Αυξάνονται και πληθύνονται οι νεοφυείς επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στον χώρο της δημιουργικής Τεχνητής Νοημοσύνης* στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Την ίδια ώρα πάντως, τεχνολογικοί και ενεργειακοί κολοσσοί της Ευρώπης, αλλά και αυτοκινητοβιομηχανίες και εταιρείες λιανεμπορίου, «κοιτάζουν» εκτός των συνόρων της ΕΕ και ιδίως στις ΗΠΑ, όταν αναζητούν λύσεις Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), για να βελτιστοποιήσουν τις διαδικασίες τους και να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους. Στο σκηνικό αυτό, η ΕΕ θέλει να δημιουργήσει τους δικούς της «πρωταθλητές» στον τομέα της ΤΝ και να ρίξει στην παγκόσμια αγορά ανταγωνιστικές λύσεις τεχνολογίας «made in Europe». Για αυτό και επενδύει δισεκατομμύρια ευρώ στον αγώνα δρόμου για την ανάπτυξη -επί ευρωπαϊκού εδάφους- λύσεων και εφαρμογών, οι οποίες εδράζονται στην πολλά υποσχόμενη τεχνολογία της δημιουργικής ΤΝ, που «γέννησε» -μεταξύ άλλων- το ChatGPT. Τα παραπάνω προκύπτουν από διαδικτυακή ομιλία, σε επιστημονικό συνέδριο στη Θεσσαλονίκη, της Cecile Huet, επικεφαλής της Μονάδας Ρομποτικής & Καινοτομίας και Αριστείας στην Τεχνητή Νοημοσύνη (Unit Robotics & AI Excellence and Innovation, DG Connect) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Αναλυτικότερα, μιλώντας στο 5ο συμπόσιο μελλοντολογίας της ΤΝ, που διοργανώνει η Διεθνής Ακαδημία Διδακτορικών Σπουδών στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AIDA), η κα Huet επισήμανε ότι, βάσει στοιχείων του Ιανουαρίου 2024, οι νεοφυείς επιχειρήσεις (startups), που αναπτύσσουν λύσεις στον χώρο της δημιουργικής ΤΝ ανέρχονταν τότε σε 669 και αντιστοιχούσαν σε περίπου 10% του συνόλου των 6.336 startups, οι οποίες δραστηριοποιούνταν γενικά στον χώρο της Τεχνητής Νοημοσύνης. «Τα στοιχεία αυτά είναι έξι μηνών και είμαι βέβαιη πως οι αριθμοί είναι ήδη μεγαλύτεροι» παρατήρησε η κα Huet, προσθέτοντας ότι το ένα τρίτο των 669 αυτών startups αναπτύσσουν σήμερα μοντέλα δημιουργικής ΤΝ. Eπιδιώκοντας να στηρίξει τις ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις στον συγκεκριμένο τομέα αιχμής, η ΕΕ έχει μεταξύ άλλων ενεργοποιήσει την εν εξελίξει διαγωνιστική διαδικασία «Large AI Grand Challenge», η οποία «προκάλεσε» startups από όλη την ΕΕ να αναπτύξουν καινοτόμα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα (LLMs). Στην πρόκληση ανταποκρίθηκαν 94 startups από 22 κράτη-μέλη και συνδεδεμένες χώρες, με τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία να έχουν τις περισσότερες συμμετοχές (14 και από 10 αντίστοιχα).
Βλέπουν τα οφέλη και αναζητούν εργαλεία (και) εκτός ΕΕ
Στο μεταξύ, η δημιουργική ΤΝ έχει ήδη μπει στις διαδικασίες των μεγάλων επιχειρήσεων στην ΕΕ, οι οποίες όμως αναζητούν εκτός Ευρώπης τα απαραίτητα εργαλεία, ενώ επενδύουν στη GenAI και εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων. Για παράδειγμα, η γερμανική SAP έχει μεταξύ άλλων επενδύσει στην αμερικανική startup δημιουργικής ΤΝ «Anthropic» και στην καναδική «Cohere». Ο ιταλικός ενεργειακός κολοσσός της EΝΕL χρησιμοποιεί τα αμερικανικά συστήματα «C3 AI Suite» και «Amazon Bedrock» για λειτουργίες που σχετίζονται με τα δεδομένα ενεργειακής κατανάλωσης και τη βελτίωση της παραγωγικότητας. Η ολλανδική PHILIPS χρησιμοποιεί επίσης το «Amazon Bedrock», ενώ η γαλλική TΟTAL ENERGY αναπτύσσει εργαλεία όπως το «Solar Mapper» χρησιμοποιώντας το «Google Cloud». Αντίστοιχες κινήσεις έχουν κάνει, σύμφωνα με την παρουσίαση της κας Huet, ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες όπως oι VOLKSWAGEN και MERCEDES, τεχνολογικές επιχειρήσεις όπως η SIEMENS μεγάλες λιανεμπορικές αλυσίδες της Ευρώπης όπως οι CARREFOUR και ΙΚΕΑ.
Οι ΗΠΑ κυριαρχούν σήμερα στο παγκόσμιο τοπίο της δημιουργικής ΤΝ, πραγματοποιώντας ιδιωτικές επενδύσεις πολύ υψηλότερες από ό,τι οι υπόλοιπες χώρες. Την ίδια στιγμή, οι βασικές αδυναμίες του οικοσυστήματος δημιουργικής ΤΝ στην ΕΕ είναι, κατά την κα Huet, τέσσερις: οι περιορισμένες επενδύσεις από πλευράς κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών και μεγάλων επιχειρήσεων, η υπερβολική εξάρτηση από την υπολογιστική ισχύ του αμερικανικού cloud, o κατακερματισμός των ποιοτικών πακέτων δεδομένων (datasets) και η έλλειψη επαρκών δεξιοτήτων και εμπειρογνωμοσύνης. Παρόλα αυτά, οι βασικοί τομείς δραστηριότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας σταδιακά υιοθετούν τη δημιουργική ΤΝ, έστω με ρυθμό βραδύτερο από ό,τι οι ΗΠΑ, βλέποντας τα μεγάλα πιθανά οφέλη. Ενδεικτικό είναι ότι η πιθανή αύξηση του περιθωρίου λειτουργικού κέρδους, χάρη στην GenAI, υπολογίζεται σε 19,4% στον τομέα του λογισμικού, περίπου στο 14% στη διασκέδαση, 13% στις τηλεπικοινωνίες, γύρω στο 10% στη φιλοξενία και τον τουρισμό και περίπου ίσο ποσοστό στη φαρμακοβιομηχανία, τις νομικές και επαγγελματικές υπηρεσίες και την ιδιωτική υγειονομική περίθαλψη.
Τι πράττει η ΕΕ
«Η νέα αυτή τεχνολογία απαιτεί υψηλές επενδύσεις και αυτό πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψη και να αντιδράσουμε» υπογράμμισε η κα Huet, η οποία παρουσίασε αναλυτικά το πλέγμα χρηματοδοτικών και άλλων δράσεων που έχει δρομολογήσει η ΕΕ, μεταξύ άλλων με το «AI Innovation Package», ύψους 4 δισ. ευρώ. Στόχοι της ΕΕ είναι να «σπρώξει» σε πιο γόνιμο έδαφος τα λεγόμενα «εργοστάσια Τεχνητής Νοημοσύνης» της ενωμένης Ευρώπης (AI Factories), ήτοι τα δυναμικά της συνεργατικά οικοσυστήματα, στα οποία συνυπάρχουν η απαραίτητη υπολογιστική ισχύς, τα δεδομένα και το ανθρώπινο ταλέντο για τη δημιουργία μοντέλων δημιουργικής ΤΝ. Καίριος είναι επίσης ο ρόλος του Γραφείου Τεχνητής Νοημοσύνης της ΕΕ, το οποίο θεωρείται φορέας-«κλειδί» για την εφαρμογή της Πράξης για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act), ενώ εκτιμάται ότι μπορεί να τοποθετήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ηγετική θέση στην παγκόσμια συζήτηση γύρω από το «AI for good» (Τεχνητή Νοημοσύνη για το καλό) και να λειτουργήσει ως κέντρο εμπειρογνωμοσύνης.
Στόχος για την ΕΕ, η οποία αξιοποιεί προς αυτή την κατεύθυνση και πόρους του προγράμματος «Horizon», είναι η έρευνα να βγει από το εργαστήριο και να μπει στην αγορά. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται, κατά την κα Huet, η πρωτοβουλία «GenAI4EU», η οποία αποσκοπεί στην ανάπτυξη αναδυόμενων εφαρμογών (apps) στα 14 βιομηχανικά οικοσυστήματα της Ευρώπης (πχ, ρομποτική, υγεία, βιοτεχνολογία, μεταποίηση, αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής, εικονικοί κόσμοι), καθώς και στον δημόσιο τομέα. Η Επιτροπή συστήνει επίσης, με ορισμένα κράτη- μέλη, δύο κοινοπραξίες ευρωπαϊκής ψηφιακής υποδομής (EDIC): πρώτον, τη «Συμμαχία για τις Γλωσσικές Τεχνολογίες» (ALT-EDIC), που αποσκοπεί στην ανάπτυξη κοινής ευρωπαϊκής υποδομής για την αντιμετώπιση της έλλειψης γλωσσικών δεδομένων για την εκπαίδευση λύσεων ΤΝ, καθώς και για την προάσπιση της γλωσσικής πολυμορφίας και του πολιτιστικού πλούτου της Ευρώπης. Τούτο θα στηρίξει την ανάπτυξη ευρωπαϊκών γλωσσικών μοντέλων μεγάλης κλίμακας. Και, δεύτερον, την EDIC «CitiVERSE», στο πλαίσιο της οποίας θα εφαρμοστούν υπερσύγχρονα εργαλεία ΤΝ για την ανάπτυξη και την ενίσχυση τοπικών ψηφιακών δίδυμων (digital twins) για έξυπνες κοινότητες, βοηθώντας π.χ. τις πόλεις να διαχειριστούν καλύτερα κυκλοφοριακό και απόβλητα. Η κα Huet αναφέρθηκε, τέλος, στη δημιουργία Δικτύου Κέντρων Αριστείας για την ΤΝ στην ΕΕ. Όπως είπε, στον στόχο έχουν ήδη κατευθυνθεί χρηματοδοτήσεις ύψους 100 εκατ. ευρώ για εννέα πρότζεκτ, ενώ μετέχουν 200 οργανισμοί, κινητοποιήθηκαν 300 διασυνδεμένοι εταίροι και ισάριθμες ερευνητικές ομάδες και πάνω από 1400 ανεξάρτητοι ερευνητές και έχουν γίνει περισσότερες από 2000 επιστημονικές εργασίες και δημοσιεύσεις._
Αλεξάνδρα Γούτα
*Η Δημιουργική ή Γεννητική Τεχνητή Νοημοσύνη (GenAI) έχει σχεδιαστεί για να παράγει νέο περιεχόμενο με τη μορφή γραπτού κειμένου, ήχου, εικόνων ή βίντεο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ChatGPT, αλλά και τα DALL-E, MidJourney και Stable Diffusion.
