του απεσταλμένου μας Μ.Κεφαλογιάννη
Σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες όσον αφορά την αντιμετώπιση του καρκίνου καταγράφονται στα πιο πρόσφατα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο 5ο Ευρωπαϊκό Forum για τον καρκίνο , στις Βρυξέλλες.
«Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι έχει να κάνει με τα χρήματα που διατίθενται από τις χώρες αυτές για τις καινοτόμες θεραπείες. Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Παίζουν ρόλο κι αλλά πράγματα. Βλέπουμε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά και μεγάλες διάφορες στην πρόσβαση στα καινοτόμα φάρμακα. Στη Σλοβακία η πρόσβαση είναι 19%, στην Ουγγαρία είναι 40 %, στην Πολωνία 50% και στην Τσεχία 64% . Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες αλλά και άλλες προτεραιότητες σε μια χώρα, που δικαιολογούν αυτές τις μεγάλες διαφορές», επισημάνει μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο Thomas Hofmarcher επικεφαλής της έρευνας στο Swedish Institute of Health Economics.
Ο ίδιος αναφέρει μιλώντας στον Μιχάλη Κεφαλογιάννη πως πάνω από 100 νέα φάρμακα είναι διαθέσιμα στην ΕΕ κατά του καρκίνου τα τελευταία 10 χρόνια. «Εντυπωσιακή πρόοδος, καθώς είναι τα περισσότερα αντικαρκινικά φάρμακα που έχουν παραχθεί σε σύγκριση με όλες τις προηγούμενες δεκαετίες», επισημαίνει και προσθέτει πως «η πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στις καινοτόμες αυτές θεραπείες, κυμαίνεται στον μέσο όρο της Ευρώπης. 50% με 60% των φαρμάκων είναι διαθέσιμα στους Έλληνες ασθενείς σήμερα».
Ο καρκίνος δεν είναι πλέον μια νόσος που σχετίζεται άμεσα με τον θάνατο, εξηγεί, τονίζοντας πως υπάρχει μεγάλη πρόοδος που συνδέεται με την επιβίωση. «20 εκατομμύρια άνθρωποι με καρκίνο έχουν επιβιώσει στην Ευρώπη και αυξάνει συνεχώς ο αριθμός όσων επιβιώνουν κι αυτή είναι η αισιόδοξη πλευρά», αναφέρει.
Ο Κωνσταντίνος Συρίγος καθηγητής παθολογίας – ογκολογίας στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών, επισημαίνει πως υπάρχουν εξαιρετικοί επιστήμονες διεθνούς επιπέδου και πολύ υψηλού κύρους ογκολογικά κέντρα, κάτι που δικαιολογεί γιατί η χώρα μας τα πάει καλά με την αντιμετώπιση του καρκίνου.
«Όμως, αυτό που παρέχεται τελικά είναι πολύ πιο ακριβό από ότι είναι σε άλλες χώρες, με πολύ μεγάλες σπατάλες, και με παλινδρομήσεις καθώς δεν υπάρχουν υποδομές », εξηγεί και συνεχίζει «πόσο συχνά αλλάζουν οι καρκινοπαθείς γιατρό; Πάρα πολύ συχνά. Γιατί; Κάτι δεν τους καλύπτει. Πόσοι είναι αυτοί που τελικά δεν κάνουν θεραπεία και δεν τους έχουμε καταγράψει, άρα δεν συμμετέχουν στη θνησιμότητα; Πάρα πολλοί, γύρω στο 25%. Άρα, όσοι έχουν την τύχη να έχουν σωστή θεραπεία πάνε πάρα πολύ καλά, αλλά δεν είναι όλοι».
Οι ανισότητες στην μάχη κατά του καρκίνου στην Ευρώπη σχετίζονται και με κοινωνιολογικές διαφοροποιήσεις . Το παράδοξο κάποιων Σκανδιναβικών χωρών με τα πρότυπα συστήματα υγείας όπου η επιβίωση στον καρκίνο δεν είναι μεγαλύτερη από φτωχότερες χώρες, εξηγείται καθώς σε αυτές τις κοινωνίες, η οικογένεια δεν παίρνει το ρόλο που αδυνατεί να εκπληρώσει το κράτος, κάτι που είναι συχνότερο σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου ακόμα υπάρχει το δίχτυ ασφαλείας της οικογένειας. «Είναι τελείως αδιανόητο σε βόρειες χώρες, η οικογένεια να πληρώσει από τον οικογενειακό προϋπολογισμό για θέματα υγείας και περίθαλψης. Δεν υπάρχει η λογική ότι επειδή έχω καρκίνο στο παχύ έντερο θα πληρώσω 5.000 από την τσέπη μου», αναφέρει ο κος Συρίγος.
