*Άρθρο της Αλεξάνδρας Νάσσου
Προϊσταμένης της Υπηρεσίας Ανάπτυξης Εφοδιαστικής (ΥΠΑΝΕΦ)
Γενική Γραμματεία Εμπορίου
Υπουργείο Ανάπτυξης
«Παραστατικά που πρέπει να εκδίδονται εις τριπλούν, εσωτερικά έγγραφα που φυλάσσονται εις διπλούν, εκτυπώσεις που παίρνουν χρόνο και χώρο, που πια δεν υπάρχει… Οι επιχειρήσεις προσπαθούν να βάλουν σε τάξη τον ανεξέλεγκτο όγκο από τα τυπωμένα και ηλεκτρονικά έγγραφα που συσσωρεύεται καθημερινά και να μπορέσουν να αντλήσουν, όταν απαιτηθεί, την πληροφορία που χρειάζονται. Το δε δημόσιο προσπαθεί να ακολουθήσει, έχοντας παρόμοια ζητήματα ν’ αντιμετωπίσει.
Στην εποχή που η Τεχνητή Νοημοσύνη κάνει τις δουλειές στα σπίτια μας, είναι σίγουρο ότι μπορεί να βάλει το χεράκι της και, μέσω της ψηφιοποίησης, να απλουστεύσει και εκεί τα πράγματα.
Aς δούμε τις εξελίξεις εντός συνόρων για την ψηφιοποίηση των εγγράφων διακίνησης εμπορευμάτων, οι οποίες φαίνονται να κυλούν ομαλά από τους δημόσιους φορείς που έχουν αναλάβει, αλλά και από τους ιδιώτες που ως συνήθως, τραβούν πρώτοι την ανηφόρα και ανοίγουν το δρόμο στο δημόσιο ν’ ακολουθήσει.
Το Εθνικό Συμβούλιο Εφοδιαστικής έχει επικαιροποιήσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης προς την αρμόδια Κυβερνητική Επιτροπή για τη χάραξη της στρατηγικής της χώρας μας στην Εφοδιαστική.
Η ψηφιοποίηση των εγγράφων διακίνησης των εμπορευμάτων εντάσσεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης και έχει ήδη προτεραιοποιηθεί πολύ ψηλά από την αρμόδια Κυβερνητική Επιτροπή για την ανάπτυξη της Εφοδιαστικής.
Αρχίζοντας μ’ αυτό που είναι ήδη γνωστό, η ΑΑΔΕ προγραμματίζει το ψηφιακό δελτίο αποστολής, που θα αντικαταστήσει το έγχαρτο και προχωράει βάσει προγράμματος. Υπάρχει πολύ καλή συνεργασία μας με την ΑΑΔΕ για την εξέταση των σχετικών ζητημάτων, που αφορούν την Εφοδιαστική.
Η Υπηρεσία Ανάπτυξης Εφοδιαστικής του Υπουργείου Ανάπτυξης θα εφαρμόσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης που περιλαμβάνει, ως μία εκ των δράσεων, την προαναφερθείσα ψηφιοποίηση των εγγράφων διακίνησης των εμπορευμάτων. Βρισκόμαστε σε προχωρημένες συζητήσεις με φορείς, προκειμένου να εξεταστεί η δυνατότητα δημιουργίας μίας πλατφόρμας-ομπρέλας, που θα χρησιμοποιεί-συλλέγει δεδομένα από υπάρχοντα πληροφοριακά συστήματα. Αρχικά λοιπόν, θα επιτευχθεί δικτύωση και ενημέρωση για τα εμπορεύματα που κινούνται στο οδικό, σιδηροδρομικό και θαλάσσιο δίκτυο, αλλά και στο αεροπορικό.
Μερικές από τις διεπαφές που συζητούνται είναι ενδεικτικά το Γ.Ε.ΜΗ., το Single Window, η Εθνική Ενιαία Ναυτιλιακή Θυρίδα, το ψηφιακό Δελτίο Αποστολής, το Εθνικό Μητρώο Μεταφορικών Επιχειρήσεων, καθώς και άλλα μητρώα από πολλούς φορείς.
Στόχος της πλατφόρμας αυτής είναι η αξιοπιστία και η ευελιξία στο μετασχηματισμό των αλυσίδων εφοδιασμού. Η αιτούμενη πληροφορία για τα logistics και για τις ροές θα συγκεντρώνεται πλέον σε πραγματικό χρόνο, θα παραμένει επικαιροποιημένη και θα είναι προσβάσιμη. Μ’ αυτό τον τρόπο, θα χρησιμοποιείται από την Πολιτεία για την χάραξη Εθνικής Στρατηγικής, αλλά και από τους ιδιώτες για την εξέταση π.χ. των επενδύσεών τους, τον εντοπισμό ευκαιριών, συνεργασιών κ.λπ. Γεωγραφικά δεδομένα, δεδομένα για είδη φορτίων, στοιχεία για τις ροές από νομό σε νομό και από περιοχή σε περιοχή, στοιχεία για τον τόπο αποθήκευσης και για τον τρόπο διακίνησης και μεταφόρτωσης, αλλά και για τα bottlenecks που δημιουργούνται απ’ τη μεταφορά των εμπορευμάτων είναι μόνο μερικές από τις δυνατότητες, που το υπό εξέταση σύστημα θα μπορεί να έχει μ’ αυτές του τις διεπαφές. Και άλλες ακόμη, που θα προκύπτουν κατά την καθημερινή λειτουργία και τα δεδομένα που θ’ ανακύπτουν, μια και ο κόσμος μας αλλάζει ταχύτατα, η τεχνολογία εξελίσσεται γοργά και η αγορά προσπαθεί να βρει τρόπους να προχωράει με τα λιγότερα εμπόδια και με την απαραίτητη ταχύτητα και ασφάλεια.
Σκοπός αυτού του ψηφιακού συστήματος-ομπρέλα, που συζητείται, είναι κυρίως η δυνατότητα λήψης dashboards και η οπτικοποίηση συνδυασμού και ανάλυσης υφιστάμενων και on-time δεδομένων. Θα καλύπτεται έτσι και το intermodality που απαιτούν τα logistics, συλλέγοντας δεδομένα μη αξιακά, τα οποία θα δίνουν ώθηση στο δίκτυο και στο διαμοιρασμό τής πληροφορίας.
Τα άμεσα οφέλη που θα προκύψουν είναι ενδεικτικά η σύγχρονη παρακολούθηση των στοιχείων μεταφορών, διακίνησης και αποθήκευσης εμπορευμάτων, η μείωση του λειτουργικού κόστους των εταιρειών, η αξιοπιστία στις μεταφορές εμπορευμάτων και ο αναπτυξιακά αναγκαίος ψηφιακός μετασχηματισμός των εταιρειών.
Τα στοιχεία, που θα προκύπτουν, θα αναλύονται και θα εξετάζονται κατά τη λήψη αποφάσεων πολιτικής για την Εφοδιαστική, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, χωρίς φυσικά να ξεχνάμε τα σημαντικά οφέλη σε θέματα μείωσης διοικητικών δαπανών και προστασίας του περιβάλλοντος, που ακολουθούν την ψηφιοποίηση!
Στη συνέχεια, όλα τα παραπάνω δεδομένα θα εφοδιάζουν το Εθνικό Παρατηρητήριο για τα Logistics – άλλη μια δράση που περιλαμβάνεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Εφοδιαστική, για την οποία ήδη και το συναρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει προχωρήσει.
Σήμερα υπάρχει έλλειμμα πληροφόρησης αναφορικά με τα Logistics. Οι όποιες προσπάθειες συλλογής δεδομένων είναι ως επί το πλείστον στατικές και αποσπασματικές. Δεν έχουμε συνολική εικόνα του τομέα της Εφοδιαστικής στη χώρα μας, τι κινείται, πού αποθηκεύεται, σε ποιες περιοχές αφορά και πόσο κοστίζει – κάτι που σε άλλες χώρες είναι διαθέσιμο εδώ και χρόνια.
Με τη λειτουργία του Εθνικού Παρατηρητηρίου για τα Logistics, αυτός ο ευρύς τομέας της οικονομίας μας, η Εφοδιαστική, θα έχει προστιθέμενη αξία, που πλέον θα τεκμηριώνεται και θα μπορεί δυναμικά να διευκολύνει την επικοινωνία και τη συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.
Επιπρόσθετα, το έργο ψηφιοποίησης των εγγράφων διακίνησης των εμπορευμάτων προϋποθέτει απλοποίηση της γραφειοκρατίας, όπου εκείνη πρέπει να γίνει, τηρώντας και διασφαλίζοντας πάντα ότι τα μεταξύ των ιδιωτών συμφωνηθέντα δεν ανατρέπονται, δεν «αγγίζονται» από το δημόσιο.
Να προχωρήσουμε στο eFTI: electronic Freight Transport Information (ΕΕ 1056/2020)
Από το 2020, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκριναν Κανονισμό για τις ηλεκτρονικές πληροφορίες εμπορευματικών μεταφορών (eFTI). Ο σκοπός που περιγράφεται είναι η ενθάρρυνση της ψηφιοποίησης των εμπορευματικών μεταφορών και της Εφοδιαστικής για τη μείωση του διοικητικού κόστους, η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και βιωσιμότητας των μεταφορών και φυσικά, η αύξηση της ασφάλειας δεδομένων μέσω επενδύσεων και στο cyber security και στην ανοιχτή επικοινωνία.
Θα γίνεται, λοιπόν, χρήση ψηφιακών τεχνολογιών για τη διαχείριση και την ανταλλαγή δεδομένων σχετικά με το φορτίο και τις δραστηριότητες Εφοδιαστικής, όπως η παρακολούθηση των αποστολών, ο εκτελωνισμός, η ενιαία συμμόρφωση στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς κ.λπ.
Το eFTI, λοιπόν, θα διασυνδέσει τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς και τις αρμόδιες αρχές στη μεταφορά εμπορευμάτων στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ενδιαφερόμενοι οικονομικοί φορείς θα υποβάλλουν ηλεκτρονικά κανονιστικές πληροφορίες στην αρμόδια αρχή κάθε κράτους-μέλους και θα χρησιμοποιούνται δεδομένα, που θα έχουν προηγουμένως υποβληθεί σε επεξεργασία σε πιστοποιημένη πλατφόρμα eFTI και, κατά περίπτωση, από πιστοποιημένο πάροχο υπηρεσιών eFTI.
Η σύνδεση με την πηγή δεδομένων μιας πλατφόρμας eFTI θα είναι επαληθευμένη και ασφαλής, εφαρμόζοντας τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς για τα δεδομένα προσωπικού και εμπορικού χαρακτήρα και για την πρόσβαση σ’ αυτά των αρμοδίων αρχών.
Το υπουργείο Ανάπτυξης ανέλαβε την πρωτοβουλία να ηγηθεί της ελληνικής προσπάθειας, όταν η χώρα μας αποφάσισε δια του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών να υποβάλει πρόταση στο eFTI4ALL. Η αξιολόγηση της πρότασής μας, την οποία διαμόρφωσε το ΕΚΕΤΑ/ΙΜΕΤ, αναμένεται από τις ευρωπαϊκές αρχές και εντάσσεται σε μια ευρύτερη συνεργασία κρατών υπό τη «σκέπη» της Σουηδίας, μαζί με 13 άλλες χώρες : Φινλανδία, Εσθονία, Benelux και Γερμανία αποτελούν τη βάση της μεγάλης ομάδας, στην οποία εντάχθηκαν και η Δανία, Νορβηγία, Ρουμανία, Πολωνία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία και Λιθουανία.
Σύμφωνα με τον έως σήμερα ευρωπαϊκό σχεδιασμό, για τον οποίο πιθανώς αναμένεται παράταση για άλλη μια φορά, εντός του έτους 2026 όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να έχουν έτοιμα τα ηλεκτρονικά τους συστήματα για να δέχονται ψηφιακά έγγραφα εμπορευμάτων από τις επιχειρήσεις που θα το επιλέξουν.
Προφανώς, υπάρχουν ευρωπαϊκές οδηγίες και προδιαγραφές για όλα τα παραπάνω, δηλαδή για την ασφαλή διακίνηση των δεδομένων μεταξύ των πλατφορμών.
Και βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε το eCMR, που αφορά τις διεθνείς εμπορευματικές μεταφορές και αποτελεί έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα για την ψηφιοποίηση των εγγράφων διακίνησης εμπορευμάτων.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα προσχώρησε στο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Σύμβασης επί του Συμβολαίου για τη Διεθνή Μεταφορά Εμπορευμάτων Οδικώς (Customer-Managed Relationship-CMR) στις 21/1/2024, γεγονός που ως χώρα αναμέναμε καιρό.
Έως σήμερα, τα CMR έχουν πληροφορίες για τα μεταφερόμενα φορτία και αφορούν τις εμπλεκόμενες εταιρείες μεταφοράς και παραλαβής, με πρόσβαση σε συγκεκριμένες απαιτητές πληροφορίες για τη μεταφορά και την ευθύνη.
Τα οφέλη της μετάβασης στο eCMR είναι πια γνωστά, πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις τα γνωρίζουν ήδη. Οι πρώτες χώρες, Ισπανία και Γαλλία που το δοκίμασαν σύμφωνα με την IRU, επιβεβαίωσαν πως λειτουργεί και λειτουργεί εύκολα, απλά και αποτελεσματικά. Ωστόσο, απαιτείται συμφωνία ως προς το μορφότυπο, προκειμένου όλες οι χώρες να εφαρμόζουν τα ίδια ψηφιοποιημένα CMR, κάτι που έως σήμερα δε φαίνεται να έχει επιτευχθεί. Είμαστε όμως αισιόδοξοι κι όσο οι συζητήσεις συνεχίζονται, είμαστε σίγουροι ότι θα υπάρξει σύντομα αποτέλεσμα, με επακόλουθο τη σύνδεση του eCMR και με το eFTI.
Όπως γίνεται αντιληπτό, ό,τι συζητείται να πραγματοποιηθεί για την ψηφιοποίηση των εγγράφων διακίνησης εμπορευμάτων στο εσωτερικό τής χώρας μας συνδέεται άμεσα με την υποχρεωτική εφαρμογή τού eFTI. Το eFTI, όταν πλέον εφαρμοστεί, θ’ αποτελέσει την ευρωπαϊκή υποχρέωση, που θα μας ωθήσει να προχωρήσουμε σε βαθύτερη, ορθότερη και ασφαλέστερη διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων με τα απαιτούμενα στοιχεία.
Έτσι, η εσωτερική ψηφιοποίηση θα λειτουργήσει έτσι, ώστε η ευρωπαϊκή πλατφόρμα να γίνει το μάτι μας έξω από τα σύνορά μας.
Κι όταν συντονίσουμε αυτό το μάτι που θα κοιτάει στην Ευρώπη, με το μάτι που θα κοιτάει μέσα στη χώρα μας, τότε θα μπορούμε να βλέπουμε ευθεία και μπροστά. Πολύ μπροστά, ώστε να μετακινούμε τα εμπορεύματα γρήγορα, με όλα τα απαραίτητα στοιχεία στα χέρια μας!»
