Ένας νεαρός μαέστρος διευθύνει μία πλήρη συμφωνική ορχήστρα. Με τις κινήσεις των χεριών του, τη γλώσσα του σώματός του και τις κατευθύνσεις που έχει δώσει από πριν στους μουσικούς, επιδιώκει την άρτια εκτέλεση ενός δύσκολου έργου του κλασικού ρεπερτορίου. Ο ίδιος και άλλοι δύο συνάδελφοί του, είναι αυτοί που πέρασαν στην τελική φάση του 16ου διεθνούς διαγωνισμού διεύθυνσης ορχήστρας «Δημήτρης Μητρόπουλος», που αναβιώνει στη Θεσσαλονίκη, μετά από 13 χρόνια.
Από την αρχή της εβδομάδας, οι δώδεκα συμμετέχοντες διηύθυναν την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, μπροστά σε εξαμελή επιτροπή, αποτελούμενη από κορυφαίους Έλληνες και Βούλγαρους αρχιμουσικούς, με πρόεδρο αυτής τον παγκοσμίου φήμης μαέστρο Thomas Sanderling. Οι τρεις φιναλίστ ολοκλήρωσαν νωρίτερα τη γενική πρόβα και απόψε θα διαγωνιστούν σε πραγματικές συνθήκες συναυλίας, που θα δοθεί ενώπιον του κοινού, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.
«Εμείς καταλαβαίνουμε από την πρόβα τι γίνεται και βλέπουμε τα τρωτά τους σημεία. Θα τους δώσουμε όμως και την ευκαιρία να αξιολογηθούν και στη συναυλία. Μπορεί να δούμε κάποιον, που τώρα κρατούσε δυνάμεις και δεν έδινε ενέργεια, την οποία όμως θα δώσει στη συναυλία. Ή και το αντίθετο, το βράδυ μπορεί να πάθει …πανικό μπροστά στον κόσμο και να χάσει τη συγκέντρωσή του. Αυτό είναι κάτι που θα το χρεωθεί», δήλωσε στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος, το μέλος της κριτικής επιτροπής Μίλτος Λογιάδης, μαέστρος, καθηγητής Διεύθυνσης Ορχήστρας Ιονίου Πανεπιστημίου.
Μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της κριτικής επιτροπής, επί τέσσερις μέρες “αφουγκράζονταν” κάθε κίνηση των συμμετεχόντων, για να αναδείξουν τους νικητές του διαγωνισμού, κρίνοντας τη συνολική συμπεριφορά τους ως μαέστροι. «Αυτό που κρίνουμε ουσιαστικά, είναι το τεχνικό μέρος, δηλαδή τη γλώσσα του σώματος, το πώς επικοινωνεί με τις χειρονομίες του και την ενέργεια του σώματος, το πώς κάνει πρόβα, αν διορθώνει σωστά πράγματα, πώς βελτιώνει τα κομμάτια, πώς γνωρίζει τα κομμάτια, τι ερμηνεία δίνει σε αυτά, ενώ κρίνουμε και την προσωπικότητα, δηλαδή το πως επικοινωνεί με τους ανθρώπους», προσθέτει ο κ. Λογιάδης, τονίζοντας τις ανθρώπινες ποιότητες που πρέπει να διαθέτει κάποιος ασκώντας αυτό το επάγγελμα, αφού το «όργανό» του αποτελείται από ανθρώπινες ψυχές που πρέπει να εμπνευστούν από αυτόν.
Τον πολύπλευρο …μυστικό κώδικα επικοινωνίας μεταξύ των μαέστρων, προσπάθησε να εξηγήσει από την πλευρά του ένα άλλο μέλος της κριτικής επιτροπής, ο αρχιμουσικός, καθηγητής στο ΤΜΕΤ Πανεπιστημίου Μακεδονίας Γιώργος Βράνος, εξηγώντας ότι αυτός είναι και ο λόγος που οι διαγωνιζόμενοι κρίνονται από μαέστρους κι όχι από άλλους μουσικούς. «Προφανώς και ένας πιανίστας μπορεί να καταλάβει έναν καλό μαέστρο, αλλά εμείς ξέρουμε και την τεχνική πλευρά, πώς δημιουργείται η κίνηση για να φτάσει στον ήχο και πώς ανταποκρίνεται ένας μαέστρος σύμφωνα με αυτό που ακούει και μπορεί να το κρίνει. Δηλαδή είναι το τεχνικό κομμάτι, το μουσικό, η επικοινωνία, η εμπειρία, η μελέτη, το ταλέντο, είναι χίλια δυο πράγματα…», είπε χαρακτηριστικά.