Γιατί η καταγραφή και τα δεδομένα στον καρκίνο είναι ζωτικής σημασίας για τους ασθενείς
Τα δεδομένα βοηθούν τους γιατρούς και κατ΄ επέκταση τους ασθενείς να λαμβάνουν ειλικρινείς απαντήσεις για την κατάσταση της υγείας τους , εξηγεί ο T. Hofmarcher και συνεχίζει : «Ακόμα και στις πιο δύσκολες μορφές καρκίνου όπως αυτός του πνεύμονα, αν ο γιατρός σου τον διαγνώσει εγκαίρως μπορεί να σε ενημερώσει ότι έχεις 55% πιθανότητα επιβίωσης και εάν είναι σε πολύ προχωρημένο στάδιο, μόνο 5%».
Σήμερα, όπως τονίζει ο κος Συρίγος, ο γιατρός πρέπει οπωσδήποτε να παρουσιάσει κάποια δεδομένα στον ασθενή, για να τον βοηθήσει να λάβει τις αποφάσεις του. «Τα δεδομένα που χρησιμοποιούμε είναι από ευρωπαϊκά και αμερικανικά registries, αφού δεν υπάρχουν ελληνικά. Δεν είναι ο μεμονωμένος ασθενής που ζημιώνεται, αλλά το σύνολο των ασθενών που ζημιώνεται. Διότι χωρίς να ξέρουμε την ακριβή εικόνα στην Ελλάδα, δεν ξέρουμε πού να κατευθύνουμε τους ασθενείς μας, δεν ξέρουμε που χρειαζόμαστε τι και που ξοδεύουμε τα χρήματά μας».
Ο κος Συρίγος επισημαίνει πως ο ασθενής μπορεί να χάσει μήνες, μερικές φορές και χρόνια, μέχρι να βγει η διάγνωση και να ξεκινήσει η θεραπεία, χρονικό διάστημα που μπορεί να είναι μοιραίο για την τελική του έκβαση, διότι δεν υπάρχει καθοδήγηση, ένας «οδικός χάρτης» που μπορεί να τον ακολουθήσει με ασφάλεια για να ξέρει που θα πάει. Κι όλα αυτά εξηγεί, διότι το κράτος χωρίς δεδομένα δεν γνωρίζει που πρέπει να επενδύσει.
«Χωρίς Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών δεν μπορεί να εφαρμοστεί σωστά Εθνικό σχέδιο δράσης κατά του καρκίνου στην Ελλάδα»
Η απουσία δεδομένων ακόμη και Εθνικού Μητρώου Νεοπλασιών ουσιαστικά όπως υποστηρίζει, ο κος Συρίγος, κάνουν πολύ δύσκολη την σωστή εφαρμογή Εθνικού σχεδίου δράσης κατά του καρκίνου.
«Πριν από το μνημόνιο, συμμετέχοντας σε μία επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφέρθηκε ότι η ΕΕ έχει πληρώσει 3 φορές την Ελλάδα για να γίνει μητρώο ασθενών με καρκίνο. Δεν έγινε ποτέ και δεν πρόκειται να ξαναπληρώσει, διότι όποιος βάλει τέταρτη φορά την υπογραφή του για να το κάνει η Ελλάδα, θα πάει φυλακή. Όταν το μετέφερα αυτό στην Ελλάδα, το τότε ΚΕΕΛΠΝΟ μου έκανε μήνυση», αποκαλύπτει ο κος Συρίγος.
