερα, άρχισε να γράφει και με ψευδώνυμο».
Όπως αναφέρει η κ. Γραμματικοπούλου, τα τελευταία χρόνια της ζωής του, η αφιέρωσή του στο γράψιμο ήταν ιλιγγιώδης. «Σχεδόν έπαθε εξάντληση από τη γραφή, έβγαζε για 7-8 χρόνια περίπου ένα βιβλίο τον χρόνο, με διαφορετικά ονόματα, το δικό του και το ψευδώνυμο Αμίλ Αζάρ. Έτσι, μπόρεσε και κέρδισε για δεύτερη φορά το Βραβείο Γκονκούρ, καταπατώντας τον κανονισμό. Όμως έτσι απέδειξε στους κριτικούς και το κοινό ότι δεν ήταν ένας ξοφλημένος συγγραφέας. Μάλιστα, όχι μόνο ξεγέλασε την επιτροπή, αλλά κατάφερε πραγματικά να φτιάξει ένα διαφορετικό ύφος συγγραφέα, σαν να διαχωρίστηκε τελείως από το δικό του κομμάτι» λέει η μεταφράστρια. Την «απάτη», αποκάλυψε μετά το θάνατο του Γκαρύ, ο εκδότης του Γκαλιμάρ.
Μία θεατρική παράσταση ήταν η αφορμή για τη «γνωριμία» με τον συγγραφέα
Συναρπαστικό, τρυφερό, επίκαιρο και πολύ ουσιαστικό, χαρακτηρίζει τον Ρομάν Γκαρύ η κ. Γραμματικοπούλου, η οποία -όπως λέει, γοητεύεται από το γεγονός ότι ο συγγραφέας είχε «αλλεργία» στα στατικά πράγματα. «Κινητοποιημένος πάντοτε από μία φοβερή περιέργεια, έχει γράψει για πάρα πολλά, διαφορετικά μέρη του πλανήτη, είδη ύπαρξης, πολιτικές καταστάσεις και ανατροπές, κρίσιμες στιγμές που σφράγισαν τον 20ο αιώνα. Επινοεί πολύ ετερόκλητους χαρακτήρες και καταφέρνει με ένα φαντασμαγορικό τρόπο να μπαίνει στο πετσί τους, πάντοτε έχοντας να πει κάτι πολύ ουσιαστικό και χωρίς να παρασύρεται από μόδες, αντιλήψεις και ιδεολογίες του συρμού» σημειώνει.
Μελετώντας για χρόνια το έργο του και συμμετέχοντας στο μεγάλο αφιέρωμα που έκανε το Books’ Journal στον Γκαρύ, στο τεύχος του Οκτωβρίου, έχει να προσθέσει τη «φοβερή κοινωνική και πολιτική διορατικότητα» που διέθετε. «Ποτέ όμως δεν κάνει κήρυγμα, δεν κουνάει το δάχτυλο, δηλαδή αν μιλάμε με τηλεοπτική ορολογία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάνει με την κάμερα zoom out για να δει την ευρύτερη εικόνα μιας κατάστασης. Δεν ταυτίζεται δηλαδή με συγκεκριμένες ομάδες ή συμφέροντα, είναι πολύ ακέραιος στη ματιά του» υπογραμμίζει.
Η Ευγενία Γραμματικοπούλου έχει σπουδάσει γαλλική φιλολογία, αλλά ο Γκαρύ δεν ήταν από τους συγγραφείς που διδάχθηκε στο πανεπιστήμιο. Όπως αποκαλύπτει, άρχισε να τον αναζητά μετά από τη θεατρική παράσταση της Άννας Βαγενά «Η ζωή μπροστά σου», που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημά του και έχει να κάνει με την ιστορία μίας ηλικιωμένης πόρνης στο Παρίσι, που κρατά τα παιδιά άλλων γυναικών που εκδίδονται, προκειμένου να μην τα πάρει η πρόνοια. «Εκείνη την περίοδο “ διψούσα” να βρω δελεαστικά κείμενα που να μπορούν να τραβήξουν το ενδιαφέρον των παιδιών και όντως ενθουσιάστηκαν μαζί του. Στη συνέχεια άρχισα κι εγώ να διαβάσω το ένα βιβλίο του μετά το άλλο» λέει.
Η εκδήλωση για το έργο του Ρομάν Γκαρύ θα γίνει στις 19:00, στην αίθουσα Allatini-Dassault του Γαλλικού Ινστιτούτου. Το βραβευμένο μυθιστόρημα θα παρουσιάσει ο συγγραφέας και ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ Πέτρος Μαρτινίδης και ο νομικός και πολιτικός επιστήμονας Στράτος Αμπατζής. Τη συζήτηση θα συντονίσει η μεταφράστρια, Ευγενία Γραμματικοπούλου, ενώ αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει η ηθοποιός Ελίνα Ρίζου.
Βαρβάρα Καζαντζίδου
