Τον Μάρτιο του 2024 αναμένεται να υπογραφεί η διακυβερνητική συμφωνία για την κατασκευή και λειτουργία του νέου διαδρόμου μεταφορών Βορρά- Νότου, που θα συνδέσει την Ελλάδα με τη Ρουμανία μέσω Βουλγαρίας, ώστε να εκκινήσει -με προοπτική να ολοκληρωθεί το 2028- ένα έργο εξαιρετικής σημασίας για τις εμπορευματικές ροές, σε μια περίοδο έντονων προβλημάτων στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και συμφόρησης του Βοσπόρου.
Βάσει της πρόσφατης κοινής διακήρυξης των πρωθυπουργών των τριών χωρών, το σχετικό Μνημόνιο Συναντίληψης (MoU) στόχος είναι να υπογραφεί μέχρι το τέλος του 2023, ώστε η επίσημη συμφωνία να ακολουθήσει τον ερχόμενο Μάρτιο, όπως γνωστοποιεί σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και την Αλεξάνδρα Γούτα ο υπουργός Οικονομικών της Βουλγαρίας, Ασέν Βασίλεφ (Assen Vassilev), ο οποίος βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη με την ευκαιρία του 1ου Southeast Europe Connectivity Forum.
Ο κ.Βασίλεφ μιλάει ακόμα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τα επόμενα βήματα και τα χρονοδιαγράμματα της εισόδου της Βουλγαρίας στην Ευρωζώνη, για τη διεύρυνση της ζώνης Σένγκεν, στην οποία το γειτονικό κράτος αναμένεται να ενταχθεί τον Δεκέμβριο, αλλά και για τη σύρραξη στη Μέση Ανατολή, τις πιθανές συνέργειες με την Ελλάδα για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης και τον βουλγαρικό φόρο στο ρωσικό αέριο.
Αναλυτικότερα, μιλώντας για τον διάδρομο Βορρά-Νότου, ο κ.Βασίλεφ σημειώνει: «Νομίζω ότι η οικοδόμηση αυτής της σύνδεσης Βορρά-Νότου, από την Αλεξανδρούπολη, μέσω της Βουλγαρίας, στη Ρουμανία και από εκεί στη Μολδαβία και την Ουκρανία, είναι εξαιρετικά σημαντική για τις δύο χώρες μας και για την ανάπτυξη των ελληνικών λιμένων. Και επίσης πολύ σημαντική για να φτάσουμε στην (υπόλοιπη) Ευρώπη, ειδικά με την ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στη Σένγκεν, η οποία ελπίζουμε ότι θα γίνει τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Τότε, δεν θα έχουμε πραγματικά σύνορα παρά μόνο πινακίδες που θα καλωσορίζουν στη Βουλγαρία, την Ελλάδα και τη Ρουμανία (…), δεν θα υπάρχει ο σημερινός συνοριακός και τελωνειακός έλεγχος, γεγονός που θα διευκολύνει πολύ τη μετακίνηση των τρένων και των λεωφορείων, των φορτηγών και των ΙΧ. Η Βουλγαρία έχει ήδη αποφασίσει ότι θα βάλει 6 δισ. ευρώ στο βουλγαρικό τμήμα του έργου. Και ανάλογα με τη διακυβερνητική συμφωνία και τις ανάγκες, μπορούμε ενδεχομένως να χρηματοδοτήσουμε και άλλα τμήματα του έργου, εκτός Βουλγαρίας». Στο ερώτημα πότε αναμένεται η υπογραφή της σχετικής διακυβερνητικής συμφωνίας, απαντά: «στη διακήρυξη, είχαμε θέσει ως στόχο το τέλος του τρέχοντος έτους για το γενικό MoU και στη συνέχεια την υπογραφή της επίσημης συμφωνίας μέχρι τον Μάρτιο του 2024».