Στο ερώτημα του ΑΠΕ -ΜΠΕ για το τι πρέπει να γίνει άμεσα εκτός από το Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών και το Εθνικό σχέδιο δράσης κατά του καρκίνου, απαντά: «Η γνώμη μου είναι ότι θα γίνουν εξοικονομήσεις κλίμακος και θα ωφεληθούν πάρα πολύ οι ασθενείς, αν ληφθούν δύο μέτρα: Το πρώτο είναι να μην αποζημιώνεται καμία ογκολογική θεραπεία από τον ΕΟΠΥΥ αν δεν περάσει από ογκολογικό συμβούλιο -να μην πούμε για χημειοθεραπείες, ακτινοθεραπείες και χειρουργεία που δεν πρέπει να γίνονται- και το δεύτερο είναι, καμία θεραπεία να μην αποζημιώνεται αν ο γιατρός δεν ενημερώνει το εθνικό registry».
Το επιτυχημένο παράδειγμα της Ρουμανίας
Ο Cristian – Silviu Busoi , μέλος του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου αναφέρθηκε στο επιτυχημένο παράδειγμα που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια η Ρουμανία στο να «χτίσει» μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων για τον καρκίνο και τον αριθμό των ασθενών στη χώρα, επισημαίνοντας « πως τα εθνικά σχέδια κατά του καρκίνου είναι πολύ πιο σημαντικά από αυτό της ίδιας της ΕΕ, καθώς εξετάζουν τις ιδιαιτερότητες και τα προβλήματα κάθε χώρας ξεχωριστά. Έχοντας δεδομένα μπορείς να εργαστείς πιο μεθοδικά, βοηθώντας γιατρούς και ασθενείς να φέρουν ένα καλύτερο αποτέλεσμα. Είμαι αισιόδοξος ότι τα σχέδια αυτά όπου εφαρμοστούν θα συμβάλουν σε ακόμη πιο έγκαιρες διαγνώσεις, καλύτερες θεραπείες και αύξηση του προσδόκιμου ζωής των ασθενών με καρκίνο».
Η γνώση του ασθενούς, είναι η δύναμη του και στον καρκίνο
Η γνώση για έναν ασθενή με καρκίνο δεν είναι ποτέ αρκετή, τονίζει η Kristine Sorensen, πρόεδρος της International Health Literacy Association, υπογραμμίζοντας πως « ένας στους δύο ανθρώπους που διαγιγνώσκονται με καρκίνο αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες να κατανοήσει τι του συμβαίνει και να ξεκινήσει το ταξίδι για την αντιμετώπιση της νόσου».
Υπάρχουν μελέτες, που λένε ότι όταν ένας ασθενής βγαίνει από το ιατρείο ενός ογκολόγου, στην καλύτερη των περιπτώσεων , θυμάται μόνο το 30% όσων του είπε ο γιατρός του, επισημαίνει ο κος Συρίγος, λέγοντας πως «δεν μπορείς να πάρεις αποφάσεις για τη ζωή σου με το 30%. Έτσι, αναγκάζεσαι να πας σε άλλες πηγές. Η πιο εύκολη είναι το Internet, οι φίλοι και οι γείτονες. Κανονικά κανένας γιατρός δεν θα έπρεπε να θυμώνει όταν οι ασθενείς ζητούν περισσότερες πληροφορίες, διότι ο καλά ενημερωμένος ασθενής βοηθά το έργο του γιατρού του.»
Ο Covid και η αύξηση των νέων κρουσμάτων καρκίνου
Οι επιστήμονες παραδέχθηκαν πως η πανδημία Covid πήγε πίσω τις προληπτικές εξετάσεις και τον έλεγχο για τον καρκίνο. «Εξακολουθούμε να βλέπουμε 21% αύξηση των νέων διαγνώσεων και της θνητότητας, κάτι που σχετίζεται βέβαια και σε μεγάλο βαθμό με την γήρανση του πληθυσμού» , επισημαίνει η Marzia Zambon γενική διευθύντρια της οργάνωσης Europa Dona.
Η ίδια μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ αναφέρει ότι «είναι πλέον αποδεδειγμένο πως τροποποιώντας τον τρόπο ζωής, το 35% στον καρκίνο του μαστού και το 40% σε άλλες μορφές καρκίνου, μπορεί να προληφθεί».
Οι προληπτικές εξετάσεις σε συνδυασμό με την τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να βοηθήσουν ακόμη περισσότερο στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και τον κάνουν θεραπεύσιμο όταν εντοπιστεί στα αρχικά στάδια, καταλήγει.
Μιχάλης Κεφαλογιάννης
ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ
