«’Αλλο ένα μεγάλο όνομα της σύγχρονης τέχνης φιλοξενείται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης», δήλωσε η πρόεδρος του Μουσείου, Σάντρα Μαρινοπούλου, σήμερα, κατά τη συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Σταθάτου (Ηροδότου 1), όπου από τις 30 Μαΐου έως τις 4 Νοεμβρίου 2024 παρουσιάζονται έργα της Cindy Sherman.
Περισσότερα από εκατό έργα της διάσημης Αμερικανίδας καλλιτέχνιδας περιλαμβάνονται στην έκθεση με τίτλο «Cindy Sherman at Cycladic: Πρώιμα έργα», που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στην πρώτη μουσειακή έκθεση με φωτογραφικά έργα της Sherman στην Ελλάδα, στην οποία θα παρουσιαστούν έργα-ορόσημα από την πρώιμη σειρά φωτογραφιών Untitled Film Stills (1977-1980), καθώς και από τις σειρές Rear Screen Projections (1980), Centerfolds (1981) και Color Studies (1981-1982). Η έκθεση πραγματοποιείται με κύριο χορηγό την Rolex.
«Η δουλειά της Sherman αποκαλύπτει αλλά και επιχειρεί να αποδομήσει τους ρόλους και τα στερεότυπα των γυναικών, θέτοντας ερωτήματα σχετικά με το πώς έχει εξελιχθεί η αναπαράσταση της γυναίκας με τη πάροδο του χρόνου, αλλά και το πώς έχουν αλλάξει οι κοινωνικές προσδοκίες», τόνισε μεταξύ άλλων η κ. Μαρινοπούλου για την έκθεση, στην οποία κύριο λόγο είχε η ίδια η καλλιτέχνις που επισκέφτηκε τους χώρους του Μεγάρου Σταθάτου ώστε τα έργα της να εκτεθούν με συγκεκριμένο τρόπο.
«Είναι μια μεγάλη πρόκληση ο χώρος, με τις ιδιαιτερότητές του, αλλά είναι επίσης και η μαγεία του», σημείωσε η Αφροδίτη Γκόνου, υπεύθυνη προγράμματος Σύγχρονης Τέχνης του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων τη σημασία τα έργα της Σέρμαν να τα δει η νέα γενιά. «Τα νέα παιδιά έχουν ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία, διότι καλούνται όχι μόνο να καταναλώσουν εικόνα, αλλά πολύ νωρίς να δημιουργήσουν μια εικόνα, έναν χαρακτήρα στο Instagram, στο Facebook, και πολλές από τις επιλογές που κάνουν είναι και δεν είναι συνειδητές», συμπλήρωσε για τα νέα πρότυπα που συχνά υιοθετούνται, ειδικά από γυναίκες, όπως pop artists, σύντροφοι ράπερ, influencers. «Τι σημαίνουν όλοι αυτοί οι χαρακτήρες; Είναι μια κατάκτηση; Πάμε πίσω στα δικαιώματα και στην ελευθερία της γυναίκας; Μας κάνει καλό αυτό; Είμαστε πολύ χαρούμενοι που γίνεται αυτή η έκθεση στην Ελλάδα κι ελπίζουμε να γίνουν πολλές συζητήσεις», επισήμανε.
Όπως πληροφορεί και το ΜΚΤ, η καλλιτεχνική πρακτική της Cindy Sherman, που κινείται ανάμεσα στη φωτογραφία και την περφόρμανς, την καθιέρωσε ως πρωτοπόρο του μέσου στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Η καλλιτέχνιδα δουλεύει μόνη της στο στούντιο, αναλαμβάνοντας η ίδια τον ρόλο της μακιγιέζ, της κομμώτριας, της στυλίστριας και της σκηνοθέτιδας, καθώς μεταμορφώνεται σε διάφορους επινοημένους χαρακτήρες που απαθανατίζει στις φωτογραφίες της. Αντλώντας έμπνευση από την αναπαραγωγή γυναικείων εικόνων και στερεοτύπων από την τηλεόραση, τον κινηματογράφο και τις διαφημίσεις, όπως η μοιραία γυναίκα, τα κορίτσια καριέρας, η νοικοκυρά, τα έργα της Sherman ασκούν κριτική στους παραδοσιακούς ρόλους και την ταυτότητα των φύλων.
Στην έκθεση παρουσιάζεται πλήρης η σειρά εβδομήντα ασπρόμαυρων φωτογραφιών Untitled Film Stills (1977-1980), την οποία η Sherman ξεκίνησε αμέσως μόλις μετακόμισε στη Νέα Υόρκη το 1977, σε ηλικία είκοσι τριών ετών. Αντλώντας έμπνευση από το Χόλιγουντ της δεκαετίας του 1950 και του 1960, τα φιλμ νουάρ, τις B movies και τις ταινίες του ανεξάρτητου ευρωπαϊκού κινηματογράφου, η Sherman δημιούργησε εικόνες που θυμίζουν το ύφος των λήψεων που χρησιμοποιούσαν τα κινηματογραφικά στούντιο για να διαφημίσουν τις ταινίες τους. Οι εικόνες αυτές παραπέμπουν σε συγκεκριμένους τύπους χαρακτήρων και αποτέλεσαν αφετηρία συζήτησης για τους ρόλους των φύλων, τον φεμινισμό και την αναπαράσταση, ενώ παράλληλα παραμένουν σκοπίμως διφορούμενες και ανοιχτές σε διαφορετικές ερμηνείες.
Το 1980 η Sherman στράφηκε στην έγχρωμη φωτογραφία δημιουργώντας τη σειρά που είναι γνωστή ως Rear Screen Projections (1980). Στα έργα αυτά, για τα οποία πόζαρε μπροστά σε τοποθεσίες που προβάλλονταν σε μεγάλη οθόνη, εφάρμοσε την τεχνική που χρησιμοποιούσε συχνά ο ‘Αλφρεντ Χίτσκοκ. Η τεχνική αυτή της προσέφερε μεγαλύτερο έλεγχο επί του τελικού αποτελέσματος, συνεχίζοντας έτσι τον καλλιτεχνικό της διάλογο με τον κινηματογράφο. Οι συγκεκριμένες φωτογραφίες δημιουργήθηκαν εξολοκλήρου στο στούντιο με την ίδια να συνεχίζει να έχει τον ρόλο του μοντέλου και παρουσιάζουν έντονα το στοιχείο του τεχνάσματος, θολώνοντας τα όρια της πραγματικότητας και αφήνοντας την αφήγηση των σκηνών σκόπιμα ασαφή.
Ένα χρόνο αργότερα, το περιοδικό τέχνης Artforum, ανέθεσε στη Sherman να δημιουργήσει νέες εικόνες -πρόσκληση που οδήγησαν στη σειρά φωτογραφιών Centerfolds (1981). Με ξεκάθαρες αναφορές σε ερωτικές εικόνες που συνήθως συναντούσε κανείς σε ανδρικά περιοδικά της εποχής, η Sherman αμφισβήτησε το διαδεδομένο τρόπο κατανάλωσης εικόνων, ειδικά όσων απεικονίζουν γυναίκες, εστιάζοντας στην ηδονοβλεπτική ματιά του θεατή. Το περιοδικό δεν δημοσίευσε ποτέ τις συγκεκριμένες φωτογραφίες από φόβο για τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης. Οι φωτογραφίες αυτές όμως, αποτελούν μία από τις πιο γνωστές σειρές έργων της Sherman.
Η σειρά Color Studies (1981-1982), τέλος, περιλαμβάνει κάθετα έργα μεγάλης κλίμακας, στα οποία γίνεται εμφανής ο πειραματισμός της Sherman με το χρώμα και τη σκιά. Σε αυτή τη σειρά, η Sherman συνεχίζει να φωτογραφίζει τον εαυτό της κοιτάζοντας απευθείας τον φωτογραφικό φακό και κατ’ επέκταση τον θεατή. Πρόκειται, και σε αυτή την περίπτωση, για επινοημένες εικόνες που φέρνουν σε πρώτο πλάνο τα εύθραυστα όρια ανάμεσα στο τι είναι πραγματικό και τι τεχνητό, καλύπτοντας και αποκαλύπτοντας τα θέματα των λήψεων μέσω της σκιάς και του φωτός.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης «Cindy Sherman at Cycladic: Πρώιμα έργα» θα προβάλλεται εικοσάλεπτο απόσπασμα για τη Cindy Sherman από την ταινία με τίτλο «Transformation», μια παραγωγή του Art21 του 2009. Πρόκειται για μια ανασκόπηση επιλεγμένων έργων της Sherman και της δημιουργικής διαδικασίας που ακολουθεί για περισσότερα από σαράντα χρόνια.
Παράλληλα με την έκθεση της Cindy Sherman, στην Πτέρυγα της Νεοφύτου Δούκα θα παρουσιάζεται μια μικρή αρχαιολογική έκθεση με τίτλο «Οι πολλαπλοί ρόλοι της γυναίκας στην Αρχαιότητα. Μέσα από τις μόνιμες εκθέσεις του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης». Η έκθεση έχει θέμα τους πολυδιάστατους και πολυσχιδείς ρόλους της γυναίκας στην αρχαιότητα όπως αυτοί καταγράφονται μέσα από αρχαιότητες των μόνιμων εκθέσεων του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Eιδικότερα, θα εκτίθενται εννέα επιλεγμένα αντικείμενα των μόνιμων συλλογών του μουσείου που αφορούν στη γυναίκα και χρονολογούνται από τις απαρχές της προϊστορίας των Κυκλάδων μέχρι και την ελληνιστική εποχή: Μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια, πήλινες «Ταναγραίες» ή Κύπριες ιέρειες μαζί με δισδιάστατες θεές σε αγγεία προσφέρουν το υπόβαθρο ώστε να εξεταστεί διαχρονικά η γυναικεία μορφή. Επίσης θα προβάλλεται σύντομη ταινία με θέμα την εξελισσόμενη θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα, στην οποία επιλεγμένα αντικείμενα του μουσείου αφηγούνται τους πολλαπλούς γυναικείους ρόλους.
Ελένη Μάρκου
Πηγή ΦΩΤΟ: © Museum of Cycladic Art