Τι απομένει να γίνει για να εισέλθει η Βουλγαρία στην Ευρωζώνη τον Ιανουάριο του 2025;
Ο κ.Βασίλεφ εκφράζει ακόμα την πεποίθηση ότι η Βουλγαρία θα εισέλθει στην ευρωζώνη τον Ιανουάριο του 2025, καθώς το μόνο σχετικό κριτήριο που απομένει να εκπληρωθεί είναι αυτό του πληθωρισμού. Κατά τα λοιπά, η Βουλγαρία πληροί τις οικονομικές προϋποθέσεις: «Ο λόγος του χρέους μας προς το ΑΕΠ είναι μόλις 22%, ο δεύτερος καλύτερος στην ΕΕ. Το έλλειμμά μας είναι παραδοσιακά χαμηλότερο του 3% και παραμένει κάτω από αυτό το ποσοστό, ενώ όλες οι δεσμεύσεις που συνδέονται με το M2* μετά τη λήξη του έτους έχουν ήδη εκπληρωθεί. Οι τράπεζές μας είναι ήδη μέρος της τραπεζικής ένωσης. Επομένως, το τελευταίο βήμα που απομένει είναι η είσοδός μας στη νομισματική ένωση καθεαυτήν» λέει ο κ.Βασίλεφ, ενώ στο ερώτημα πότε θα εισαχθεί το ευρώ στη Βουλγαρία ως παράλληλο νόμισμα του λεβ, απαντά: «Συνήθως η σχετική απόφαση λαμβάνεται τον Ιούνιο-Ιούλιο. Οπότε, μόλις ληφθεί η απόφαση για την ένταξη της Βουλγαρίας στην Ευρωζώνη, θα αρχίσουμε να δημοσιεύουμε τις τιμές και στα δύο νομίσματα, όπως συνέβη στην Κροατία. Βασικά, έξι μήνες πριν και στη συνέχεια έξι μήνες μετά την εισαγωγή, τα πάντα θα αναγράφονται και στα δύο νομίσματα, για να αποφύγουμε την κερδοσκοπία στις τιμές και να διασφαλίσουμε ότι θα έχουμε μια ομαλή μετάβαση».
Η θετική επίδραση που θα έχει στις οικονομικές σχέσεις με την Ελλάδα η είσοδος της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη είναι προφανής: «Έχουμε πολλές ελληνικές επιχειρήσεις, που πραγματοποιούν συναλλαγές στη Βουλγαρία και πολλές βουλγαρικές επιχειρήσεις, αλλά και τουρίστες που επισκέπτονται τη χώρα σας. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι πρέπει σήμερα να πληρώνουν τέλος συναλλαγής για έκδοση συναλλάγματος. Η εκτίμησή μας είναι ότι για τις βουλγαρικές επιχειρήσεις, το συνολικό κόστος της ανταλλαγής συναλλάγματος είναι πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Και αυτό θα εξαφανιστεί. Έτσι, θα πρέπει να γίνει ευκολότερο και φθηνότερο για τις επιχειρήσεις και για τους ανθρώπους να ταξιδεύουν σε καθεμία από τις δύο χώρες αντίστοιχα. Και μαζί με τη (διεύρυνση της) Σένγκεν, νομίζω ότι θα αρχίσουμε να λειτουργούμε σχεδόν ως μια ενιαία χώρα (…) Ελπίζω ότι αυτό θα δώσει ώθηση στο διμερές εμπόριο, γιατί θα “εξαφανίσει” όλες τις ουρές στα σύνορα και τα τέλη συναλλαγής που σχετίζονται με το συνάλλαγμα. Θα γίνει γενικά πολύ πιο εύκολο να συνεργαζόμαστε επιχειρηματικά. Μπορείτε να φανταστείτε τη Γερμανία και τη Γαλλία να έχουν σύνορα και διαφορετικά νομίσματα; Τι θα σήμαινε κάτι τέτοιο για το εμπόριο στην Ευρώπη;» διερωτάται ο κ.Βασίλεφ, o οποίος έχει πτυχίο Οικονομικών από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και έχει διατελέσει αναπληρωτής πρωθυπουργός στην κυβέρνηση του Κίριλ Πέτκοφ.