Όπως ανέφερε ο κ. Βράνος, σε αντίθεση με κάθε άλλο μουσικό που παίζει κάποιο όργανο, ο διευθυντής ορχήστρας κάνει κάτι που …δεν ακούγεται. «Η διεύθυνση δεν ακούγεται, βλέπεις μόνο τα χέρια να κουνιούνται. Αλλά “ ακούγεται” από την ορχήστρα, η οποία αποτελεί το όργανο. Δηλαδή η σκέψη γίνεται ύλη μέσω της μουσικής που παίζουν οι μουσικοί και αντανακλά. Είναι ένα πάρε – δώσε», σημείωσε και ανέφερε ως παράδειγμα ότι ένας κωφός άνθρωπος, παρόλο που μπορεί να συνθέσει μουσική, δεν μπορεί να διευθύνει μία ορχήστρα. «Ο κουφός δεν γίνεται να διευθύνει, γιατί πρέπει να ακούει τι παίρνει και να ανανεώνει αυτόν τον παλμό. Δηλαδή δίνω και παίρνω. Και όσο πιο πολύ αυτή η επικοινωνία μουσικού και μαέστρου είναι καλή και στενή, τόσο πιο φυσικά ηχεί το αποτέλεσμα», καταλήγει.
Δώδεκα κορυφαίοι μαέστροι στη Θεσσαλονίκη από 145 που δήλωσαν συμμετοχή
Το έργο της κριτικής επιτροπής ήταν δύσκολο και κουραστικό και διήρκησε αρκετές εβδομάδες πριν το …ραντεβού με τους δώδεκα διαγωνιζόμενους στη Θεσσαλονίκη. Αρχικά, δήλωσαν συμμετοχή στον 16ο διεθνή διαγωνισμό διεύθυνσης ορχήστρας «Δημήτρης Μητρόπουλος» σχεδόν 150 μαέστροι από τριάντα χώρες του πλανήτη. Τα μέλη της επιτροπής είδαν τα βίντεο που έστειλαν οι υποψήφιοι και κατέληξαν στους δώδεκα καλύτερους. Σύμφωνα με τα μέλη της κριτικής επιτροπής η …ζωντανή αξιολόγηση είναι εντελώς διαφορετική, διότι έχουν την ευκαιρία να δουν εκτός από το τελικό αποτέλεσμα και πολλές φάσεις από τις πρόβες και το παρασκήνιο.
Ο Διεθνής Διαγωνισμός «Δημήτρης Μητρόπουλος» δημιουργήθηκε το 1996, με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου Έλληνα μαέστρου και συνθέτη Δημήτρη Μητρόπουλου, γινόταν για δεκαπέντε χρόνια, εναλλάξ για διεύθυνση ορχήστρας και σύνθεση, και τον είχε αναλάβει η Ορχήστρα των Χρωμάτων σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Λόγω της οικονομικής κρίσης σταμάτησε να διεξάγεται και από φέτος αναβιώνει υπό την αιγίδα της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και με την υποστήριξη του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού.
«Είναι ένα παράθυρο της Ελλάδας προς τα έξω, το να αποτελεί ένα πόλο έλξης για νέους μαέστρους από το εξωτερικό, να ακούγεται το όνομα του διαγωνισμού, της χώρας μας και του Δημήτρη Μητρόπουλου. Είναι δηλαδή πολύ σημαντικό να υπάρχουν τέτοιοι διαγωνισμοί σε έναν χώρο κλασικής μουσικής, που όπως ξέρουμε στην Ελλάδα δεν έχουμε πολλούς διεθνείς διαγωνισμούς. Οπότε είναι μία πολύ καλή ευκαιρία τώρα και για την ΚΟΘ και για την πόλη της Θεσσαλονίκης», υπογράμμισε ο Μίλτος Λογιάδης, που έζησε τον διαγωνισμό και τα δεκαπέντε χρόνια που διεξήχθη, ως μόνιμος μαέστρος της Ορχήστρας των Χρωμάτων.
Σε λίγες ώρες, στις 9 το βράδυ, οι τρεις φιναλίστ θα βρεθούν στον μεγάλο τελικό, όπου θα δώσουν μία συναυλία διευθύνοντας την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης σε γνωστά και απαιτητικά συμφωνικά έργα των Μπετόβεν, Μότσαρτ, Μπραμς, Τσαϊκόφσκι, Ντεμπυσσύ και Κωνσταντινίδη. Τη συναυλία, που θα δοθεί στην Αίθουσα Φίλων Μουσικής (Μ1) του ΜΜΘ, θα παρουσιάσει η Ανθή Σαββάκη και θα μεταδοθεί ζωντανά και δωρεάν σε όλο τον κόσμο, μέσα από το επίσημο κανάλι της ΚΟΘ στο YouTube (TheTSSO). Αμέσως μετά θα γίνει η απονομή των τριών βραβείων αξίας 14.000, 7.000 και 3.000 ευρώ. Επιπλέον, στον πρώτο νικητή θα προσφερθούν επιπλέον συναυλίες, μία με την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, μία με τη Φιλαρμονική της Σόφιας, μία ραδιοφωνική συναυλία με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και μία με την Όπερα του Πλόβντιβ.
Βαρβάρα Καζαντζίδου
*Φωτογραφίες Αμάντα Πρωτίδου / ΚΟΘ