Για τις τιμές του πετρελαίου, την κρίση στη Μέση Ανατολή και τον φόρο στο ρωσικό αέριο
Όσον αφορά την κρίση στη Μέση Ανατολή και τον πιθανό αντίκτυπό της στις τιμές του πετρελαίου και τις οικονομίες των χωρών της νοτιοανατολικής Ευρώπης, ο κ.Βασίλεφ σημειώνει ότι τα σενάρια που επεξεργάζεται η βουλγαρική πλευρά είναι δύο: «Το ένα είναι προφανώς για μια πολύ μεγαλύτερη σύγκρουση και αναταραχή, με τις τιμές του πετρελαίου ν’ αυξάνονται. Εξακολουθώ όμως να θεωρώ ότι αυτό είναι το λιγότερο πιθανό σενάριο. Αυτό που βλέπουμε αυτή τη στιγμή είναι ότι οι παγκόσμιες αγορές είναι σχετικά ήρεμες (…) Από οικονομική άποψη, το σενάριο που βλέπουμε ως το πιο πιθανό είναι να έχουμε μια σύγκρουση περιορισμένου μεγέθους και να μην υπάρχει μεγάλη διαταραχή στις αγορές πετρελαίου και στο εμπόριο στην περιοχή γενικότερα (…) Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι και για τα δύο σενάρια, ώστε αν κάτι αρχίσει να συμβαίνει, να έχουμε προσχεδιάσει και να είμαστε έτοιμοι να αντιδράσουμε» λέει ο κ.Βασίλεφ και προσθέτει ότι η χώρα του πάντα αφήνει αποθέματα στον προϋπολογισμό της, ώστε να μπορεί να μετριάσει κινδύνους που πιθανώς θα ανακύψουν.
Ερωτηθείς σχετικά με τον φόρο -τέλος διέλευσης- που επιβλήθηκε στο ρωσικό αέριο που διέρχεται από το βουλγαρικό δίκτυο αγωγών προς άλλα κράτη της Ευρώπης και τι αντίκτυπο αναμένεται να έχει αυτός, ο κ.Βασίλεφ απαντά: «(Ο φόρος) δεν επηρεάζει τις εταιρείες και τους καταναλωτές, διότι οι τιμές του ρωσικού φυσικού αερίου αναφέρονται συνήθως στο σημείο εισόδου σε δεδομένη χώρα. Και αφορά μόνο το ρωσικό αέριο, οπότε προφανώς ο φόρος δεν ισχύει, αν το αέριο δεν είναι ρωσικό. Το μόνο πράγμα που κάνει (ο φόρος) είναι να μειώσει τα κέρδη της Gazprom από το αέριο που διακινείται μέσω Βουλγαρίας. Ακούσαμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λέει ουσιαστικά ότι αυτό είναι ένα πλήρως εθνικό θέμα (…) και ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς ή την ευρωπαϊκή νομοθεσία, κάτι που είναι φυσιολογικό -οι φορολογικές πολιτικές καθορίζονται από κάθε μεμονωμένη χώρα». Κληθείς να σχολιάσει την προσφυγή του Βούλγαρου Προέδρου Ρούμεν Ράντεφ στο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας, κατά του φόρου, ο κ.Βασίλεφ τονίζει: «Υπάρχουν ορισμένοι κύκλοι στη Βουλγαρία, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου, οι οποίοι δεν θεωρούν ότι αυτή είναι μια καλή απόφαση και παρέπεμψαν το θέμα στο Συνταγματικό Δικαστήριο. Όμως, δεν υπάρχει συνταγματικό ζήτημα. Και ο Πρόεδρος είχε τη δυνατότητα να θέσει βέτο στον νόμο (για την επιβολή του τέλους διέλευσης) αλλά δεν το έκανε, οπότε από αυτή την άποψη νομίζω ότι πρόκειται περισσότερο για μια πολιτική πράξη και δεν σταματά την είσπραξη του φόρου, ούτε τη λειτουργία του νόμου».
Ο αγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, το FSRU και η αποθήκη φυσικού αερίου στο Τσίρεν
Στις αρχές του 2023, Ελλάδα και Βουλγαρία υπέγραψαν δύο μνημόνια συνεργασίας στον ενεργειακό τομέα. Πώς αναμένεται να εξελιχθεί η συνεργασία των δύο χωρών; Ποια είναι τα επόμενα βήματα όσον αφορά τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης και πώς εξελίσσεται η συνεργασία γύρω από το FSRU (πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου) στην Αλεξανδρούπολη, αλλά και γύρω από την αποθήκη φυσικού αερίου στο Τσίρεν, στα βορειοδυτικά της Βουλγαρίας; «Όπως γνωρίζετε, η Βουλγαρία είναι μέτοχος κατά 20% στο FSRU, υποστηρίζουμε το έργο αυτό και θα αρχίσουμε να το χρησιμοποιούμε από τη στιγμή που θα ολοκληρωθεί. Έχουμε επίσης ήδη συμφωνήσει να αυξήσουμε τη χωρητικότητα του διασυνδετήριου αγωγού από τρία σε πέντε bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα), κάτι που αφορά μόνο νέους σταθμούς συμπίεσης, όχι νέους αγωγούς, οπότε, από τη συγκεκριμένη άποψη, αυτό θα πρέπει να γίνει σχετικά γρήγορα και σχετικά εύκολα. Επίσης, έχουμε εκκινήσει την κατασκευή της επέκτασης της αποθήκης αερίου στο Τσίρεν, στην οποία ως μέρος του μνημονίου, η Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει μέρος της χωρητικότητας για αποθήκευση. Όλα αυτά τα πράγματα προχωρούν. Όσον αφορά τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, είχαμε συζητήσεις σχετικά με τη διαδρομή που θα ακολουθήσει, δηλαδή εάν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το δικαίωμα διέλευσης της υφιστάμενης διασύνδεσης φυσικού αερίου. Οι πιθανότητες είναι ότι υπάρχει ήδη δικαίωμα διέλευσης και οι περιβαλλοντικές μελέτες έχουν γίνει(…) γι’ αυτό και εξετάζουμε και τις δύο επιλογές και γνωρίζω ότι τα υπουργεία ενέργειας συνομιλούν μεταξύ τους. Από την πλευρά μας, είμαστε έτοιμοι να χρηματοδοτήσουμε το έργο και να διασφαλίσουμε ότι θα κατασκευαστεί, διότι θεωρούμε σημαντικό να έχουμε πετρέλαιο εκτός Μαύρης Θάλασσας».
Aναφερόμενος γενικά στη διασυνδεσιμότητα μεταξύ των δύο χωρών, ο Βούλγαρος υπουργός υπενθύμισε πως πέραν της διασύνδεσης του φυσικού αερίου, έχει πλέον διπλασιαστεί η διασυνδεσιμότητα ηλεκτρικής ενέργειας. Οι διασυνδέσεις αυτές είναι αμοιβαία επωφελείς, σημειώνει και εξηγεί: «Όταν η Ελλάδα χρειαζόταν ηλεκτρική ενέργεια μπορούσαμε να εξάγουμε, και όταν η Βουλγαρία χρειαζόταν φυσικό αέριο (επειδή η Gazprom έκοψε την παροχή), μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τη συνδεσιμότητα με την Ελλάδα. Βλέπουμε λοιπόν ότι η διασύνδεση βοηθάει πολύ. Έτσι, εκτός από την περαιτέρω αύξηση της ενεργειακής συνδεσιμότητας, πρέπει τώρα να διασφαλίσουμε ότι έχουμε επίσης δημιουργήσει τους απαραίτητους δρόμους και σιδηροδρόμους, ώστε να μπορέσουμε επίσης να κάνουμε τη ροή των επιχειρήσεων και των εμπορευμάτων πολύ πιο εύκολη. Ειδικά μετά τη διεύρυνση της Shengen, αυτό θα είναι πραγματικά απρόσκοπτο».
«Όταν ο πόλεμος στην Ουκρανία κάποια στιγμή τελειώσει, η χώρα θα χρειαστεί να ανοικοδομηθεί και θα έχει τεράστιες ανάγκες, π.χ., σε οικοδομικά υλικά. Βλέπετε περιθώρια συνεργασίας των δύο χωρών για την εξυπηρέτηση αυτών των αναγκών»; είναι το τελευταίο ερώτημα πρςος τον κ.Βασίλεφ. «Φυσικά και βλέπω. Πιστεύω ότι η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Ρουμανία, θα συμβάλουν πολύ στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή, όπως γνωρίζετε, δύο χερσαίοι διάδρομοι για να φτάσει κάποιος στην Ουκρανία. Ο ένας είναι μέσω Ρουμανίας-Βουλγαρίας και Ελλάδας και ο άλλος είναι μέσω της Πολωνίας. Νομίζω ότι από αυτή την άποψη, είναι πολύ σημαντικό να πετύχουμε τη συνδεσιμότητα μεταξύ των τριών χωρών, ώστε να μπορέσουμε να ανοίξουμε τους χερσαίους διαδρόμους, για να εξυπηρετήσουμε τις ανάγκες, πέραν του ό,τι περνάει από τον Βόσπορο και γενικά τη θάλασσα» καταλήγει ο κ.Βασίλεφ._
*Το Μ2 είναι ένα νομισματικό άθροισμα που περιλαμβάνει τα νομίσματα σε κυκλοφορία (κέρματα και γραμμάτια στα χέρια του κοινού και τα αποθεματικά των τραπεζών), τις καταθέσεις όψεως, προθεσμίας και ταμιευτηρίου (ιδιωτικός τομέας)
